چه خودرویی در بورس عرضه خواهد شد؟

گروه اقتصادی: بالاخره پس از گذشت یک ماه و نیم از تصمیم وزارت صنعت برای تعلیق عرضه خودرو در بورس، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس خبر داد که این شورا عرضه خودرو در بورس کالا را با هماهنگی وزارت صمت مصوب کرد.

این مصوبه در حالی است که هجدهم خرداد امسال قرار بود دو خودرو دیگنیتی و فیدلیتی در بورس کالا عرضه شوند که درست در روز عرضه، با نامه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، این عرضه لغو شد. در این نامه که منوچهر منطقی به سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران ارسال کرده بود، نوشته شده بود: در شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در تایخ ۲۸ مهرماه سال گذشته مسوولیت تنظیم بازار خودرو از جمله تدوین و ابلاغ راهنماها و دستورالعمل‌های تنظیم قیمت برعهده وزارت صنعت معدن و تجارت و با هماهنگی ستاد تنظیم بازار است. به موجب این مصوبه، خودروهایی که برمبنای مصوبه شورای رقابت مستثنی از نظام قیمت‌گذاری بودند نیز شامل مصوبه فوق‌الذکر هستند، بنابراین عرضه خوردو در بورس کالا مغایر با این مصوبه است.

بر همین اساس، مدیر بازرسی و امور اعضا بورس کالای ایران نیز، در نامه‌ای به شرکت‌های کارگزاری اعلام کرد که با وجود آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای انجام معاملات خودرو در بورس کالا، با توجه به نامه روز گذشته معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صمت مبنی بر مصوبات شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، عرضه خودرو در بورس کالا تعلیق می‌شود. مدیر بازرسی و امور اعضا بورس کالای ایران در نامه‌ای به شرکت‌های کارگزاری اعلام کرد که با وجود آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای انجام معاملات خودرو در بورس کالا، با توجه به نامه معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صمت مبنی بر مصوبات شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، عرضه خودرو در بورس کالا تعلیق می‌شود.

به دنبال این موضوع، سید جواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران گفته بود: علاوه بر این‌که خودروی فیدلیتی و دیگنیتی بهمن موتور خودرو قرار بود در بورس کالا عرضه شوند، ۴ خودروساز دیگر هم تقاضا برای عرضه محصولات خود داشتند و حتی برای آسانی معاملات خودرو از سمت کارگزاری‌ها، کد معاملاتی آنلاین برای متقاضیان صادر شد.پیش از این البته دو نوع خودرو خارجی وانت کارا تک کابین و دو کابین در بورس کالا عرضه شده بود که گزارش‌ها حاکی از آن است که به دنبال این موضوع، شاهد افت ۱۵ درصدی قیمت نسبت به بازار بودیم.

چه نوع خودرویی در بورس عرضه خواهد شد؟
آن‌طور که سید جواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران اعلام کرده است، بحث عرضه خودرو در بورس کالا که طی هفته‌های اخیر با چالش هایی روبه‌رو شده بود، یکبار در کمیسیون تخصصی شورای عالی بورس مورد بحث و بررسی قرار گرفته و روز سه‌شنبه نیز در صحن شورا با حضور وزیر اقتصاد، وزیر صمت، ریاست سازمان بورس و سایر اعضا مورد بررسی قرار گرفته و با اعلام نقطه نظراتی که وزارت صمت درباره عرضه خودرو در بورس کالا داشته، این طرح مورد تصویب اعضا قرار گرفت.

به گفته وی، با یک کلاس خودرویی فرآیند عرضه آغاز می‌شود و همه خودروسازان که آن کلاس را تولید می‌کنند، اقدام به عرضه خودرو در بورس کالا خواهند کرد و کلیه تولیدات خودروسازان در آن کلاس در بورس عرضه می‌شود و در مقابل تقاضا قرار خواهد گرفت.معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران همچنین اعلام کرده است که تامین مالی خودروسازان و اوراق گواهی سپرده و سلف موازی استاندارد از مواردی است که برای شرکت های خودروسازی در نظر گرفته شده که در هفته های آتی در این زمینه اطلاع رسانی خواهد شد.

نقش دلالان در بازار خودرو کمرنگ می‌شود؟
محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس نیز در تشریح جزییات مصوبه این شورا برای عرضه خودرو در بورس کالا، می‌گوید: قبلا هم عرضه خودرو در بورس کالا وجود داشت، اما در همان روز عرضه با یک نامه‌ای از وزارت صنعت جلوی آن را گرفته بودند و قرار شد این مساله در جلسه شورای عالی بورس مطرح شود و به همین خاطر دیروز وزیر صنعت به شورای عالی بورس آمد و بحث شد که چگونه خودرو در بورس کالا عرضه شود.
به گفته او، بعد از توضیحات کارشناسان، در نهایت تصمیم بر این شد که وزارت صنعت موافقت خود را اعلام کند و محدودیت عرضه خودرو را بردارد و به این مساله کمک کند، سازمان بورس هم شیوه‌نامه عرضه خودرو در بورس کالا را با هماهنگی وزارت صنعت تهیه کند که چه تعداد خودرو و در چه زمانی و کدام خودروها با اولویت در بورس عرضه و کشف قیمت شوند.

به اعتقاد علیزاده، با عرضه خودرو در بورس کالا، کم‌کم شیوه قرعه‌کشی خودرو از بین می‌رود و نقش دلالان در بازار خودرو کمرنگ می‌شود و دلالی به سمت حذف شدن می‌رود و عرضه خودرو شفاف می‌شود. همچنین قیمت آن از طریق عرضه و تقاضا در بازار مشخص می‌شود.وی متذکر می‌شود: مهم‌ترین دستاورد عرضه خودرو در بورس کالا این است که دیگر به شیوه قیمت‌گذاری مشخص نمی‌شود، بلکه قیمت آن در بازار تعیین می‌شود و این امر کمک به تامین نقدینگی برای خودروسازان و توسعه خطوط تولیدی شرکت‌های خودروسازی می‌کند.

علیزاده در مورد اینکه آیا ابتدا از عرضه خودروی داخلی و یا خارجی آغاز می‌شود، عنوان می‌کند: اولویت با خودروهای داخلی و یا خودروهایی که در داخل کشور مونتاژ می‌شود خواهد بود. خودروهای خارجی در مراحل بعدی با هماهنگی وزارت صنعت در بورس عرضه خواهد شد و این هماهنگی برای تعیین سازوکار عرضه خودرو خواهد بود.

خودرو گرفتار است؛ از مخمصه نجاتش دهید
در همین رابطه، محمدرضا نجفی‌منش، رییس انجمن صنایع همدلالی دلالگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور درباره عرضه خودرو در بورس می‌گوید: ما وقتی نمی‌گذاریم خودروساز قیمت‌گذاری کند و یا وقتی نمی‌گذاریم قیمت‌ها در حاشیه بازار مشخص شود، تنها راه قانونی که می‌تواند صنعت خودرو از این مخمصه نشان پیدا کند، بورس است.وی می‌افزاید: در قانون آمده است که اگر کالایی در بورس عرضه شد، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند قیمت‌گذاری کند؛ یعنی قیمت را بورس تعیین می‌کند.رییس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور تاکید می‌کند که تنها راه نجات صنعت خودرو در شرایط فعلی، فقط بورس است.نجفی‌منش با ذکر این نکته که من در ابتدا موافق این کار نبودم، تصریح می‌کند: خودم هم می‌گفتم در هیچ‌کجای دنیا، دولت قیمت خودرو را تعیین نمی‌کند.

عرضه خودرو در بورس بیهوده است؟
اما در مقابل، برخی کارشناسان اعتقاد دارند که عرضه خودرو در بورس، یک اقدام بیهوده ای است. فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در این باره  می‌گوید: ورود خودرو به بورس هیچ نمونه آزموده شده ای در دنیا ندارد و اصولا انتقال بازار خرده فروشی کالایی مثل خودرو به بورس کالا علاوه بر آسیب جدی به شبکه فروش و خدمات خودروساز باعث سردرگمی مشتریان می‌شود.

وی می‌افزاید: قاعدتا اقدام عقلایی مانند همه دنیا این است که بازار در رفابت تولیدکنندگان و واردکنندگان تنظیم شود. تولیدکننده با اختیارات هیات مدیره قیمت را تعیین کند و مصرف کننده در رقابت حقوقش ضایع نشود.
این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: متاسفانه نگاه ناپسند جامعه نابالغ که نیازمند قیم برای تصمیمات زندگی خود است، این آزادی را برنمی‌تابد، بنابراین قیمت را در تولیدکننده سرکوب و در عین حال حق انتخاب مصرف‌کننده را محدود کرده است.

زاوه تصریح می‌کند: اصرار بر خودکفایی بدون توجه به میزان ارز مصرفی در کنار بی‌توجه به میزان مقیاس اقتصادی ساخت داخل باعث شده کشور با تورمی افسارگسیخته مواجه شود. در نهایت تولیدکننده نابود و مصرف کننده به شدت مورد اجحاف قرار بگیرد.وی متذکر می‌شود: در این شرایط در حالی که مجموعه مدیریتی کشور به شدت گرفتار غرور عدم پذیرش خطای استراتژیک مدیریت اقتصادی کشور است؛ انتخاب روش عرضه در بورس کالا می‌تواند تنفسی هرچند کوتاه مدت در کشور ایجاد کند.زاوه خاطرنشان می‌کند: استفاده اشتباه و خطا از ابزاری مهم برای عبور از لجاجت حاکم بر تصمیمات کشور بعضا گریزناپذیر می‌شود.