گوزن غارعلیصدر از گوزن هومیان کپی شده است

گروه فرهنگی: ماجرای سنگ نگاره‌های غار علیصدر وقتی شروع شد که فواد رضاپور (غارنورد) حین نقشه‌برداری غار و کشف مسیرهای جدید، در بخش ورودی قدیمی غار متوجه سنگ نگاره‌هایی می‌شود که نظرش را جلب می‌کند. اما از آنجا که‌ عدم اطلاع از چنین نقش‌هایی توسط مسئولان غار را بعید می‌دانست، به آن نپرداخت و بعد از پایان کار، چند عکس از نقش‌نگاره‌ها منتشر و درخصوص اهمیت آن‌ها صحبت کرد. در نهایت انتشار خبری درخصوص گوزن غار علیصدر منتشر و نظرها را جلب می‌کند.

حسین زندی (فعال میراث‌فرهنگی همدان) با شرح روایت این ماجرا  گفت: آقای رضاپور مطرح کرد که بعد از ورود به غار با این تصاویر روبه رو شده است. بعد از انتشار این خبر، روابط عمومی غار علیصدر جهت کسب اطلاع در این خصوص تماس گرفت و… بعد از این ماجراها شاهد انتشار صحبت‌هایی از سوی اسماعیل همتی ازندریانی (باستان‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان) بودیم که مطرح کرد «با توجه به بررسی‌های ابتدایی که در سال ۱۴۰۰ برای نقشه‌برداری‌های سه بعدی از کار انجام دادیم، متوجه شدیم حدود ۲۵ تا ۳۰ نقش در طیف‌های رنگی مختلف روی دیواره‌های غار علیصدر شناسایی شده که طیف رنگی سبز نارنجی زرد و سیاه دارد، این نقاشی‌ها ارزشمند بوده و در چند گونه نقش قابل مشاهده هستند، از جمله انسان کمان به دست در حال شکار، گوزن، بزسانان و انسان سوار بر اسب سانان. این نقاشی‌ها مربوط به دوران پیش از تاریخ و زمانی که انسان‌ها زندگی خود را از طریق شکار می‌گذراندند، است. آن‌ها این نقاشی‌ها را درون غار زمانی که آب کمتری در غار بوده، کشیده‌اند.»

این فعال میراث‌فرهنگی ادامه داد: پس از پیگیری از همتی ازندریانی متوجه شدم که او معتقد است این نقش‌نگاره‌ها را شخصا کشف کرده و درصدد انتشار مقاله‌ای علمی نیز در این خصوص هست. او قصد داشته بعد از انتشار مقاله، آن را خبری کند. گویا اهالی دانشگاه نیز انتشار مقاله برایشان بیش از خود اثر و راستی‌آزمایی آن اهمیت دارد. با انتشار این اخبار، علی هژبری (باستان‌شناس) در پیامی اعلام کرد که نقش‌های غار علیصدر جعلی هستند و گویا در اواخر دهه ۸۰ شمسی، شخصی به نام باباپیری برای ساخت مستند خود به این بخش از غار می‌رود و این تصاویر را روی بدنه غار می‌کشد و در نهایت بعد از پایان کار، بدون آنکه این تصاویر را پاک کند، از غار خارج می‌شود.

بنابراین گزارش، با توجه به صحبت‌های همتی ازندریانی که "برای به دست آوردن نتایج کامل‌تر و آنالیز رنگدانه‌ها باید مطالعات بیشتری انجام شود"، می‌توان به این نتیجه رسید که اطلاعاتی که توسط عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان ارائه شده، پایه‌ی علمی ندارد و بر اساس آنالیز آزمایشگاهی نبوده.


زندی تصریح کرد: هرچند در تماس‌های مجدد با رضاپور متوجه شدم که ایشان هم درخصوص قدمت و اصالت این نقش‌ها در ابهام هستند اما عکسی از سال ۱۳۸۱ برایم ارسال کرد که آلمانی‌ها هنگام نقشه‌برداری از غار از این تصاویر عکاسی کرده‌اند. یعنی می‌توان گفت برخی از این نقش‌ها در سال ۱۳۸۱ در این بخش از غار بوده‌اند.

او در ادامه با اشاره به نوع رنگی که این نقوش با آن ترسیم شده‌اند، گفت: در همدان تعداد زیادی سنگ نگاره پیش از تاریخ داریم که در مناطق مختلف قرار دارند. رنگ سبزی که در این نقوش بکار رفته، عجیب است و گویا توسط شخصی رنگ شده که متعلق به دوره پیش از تاریخ نیست. البته دراین خصوص نیز با همتی ازندریانی صحبت کردم و ایشان گفت «چند نمونه نقش نگاره از این رنگ را داریم و در دوره‌ای از این رنگ‌ها در نقش نگاره‌های غارها استفاده کرده‌اند، اما باید آزمایش شود.» اینگونه که مشخص است گویا این باستان‌شناس نیز آزمایشی روی این رنگ‌ها انجام نداده و بر اساس تجربه و دانش گذشته خود این صحبت‌ها را مطرح کرده است.
زندی خاطرنشان کرد: ما از این نمونه نقش نگاره‌ها زیاد داریم اما اینگونه به نظر می‌رسد که شخصی نمونه‌هایی از سنگ نگاره‌های مختلف را آورده و یک جا نقاشی کرده است. برخی بسیار ظریف هستند و برخی دیگر خیر. این مورد باید بررسی شود.

بنابراین گزارش، برخی از فعالان میراث‌فرهنگی به این نکته اشاره دارند که ظاهرا در سال ۱۳۸۲ یا ۱۳۸۳ نیز شاهد انتشار چنین خبرهایی بودیم اما بعد از انتشار خبر مشخص شد که نقوش نقلبی و توسط عوامل شرکت بهره‌بردار ترسیم شده بودند تا دستمایه تبلیغات برای جذب توریست بیشتر شود. از این رو شاید این بار نیز چنین امری تکرار شده باشد. البته طرح موضوع ارسال پرونده غار علیصدر برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز شائبه‌هایی برای بالا آوردن غار به صدر خبرها را ایجاد کرده است.

در نهایت حامد وحدتی نسب (انسان‌شناس و باستان‌شناس پیش از تاریخ) با اشاره به شباهت یکی از گوزن‌های نقاشی شده بر روی دیوار غار علیصدر با نقاشی صخره‌ای، نقش گوزن هومیان واقع در کوهدشت لرستان، گفت: به طرز مشکوکی بیش از حد این دوتصویر شبیه به هم هستند. درواقع گوزن غار علیصدر کپی عین به عین گوزن هومیان است.


او ادامه داد: باتوجه به شباهت این دو طرح می‌توان گفت یا در دوران معاصر شخصی که نقش گوزن هومیان را دیده، آن را کپی کرده و در غار علیصدر نیز کشیده و بعد عامدانه آنرا تخریب کرده، یا شخصی که پیش از تاریخ نقش گوزن هومیان را کشیده، نقش غار علیصدر را هم کشیده است چراکه احتمال تصادفی بودن شباهت این دو نقش به یکدیگر تقریبا بعید است.

به گفته وحدتی نسب، به لحاظ سبک‌شناسی نقش گوزن هومیان در ایران منحصر به فرد است و از آنجایی که به نوعی خاص کشیده شده و با سایر نقاشی‌های دیواری که در نقاط دیگر می‌بینیم، متفاوت است، دیدن تصویری شبیه به آن در غار علیصدر که حتا شاخ‌های گوزن عین گوزن هومیان است، شک برانگیز است. تاکنون در جای دیگری چنین نقشی شناسایی نشده بنابراین به طور قطع می‌توان گفت نقش‌های غار علیصدر تقلبی هستند.
او خاطرنشان کرد: نقش نگاره با رنگ مایه سبز از دوره پیش از تاریخ نداریم و اگر بخواهیم علمی صحبت کنیم، بخشی از این سنگ نگاره‌ها کاملا تقلبی هستند. حتا تصویر شکارچی با کمان کپی شده از نقاشی‌های غار دوشه است و گویا شخصی این نقاشی‌ها را در کتاب‌ها دیده و آنجا نقش کرده و به گونه‌ای درست کرده که قدیمی به نظر بیاید.