اهمیت کشتن الظواهری فراتر از مرزهای القاعده

گروه بین الملل:کشتن ایمن الظواهری رهبر القاعده، بزرگترین ضربه به این گروه تروریستی پس از به قتل رساندن اسامه بن لادن به شمار می‌رود و نشان می‌دهد آمریکا در مجازات عاملان تروریسم به ویژه فاجعه تروریستی «یازدهم سپتامبر» همچنان مصمم است.
الظواهری که از مریدان، دوست نزدیک، پزشک خصوصی و جانشین بن‌لادن بود، خود یکی از طراحان اصلی حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر محسوب می‌شد؛ حملاتی که هزاران قربانی برجای گذاشت و نماد همیشگی خشونت بی‌حد و مرز القاعده است.
زنده بودن ایمن الظواهری به ویژه در دوران عضویت و رهبری‌اش در گروه القاعده همواره با شایعاتی از مرگ یا بیماری او همراه بود. کمی پس از فاجعه ۱۱ سپتامبر، در سال ۲۰۰۲ و سپس در سال ۲۰۰۷ اعلام شد که الظواهری مرده است، اما او دوباره ظاهر شد.از سال ۲۰۱۱، بین پاکستان و افغانستان در رفت‌وآمد بود و زنده بودن خود را با ویدئوها یا پیام‌های صوتی اعلام می‌کرد.
برخی از کارشناسان حوزه تروریسم خبر داده بودند که ایمن الظواهری که پس از اسامه بن لادن رهبری القاعده را به عهده گرفت نیز مرده است.همچنین در سال‌های اخیر هرازگاهی اخبار و گزارش‌ها مبنی بر مرگ یا بیماری او منتشر می‌شد، اما در ماه‌های اخیر نشانه‌های زنده بودن او بیش از گذشته گزارش شده بود.۱۱ سال پیش، پس از آن که بن‌لادن در ابوت‌‌آباد پاکستان کشته شد، واشینگتن قول داد که الظواهری نیز به سرنوشتی چون بن لادن دچار خواهد شد.آمریکا حتی رقم فوق‌العاده ۲۵ میلیون دلار را برای دستگیری یا هرگونه اطلاعات منجر به دستگیری الظواهری در نظر گرفت.
اما با وجود آنکه آمریکا و متحدانش توانسته بودند برخی از رهبران القاعده را از میان بردارند، اما او تا همین عملیات اخیر آمریکا که منجر به قتلش شد، به دام نیفتاده بود.ایمن الظواهری، تبعه مصری، که هنگام کشته شدن ۷۱ ساله بود، نه تنها بر اساس گزارش‌ها، خودش به ضعف جسمی دچار بود، بلکه در سال ۲۰۱۱، زمانی که به رهبری القاعده رسید، گروه او نیز در ضعف تشکیلاتی قرار داشت.الظواهری یک سازمان تروریستی را به ارث برده بود که شاخه‌ها و شعبات مختلفش در سراسر جهان، از شبه‌جزیره عربستان تا مغرب عربی، از سومالی تا افغانستان و در سوریه و عراق، جملگی خواستار استقلال عمل بیشتر بودند.
پیشتر اندیشکده تخصصی «پروژه مبارزه با افراط‌گرایی» اعلام کرده است که «القاعده روز به روز غیرمتمرکزتر می‌شود و اختیارات آن عمدتاً در اختیار رهبران گروه‌های تابع قرار می‌گیرد».همچنین در دوران رهبری الظواهری، القاعده برخی از رهبران خود را از دست داد.
سال ۲۰۲۰ بود که رسانه‌ها خبر کشته شدن ابومحمد المصری، مرد شماره دو القاعده در تهران و به دست مأموران موساد را منتشر کردند. در این عملیات، بیوه پسر بن‌لادن هم کشته شد.در سال‌های قبل از آن، در جريان یک حمله پهپادی آمريکا در پاکستان ۱۵ شبه نظامی از جمله، ابو يحيی الليبی فرد شماره دو القاعده کشته شدند.با توجه به گزارش‌هایی که از وضعیت جسمی بد الظواهری منتشر می‌شد، المصری در میان کاندیداهای آینده رهبری این گروه از بخت بسیاری برخوردار بود.با این حال، کارشناسان بر این عقیده بودند که الظواهری توانسته بود با وجود این گسست‌ها، القاعده را زنده‌ نگاه دارد.
حمید میر، نویسنده کتاب زندگی‌نامه اسامه بن‌لادن درباره الظواهری گفته است که او علاقه‌ای به جنگ در کوهستان‌ها نداشت، بلکه بیشتر «در سطح بین‌المللی فکر می‌کرد».
در سال‌های اخیر و به ویژه با پیدایش گروه تروریستی دیگری به نام داعش، گرچه توجه‌ها چندان به القاعده جلب نشده، اما بر اساس آخرین ارزیابی سازمان ملل متحد، بستر بین‌المللی کنونی «برای القاعده که می‌خواهد بار دیگر به عنوان پیشگام جهادگرایی جهانی شناخته شود فراهم است و این گروه در نهایت می‌تواند یک تهدید بزرگتری باشد.»
علاوه بر ضربه‌ای که رهبری القاعده با کشته شدن ایمن الظواهری خواهد خورد، به ویژه آنکه ابهام‌های بسیاری درباره جانشینی او وجود دارد، اما تاثیر روانی منفی از بین رفتن الظواهری فقط به داخل گروه القاعده محدود نخواهد شد.
این مسلمان افراطگرای مصری که در نزدیکی قاهره به دنیا آمده و در پانزده سالگی به اخوان المسلمین پیوسته بود، تقریبا سراسر عمر خود را در مسیر افراطگرایی پیمود و به همین دلیل، چهره‌ای قدیمی در میان رهبران گروه‌های تروریستی اسلامگرا به شمار می‌رفت.الظواهری در اواخر دهه ۱۹۹۰ به القاعده پیوست، اما اقدامات تروریستی او بسیار پیشتر از پیوستنش به القاعده آغاز شده بود.او که به عضویت گروه جهاد اسلامی مصر درآمده بود، در ترور انور السادات، در سال ۱۹۸۱ نقش داشت و به مدت سه سال در مصر زندانی شد.واشینگتن به دلیل حمایت الظواهری از حملات علیه سفارتخانه‌های آمریکا در کنیا و تانزانیا در اوت ۱۹۹۸، او را در فهرست سیاه قرار داد.
همچنین الظواهری در مصر، به دلیل حملات متعدد از جمله حمله الاقصر در سال ۱۹۹۷ که ۶۲ کشته از جمله ۵۸ گردشگر خارجی برجای گذاشت، به صورت غیابی محاکمه و به اعدام محکوم شد.
به دلیل همین فعالیت‌ها و سوابق و همچنین حضورش در کشورهای مختلف، از مصر و عربستان، تا سودان، پاکستان و افغانستان، او چهره‌های شاخص در میان گروه‌های جهادگرا به شمار می‌رفت.
استفان لاکروا، پژوهشگر فرانسوی و متخصص جنبش‌های اسلامگرا در کتاب خود با عنوان «القاعده در متون» (۲۰۰۸) نوشته است: «از میان تمام چهره‌های جنبش‌های جهادگرای بین‌المللی، ایمن الظواهری مصری است که تاریخ اسلامگرایی رادیکال معاصر را به بهترین شکل نمایندگی می‌کند.»