تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱ ساعت ۰۹:۵۱
کد مطلب : ۳۴۶۶۱۹
پالسهای تهران و ریاض برای احیای روابط
گروه سیاسی: مذاکرات ایران و عربستان که از سال گذشته آغاز شده و تا کنون نیز ادامه داشته کورسوهای امید را در هر دو طرف برای احیای روابط سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی ایجاد کرده و هر دو طرف امیدوارند که در سایه مذاکرات مثبت و رو به جلو بغداد بتوانند هر چه زودتر به توافق نهایی برسند و روابط تهران- ریاض را از سر بگیرند.
این در حالی است که برخی معتقدند مذاکرات احیای روابط ایران و عربستان در بغداد ارتباط مستقیمی با مذاکرات احیای برجام دارد و اگر مذاکرات احیای برجام به نتیجه برسد می‌توان انتظار داشت که مذاکرات تهران و ریاض برای از سرگیری روابط نیز به نتایج خوبی برسد. اما اگر به هر دلیلی برجام احیا نشود و رویکردهای دیگری در پیش گرفته شود شاید با توجه به تاثیر قدرت‌های فرامنطقه‌ای به ویژه آمریکا بر عربستان در مسیر احیای روابط ایران و عربستان نیز ابهاماتی به وجود آید.
چه اینکه سفر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان و سایر کشورهای عرب منطقه نیز می‌تواند در راستای همگرایی مجدد آنها با یکدیگر تلقی گردد. این در حالی است که عده‌ای بر این باورند که سفرهای اخیر مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق به تهران و ریاض صرفا نه در جهت همکاری‌های دو جانبه بلکه در جهت توازن بخشی به روابط مذاکراتی طرفین بوده است. به عبارت دیگر الکاظمی در سفر به ایران ابتکاری تازه را با هدف تجدید مذاکرات بین دو رقیب سرسخت منطقه‌ای دنبال می‌کرد.
دراین‌میان، برخی استقبال گرم بن‌سلمان از الکاظمی در عربستان را نشان‌دهنده تمایل و اراده این کشور برای بازگشایی سفارتخانه‌ها می‌دانند؛ اما تأکید دارند که این اتفاق در صورتی روی می‌دهد که عامل دیگری وارد نشود و این اراده را تحت‌ِتأثیر قرار ندهد. در شرایطی که همه چیز برای احیای روابط تهران- ریاض آماده است و اخیرا نیز مقامات عراقی خبر داده‌اند که دور ششم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد از سر گرفته خواهد شد؛ باید دید روند مذاکرات به چه سمت و سویی خواهد رفت و چه زمانی شاهد بازگشایی سفارتخانه‌ها و از سرگیری روابط دیپلماتیک خواهیم بود.
هر چند که ایران و عربستان پالسهای مثبتی را برای از سرگیری مذاکرات در راستای احیای روابط به یکدیگر ارسال کرده‌اند اما پرسش‌هایی نیز در این میان وجود دارد که به نظر می‌رسد پاسخگویی به آنها می‌تواند گره‌گشا باشد. در این میان شاید چرایی موانع در روابط دو کشور مهم‌ترین پرسش باشد که به گفته کارشناسان، جنگ یمن مهم‌ترین دلیل این مساله محسوب می‌شود؛ موضوعی که وزیر خارجه ایران آن را این‌گونه تفسیر کرده که ؛ سعی کردیم از ارتباطات معنوی خودمان در یمن با طرف‌های مختلف یمنی استفاده کنیم تا این آتش‌بس بتواند برقرار شود و پایدار بماند. با این حال سؤال مطرح دیگر از دیدگاه کارشناسان سیاسی، چرایی تحرک دیپلماتیک بغداد دراین زمینه است.
باید گفت اگرچه عراق با دو طرف این مناقشه روابط خوبی دارد و هم‌مرز است؛ اما اغلب میان تنش‌های دو کشور گرفتار می‌شود. اما دلایل دیگری هم برای تلاش الکاظمی وجود دارد. بهبود روابط با عربستان سعودی از سیاست‌های کلیدی این دولت است و وی از زمان روی‌کار آمدنش در ماه مه ۲۰۲۰ بار‌ها تأکید کرده که خواهان روابط متعادل با دو همسایه است. همچنین در بحبوحه تشکیل دولت در عراق برقراری روابط مستقیم میان تهران و ریاض با میانجیگری الکاظمی می‌تواند امتیازی مهم و دستاوردی سیاسی برای او برای تکیه زدن بر پست نخست‌وزیری باشد. شاید برای همین است که او اصرار دارد میوه تلاش‌هایش برای حل اختلافات ایران و عربستان را الآن، نه وقتی دیگر، بچیند.
یک کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تسریع روند گشایش روابط سیاسی ایران و عربستان و دیدار احتمالی وزیران خارجه دو کشور در آینده نزدیک اظهار داشت: فضای عمومی حکایت از این دارد که این نوع ملاقات‌ها توسعه پیدا خواهد کرد و می‌تواند به دیدار وزیران خارجه دو کشور منجر شود، اما معتقدم تعاملات شکل گرفته آن پختگی و نمای کلی که انتظار است در تنظیم سیاست‌ها شاهد باشیم را ندارند یا از آن فاصله دارند.
صباح زنگنه گفت: تا وقتی دو کشور در تصمیم‌گیری برای تعیین تکلیف روابط‌شان به قطعیت نرسند، همچنان حالت نوسانی در این روند را شاهد خواهیم بود. وی تصریح کرد: اگر دو طرف به قطعیت لازم برای نزدیکی روابط و گسترش مناسبات در سطح دیپلماتیک دست پیدا نکنند، به محض بروز یک سخنرانی، اتفاق در سطح منطقه و سیاست یک کشور، مناسبات دو طرف از هم گسسته می‌شود و آنچه تا الان رشته شده است پنبه خواهد شد. در هر حال هر دو کشور در حال سنجش عملکرد یکدیگر و عکس‌العمل‌هایشان هستند.
در این میان معتقدم عربستان به‌شدت از تحولات منطقه در رابطه با تعامل با ایران اثر می‌پذیرد و این مساله کاملا مشهود است. از این رو تا لحظه آخر که وزرا یا مقامات عالی دو کشور دور یک میز ننشینند و تفاهم و توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک را امضا نکنند نمی‌توان گفت به جایی رسیدیم.
وی تاکید کرد: همان‌طور که پیشرفت در مذاکرات عمیق نیست و همچنان مترصد حوادث در سطح منطقه و ایران است. زنگنه درباره نقش میانجیگری عراق در مذاکرات میان ایران و عربستان تصریح کرد: عراق به حداقل‌هایی در میانجیگری میان ایران و عربستان می‌اندیشد و آن این است که دو کشور ایران و عربستان به نوعی به تفاهم برسند که اختلاف سیاسی‌شان آثار سوء و منفی در عراق و سیاست‌های کلانش در منطقه و جهان نگذارد از این رو بغداد تلاش دارد تا با تسهیل تعاملات میان این دو کشور به نوعی فشار را از خود کم کند.
چه اینکه سفر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان و سایر کشورهای عرب منطقه نیز می‌تواند در راستای همگرایی مجدد آنها با یکدیگر تلقی گردد. این در حالی است که عده‌ای بر این باورند که سفرهای اخیر مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق به تهران و ریاض صرفا نه در جهت همکاری‌های دو جانبه بلکه در جهت توازن بخشی به روابط مذاکراتی طرفین بوده است. به عبارت دیگر الکاظمی در سفر به ایران ابتکاری تازه را با هدف تجدید مذاکرات بین دو رقیب سرسخت منطقه‌ای دنبال می‌کرد.
دراین‌میان، برخی استقبال گرم بن‌سلمان از الکاظمی در عربستان را نشان‌دهنده تمایل و اراده این کشور برای بازگشایی سفارتخانه‌ها می‌دانند؛ اما تأکید دارند که این اتفاق در صورتی روی می‌دهد که عامل دیگری وارد نشود و این اراده را تحت‌ِتأثیر قرار ندهد. در شرایطی که همه چیز برای احیای روابط تهران- ریاض آماده است و اخیرا نیز مقامات عراقی خبر داده‌اند که دور ششم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد از سر گرفته خواهد شد؛ باید دید روند مذاکرات به چه سمت و سویی خواهد رفت و چه زمانی شاهد بازگشایی سفارتخانه‌ها و از سرگیری روابط دیپلماتیک خواهیم بود.
هر چند که ایران و عربستان پالسهای مثبتی را برای از سرگیری مذاکرات در راستای احیای روابط به یکدیگر ارسال کرده‌اند اما پرسش‌هایی نیز در این میان وجود دارد که به نظر می‌رسد پاسخگویی به آنها می‌تواند گره‌گشا باشد. در این میان شاید چرایی موانع در روابط دو کشور مهم‌ترین پرسش باشد که به گفته کارشناسان، جنگ یمن مهم‌ترین دلیل این مساله محسوب می‌شود؛ موضوعی که وزیر خارجه ایران آن را این‌گونه تفسیر کرده که ؛ سعی کردیم از ارتباطات معنوی خودمان در یمن با طرف‌های مختلف یمنی استفاده کنیم تا این آتش‌بس بتواند برقرار شود و پایدار بماند. با این حال سؤال مطرح دیگر از دیدگاه کارشناسان سیاسی، چرایی تحرک دیپلماتیک بغداد دراین زمینه است.
باید گفت اگرچه عراق با دو طرف این مناقشه روابط خوبی دارد و هم‌مرز است؛ اما اغلب میان تنش‌های دو کشور گرفتار می‌شود. اما دلایل دیگری هم برای تلاش الکاظمی وجود دارد. بهبود روابط با عربستان سعودی از سیاست‌های کلیدی این دولت است و وی از زمان روی‌کار آمدنش در ماه مه ۲۰۲۰ بار‌ها تأکید کرده که خواهان روابط متعادل با دو همسایه است. همچنین در بحبوحه تشکیل دولت در عراق برقراری روابط مستقیم میان تهران و ریاض با میانجیگری الکاظمی می‌تواند امتیازی مهم و دستاوردی سیاسی برای او برای تکیه زدن بر پست نخست‌وزیری باشد. شاید برای همین است که او اصرار دارد میوه تلاش‌هایش برای حل اختلافات ایران و عربستان را الآن، نه وقتی دیگر، بچیند.
یک کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تسریع روند گشایش روابط سیاسی ایران و عربستان و دیدار احتمالی وزیران خارجه دو کشور در آینده نزدیک اظهار داشت: فضای عمومی حکایت از این دارد که این نوع ملاقات‌ها توسعه پیدا خواهد کرد و می‌تواند به دیدار وزیران خارجه دو کشور منجر شود، اما معتقدم تعاملات شکل گرفته آن پختگی و نمای کلی که انتظار است در تنظیم سیاست‌ها شاهد باشیم را ندارند یا از آن فاصله دارند.
صباح زنگنه گفت: تا وقتی دو کشور در تصمیم‌گیری برای تعیین تکلیف روابط‌شان به قطعیت نرسند، همچنان حالت نوسانی در این روند را شاهد خواهیم بود. وی تصریح کرد: اگر دو طرف به قطعیت لازم برای نزدیکی روابط و گسترش مناسبات در سطح دیپلماتیک دست پیدا نکنند، به محض بروز یک سخنرانی، اتفاق در سطح منطقه و سیاست یک کشور، مناسبات دو طرف از هم گسسته می‌شود و آنچه تا الان رشته شده است پنبه خواهد شد. در هر حال هر دو کشور در حال سنجش عملکرد یکدیگر و عکس‌العمل‌هایشان هستند.
در این میان معتقدم عربستان به‌شدت از تحولات منطقه در رابطه با تعامل با ایران اثر می‌پذیرد و این مساله کاملا مشهود است. از این رو تا لحظه آخر که وزرا یا مقامات عالی دو کشور دور یک میز ننشینند و تفاهم و توافق از سرگیری روابط دیپلماتیک را امضا نکنند نمی‌توان گفت به جایی رسیدیم.
وی تاکید کرد: همان‌طور که پیشرفت در مذاکرات عمیق نیست و همچنان مترصد حوادث در سطح منطقه و ایران است. زنگنه درباره نقش میانجیگری عراق در مذاکرات میان ایران و عربستان تصریح کرد: عراق به حداقل‌هایی در میانجیگری میان ایران و عربستان می‌اندیشد و آن این است که دو کشور ایران و عربستان به نوعی به تفاهم برسند که اختلاف سیاسی‌شان آثار سوء و منفی در عراق و سیاست‌های کلانش در منطقه و جهان نگذارد از این رو بغداد تلاش دارد تا با تسهیل تعاملات میان این دو کشور به نوعی فشار را از خود کم کند.
مرجع : روزنامه آرمان ملی
پربينندهترين مطالب و خبرها
