کاهش ۳۱ درصدی آب دریاچه به نسبت پارسال

گروه جامعه: خشکی دریاچه ارومیه باز هم نقل محافل شده؛ از مجلس که خبر تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه از آن به گوش می‌رسد، تا کارزاری که تنها با سه جمله از مسئولان ارشد کشور می‌خواهد به داد دریاچه رو به احتضار ارومیه برسند. وضعیت در فضای مجازی و توئیتر هم به همین منوال بوده و هشتگ مرتبط با دریاچه ارومیه جزو ترند‌های اول تا سوم توییتر ایران در روز‌های اخیر بوده است و این در حالی است که ام‌کلثوم احمدی، نویسنده کارزار «درخواست احیای دریاچه ارومیه» به «پیام ما» می‌گوید «این دریاچه رنگ خون گرفته و دیدنش در این وضعیت باید قلب هر ایرانی را به درد آورد».

دیروز، روح‌الله متفکرآزاد، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس، از بررسی و رای‌گیری درباره طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه در صحن علنی مجلس خبر داد و گفت که در صورت همراهی نمایندگان و تصویب، فرایند آن آغاز می‌شود. به گفته او تراز آبی این دریاچه به دلیل خشکسالی‌های متوالی به شدت کاهش یافته، ولی ستاد احیا هم میلیارد‌ها تومان در راستای احیای دریاچه هزینه کرده که اکنون ثمره خاصی از این هزینه‌ها شاهد نیستیم. «باید نحوه عملکرد و هزینه کرد این ستاد مورد ارزیابی قرار گیرد. چرا که خشک شدن این دریاچه علاوه بر استان‌ها و شهر‌های حاشیه دریاچه، بیشترین تاثیر منفی را در سمت شرق این دریاچه خواهد داشت، زیرا بیش از ۱۴ میلیون نفر از تبریز تا نزدیکی تهران از ریزگرد‌های نمکی آن در امان نخواهند بود.»

متفکرآزاد همچنین خواستار اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام و رهاشده احیای دریاچه ارومیه توسط دولت سیزدهم شد و گفت: «اتمام و افتتاح تصفیه‌خانه‌های فاضلاب تبریز، آذرشهر برای رهاسازی پساب تصفیه شده به دریاچه و تونل انتقال آب کانی سیب باید در اولویت قرار گیرد تا پیکر نیمه‌جان دریاچه دوباره جان دیگری بگیرد. ارائه این طرح در راستای وظیفه نظارتی نمایندگی مردم بوده و در نوبت سه‌شنبه هفته جاری در صحن علنی مجلس مورد بررسی و رای گیری قرار می‌گیرد.»

علاوه بر متفکرآزاد، وحید جلال‌زاده، نماینده ارومیه هم دیگر نماینده مجلسی بود که در روز‌های اخیر درباره این دریاچه صحبت کرد. او گفت که این دریاچه فقط ۲ میلیارد مترمکعب آب دارد و بعد از ۷ سال باز هم بخش‌های جنوبی این دریاچه رو به خشکی است. «علت اصلی خشکی دریاچه کاهش نزولات آسمانی است. متوسط بارندگی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در گذشته ۴۳۵ میلیمتر بود که این میزان به زیر ۳۵۰ میلیمتر رسیده است.»
نماینده ارومیه با اشاره به پروژه‌های تاثیرگذار در احیای دریاچه ادامه داد: «تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه به اتمام رسیده، اما نواقصی در متعلقات کانال وجود دارد تا سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه از طریق این کانال هدایت شود. انتقال آب بین حوضه‌ای تنها امید احیای دریاچه ارومیه است. تصفیه‌خانه ارومیه نیز از دیگر پروژه‌های مهم در احیای دریاچه ارومیه است که با اتمام این پروژه ۵۰ میلیون مترمکعب آب به سمت دریاچه رهاسازی می‌شود».

کاهش ۳۱ درصدی آب دریاچه به نسبت پارسال
سطح تراز دریاچه ارومیه در دهم تیرماه سال جاری، ۱۲۷۰/۶۲ متر است که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۴۸ سانتی‌متر کاهش یافته است. بر اساس تصاویر ماهواره‌ای سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته ۳۱ درصد کاهش یافته است. دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا، قرار بود از سال ۱۳۹۴، در مدت ۱۰ سال به تراز اکولوژیک خود برسد، حال بعد از گذشت ۷ سال و اجرای طرح‌های متفاوت، بحرانی‌ترین روز‌های خود را سپری می‌کند. افزایش دما و کاهش بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، از علت‌های خشک شدن این دریاچه هستند. دریاچه ارومیه، از بزرگترین دریاچه‌های آب شور جهان است که در دو دهه اخیر دچار بحران کم آبی و خشکسالی شده است.

در این میان ساخت سد‌های «نازلو» و «باراندوز چای» ارومیه که در سال ۹۳ در راستای احیای دریاچه ارومیه متوقف شده بود حالا بار دیگر بر سر زبان‌هاست. در سال‌های بعد از ۹۳ و با احیای بخشی از دریاچه، گمانه‌زنی‌ها برای از سرگیری تکمیل پروژه‌های سدسازی با طرح سوالی از سوی نماینده مردم ارومیه از وزیر نیرو آغاز شد و حالا بار دیگر جلال‌زاده گفته که «احداث سد نازلو طبق نظر کارشناسان فنی، تاثیری در خشکی دریاچه ارومیه ندارد بلکه احداث این سد، مشکل آب مناطق محال انزل و نازلو را رفع خواهد کرد». از سرگیری دوباره سدسازی و بهره‌برداری از آن هم حالا به دیگر نگرانی‌های منطقه اضافه شده است.

دریاچه‌ای به رنگ خون
کارزار «درخواست احیای دریاچه ارومیه» را تاکنون ۳۸ هزار و ۷۷۰ نفر امضا کرده‌اند. در این کارزار که نهم خرداد کلید خورده و تا ۹ مرداد ادامه دارد، جمعی از حامیان محیط زیست خطاب به رئیس جمهور، رئیس مجلس و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، مطالبه‌شان را در سه جمله مختصر بیان کرده‌اند: «با سلام. احتراما تقاضا می‌شود احیای دریاچه ارومیه را در دستور کار خویش قرار دهید. همانگونه که مستحضرید آب نقشی حیاتی در زندگی انسان‌ها دارد.

بیایید به فکر سلامت زمین، خودمان و به فکر نسل‌های آینده باشیم. با تشکر.» ام‌کلثوم احمدی، نویسنده این کارزار به «پیام ما» می‌گوید: «دریاچه ارومیه رنگ خون به خود گرفته. قرمز شده و قلبم از دیدنش به درد می‌آید. قلب هر ایرانی باید از دیدن این وضعیت به درد بیاید. برای همین هم این کارزار اعتراضی را به راه انداختم.» او نقاش و مجسمه‌ساز است و اهل تبریز. شهری که حال و هوایش به خاطر نابودی دریاچه ارومیه وضع خوبی ندارد و با هر وزش باد بر بستر خشکیده دریاچه، توفان نمک به پا می‌شود. «ما فکر می‌کنیم دست‌هایی در کار است که این دریاچه وضعش هر روز بدتر شود. این میزان پول و بودجه‌ای که به اینجا آمده چه سرانجامی پیدا کرده است؟ هیچکس پاسخگوی وضعیت فعلی نیست. با این وضعیت دریاچه به صورت کلی خواهد خشکید.»

احمدی به مردم منطقه هم اشاره می‌کند؛ کسانی که خسته شده‌اند و زندگی در کنار نمک‌ها را پذیرفته‌اند. «خرید و فروش نمک هم در این منطقه فراگیر شده و اینطور که به نظر می‌رسد مردم محلی از مطالبه‌گری هم حتی خسته شده‌اند.»

امضای این مطالبه که با هشتگ احیای دریاچه ارومیه فراگیر شده، از شنبه شب به توییتر کشیده شده و شدت گرفته است. ده‌ها کاربر درباره این دریاچه و لزوم نجات آن نوشته‌اند و عکس‌ها و طرح‌هایی با این موضوع منتشر کرده و کاربران بسیاری هم در توییتر و اینستاگرام، عکس پروفایلشان را به طرحی مشترک از دریاچه خشکیده ارومیه اختصاص داده‌اند.

این توییتِ «یردکی اولدوز»، بیش از هزار بار بازتوییت و نزدیک به هفت هزار بار پسندیده شده است: «هم‌وطن ایرانی من، اگه تایم‌لاین تو پر شده از هشتگ #اورمو_گولو و #SaveUrmiaLake نگران نباش، چیزی نشده. فقط دریاچه ارومیه داره خشک میشه و این آخرین تلاش‌های ما برای نجاتش هست، چون اگه نجاتش ندیم نه تنها آذربایجان بلکه ایران هم در خطره.»کاربری به نام موسی نوشته است: «بچه که بودم بعضا با خانواده برای تفریح می‌رفتیم بندر شرفخانه. شرفخانه شهریه که زمانی بندر بود و الان دیگه بندر نیست، چون آبی نمونده اون اطراف.»

توفان توییتری تا آنجا پیش رفت که سه هشتگ مرتبط با دریاچه ارومیه ترند‌های اول تا سوم توییتر ایران شدند. موج توییتری تا لحظه نگارش این گزارش ادامه دارد. در آخرین توییت‌ها یکی از کاربران با انتشار تصویری هوایی نوشته: «فاصله دریاچه ارومیه تا دریاچه وان تقریباً ۱۵۳ کیلومتر است. تفاوت معنادار دستاورد ترکیه و ایران قابل مشاهده است.» مهنا هم با انتشار تصویری از خشک شدن دریاچه ارومیه درکتاب جغرافیای سال دهم دبیرستان‌های استرالیا که در آن موضوع انتقال آب و پیامد‌های آن تشریح شده این سوال را مطرح کرده است: «کدام بخش از کتاب‌های درسی ما به این موضوع مهم اختصاص داشت؟!»

این موضوع محل اختلافات قومیتی هم شده و برخی از کاربران از بی‌توجهی به دریاچه انتقاد کرده‌اند. این میان یکی از آن‌ها نوشته است: «اگر فکر می‌کنید خشک شدن دریاچه ارومیه فقط آذربایجان را نابود می‌کند دوباره فکر کنید! ناپایداری دریاچه ارومیه به ناپایداری کل کشور و نابودی ایران می‌انجامد. سوراخی به بزرگی دریاچه ارومیه در کشتی ایران نه قابل ترمیم است و نه امکان فرار دارد.» مطالبه احیای دریاچه ارومیه تا آنجا فراگیر شده که بعضی فوتبالیست‌ها هم به آن پیوسته‌اند؛ مثل مسعود شجاعی، ساکت الهامی، محمد ایران‌پوریان، محمدرضا خانزاده، سامان نریمان جهان، محمد ابراهیمی و مهدی کیانی.

حیات را به قلب تپنده آذربایجان برگردانید‌
دیروز محمد صابونچی، رئیس کانون وکلای آذربایجان‌غربی و بازرس اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران هم با انتشار نامه‌ای سرگشاده خواستار احیای دریاچه از سوی مدیران ملی و منطقه‌ای شد. او در این نامه نوشته است: «دریاچه ارومیه در بدترین شرایط تاریخ خود قرار دارد این در حالی است که شعار تمام نمایندگان مجلس و روسای جمهور فعلی و گذشته، قبل از انتخابات چند دوره اخیر مجلس و ریاست جمهوری احیای دریاچه ارومیه بوده است؛ شعاری زیبا، اما بدون محتوای عملی. احیای دریاچه‌ای که با زندگی مردم شمال غرب تا مرکز کشور و صد البته تمام مردم این سرزمین، گره خورده، ولی گویا اصلا در عمل اهمیتی برای عزیزان ندارد. میلیارد‌ها تومان اعتبار تخصیص یافته معلوم نیست کجا و چطور هزینه شده است و هزاران نفر- ساعت جلسه و کارگروه و… کدام نتیجه را در پی داشته است؟»