یك گنجینه تاریخی در دست طالبان

گروه بین الملل: طالبان در فاصله چند متری صخره‌ای که مجسمه‌های بودای بامیان را در خود جای داده است، کار ساخت و ساز یک مجتمع گردشگری را آغاز کرده که باستان‌شناسان و کارشناسان هشدار داده‌اند می‌تواند آسیب دائمی به این محوطه ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی وارد کند.
 هدف این پروژه بازسازی یک بازار تاریخی است که در جنگ داخلی دهه ۱۹۹۰ ویران شد. بر اساس طرح طالبان، این منطقه به یک مرکز گردشگری با رستوران‌ها، مهمان‌خانه‌ها، پارکینگ، توالت‌های عمومی و مغازه‌های صنایع دستی و مواد غذایی تبدیل خواهد شد.
بازار ویران شده، اما خود یک مکان تاریخی بوده که ممکن است روی ویرانه‌های قدیمی‌تری قرار گرفته باشد و از سویی، نزدیک صخره شکننده غارهای صومعه بودایی قرار دارد که یکی از بزرگترین گنجینه‌های افغانستان محسوب می‌شود.
یک دیپلمات متخصص در مسائل میراث فرهنگی در افغانستان که خواسته نامش فاش نشود، در این باره  گفت: «این بازار قدیمی در منطقه حائل باستان‌شناسی سایت میراث جهانی قرار دارد و یونسکو هرگز خواهان استفاده دوباره از این مکان نبوده است. از سوی دیگر، این ساختمان‌ها در وسط یک منطقه باستان‌شناسی قرار دارند و خود ساختمان‌ها به نوعی بخشی از میراث اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم هستند، بنابراین بازسازی آن‌ها حساس است».
در سال ۲۰۰۱، طالبان دو مجسمه غول پیکر را که بیش از یک هزار سال بر فراز این دره بود، ویران کردند اما طاقچه‌هایی که در آن قرار داشتند و نقاشی‌های دیواری غار و بقایای دیگر این مکان را از اهمیت جهانی برخوردار کرده است. تندیس‌های بودا در بامیان، تا قبل از آن‌که توسط طالبان تخریب شوند، بزرگ‌ترین تندیس‌های بودا و بلندترین مجسمه‌های سنگی در جهان به‌شمار می‌آمدند.
جاده اصلی بامیان سال‌ها پیش برای محدود کردن ارتعاشات و دود ناشی از ترافیک تغییر مسیر داده بود. این طرح جدید هجوم شدید مردم و وسایل نقلیه را به یک منطقه شکننده که رسماً به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده، بازگردانده است.
مولوی سیف الرحمن محمدی ـ مدیر اطلاع‌رسانی و فرهنگی استانی این منطقه ـ در این‌باره گفت: «کاروانسرا باید به عنوان مهمانسرا، برای اقامت مردم (گردشگران) و مکان نمایشگاهی برای صنایع دستی محلی، برای تأمین سرویس بهداشتی عمومی و پارکینگ استفاده شود. مغازه‌ها برای صنایع دستی هستند که فقط می‌توانند محصولات محلی، خواربار، خیاطی و گلدوزی، رستوران سنتی و چای بفروشند.»او در یک مراسم افتتاحیه صحبت می‌کرد که در آن مقامات ارشد طالبان از جمله عبدالله سرحدی، والی بامیان سخنرانی کردند، یک روبان بریدند و سنگ بناهای جدید با رنگ قرمز نمادین را در یک خندق حفر شده، قرار دادند.
محمدی همچنین گفت که بیش از ۲۰ کنترل دقیق ساختمان برای رعایت ماهیت حساس محوطه انجام شده است که شامل محدود کردن ساختمان‌ها به یک طبقه، محدود کردن استفاده از بتن برای زهکشی‌ها و روسازی‌ها، و کنترل نوع سنگ و گچ مورد استفاده هستند.
این مقام مسؤول طالبان همچنین مدعی شد این پروژه توسط یونسکو تائید شده و دولت مرکزی با یونسکو مذاکره کرده و آن‌ها دستورالعملی را برای ما ارسال کردند که چگونه این کار را انجام دهیم. این در حالی است که یونسکو که محوطه‌های میراث جهانی را رصد می‌کند و ده‌ها سال در بامیان فعال بوده است اعلام کرده که در مورد این پروژه، مشورتی صورت نگرفته و موافقت خود را برای بازسازی بازار اعلام نکرده و در بیانیه‌ای هشدار داده است این ساخت‌وساز می‌تواند بر کارهای حفاظتی تأثیر بگذارد.
در بیانیه یونسکو آمده است: «یونسکو نه درخواست کرده و نه با این پروژه که در قلب منطقه باستان‌شناسی قرار دارد و می‌تواند برای حفاظت صحیح از سایت میراث جهانی مشکل‌ساز باشد، همکاری کرده است.»
کارشناسان میراث منطقه بامیان نیز از اثرات مخرب این طرح ابزاز نگرانی کرده‌اند. یکی از مقامات که نخواست نامش فاش شود در انتقاد از طالبان گفت: «این یک منطقه بسیار محدود است، هیچ‌کس اجازه ندارد در اینجا هیچ ساخت‌وسازی انجام دهد، اما طالبان تصمیم به بازسازی گرفته‌اند. من در گذشته اینجا کار می‌کردم و ارزش‌ محوطه را می‌دانم.»
عبدالله سرحدی والی شهر تاریخی بامیان نیز اظهار کرد: «پس از مراجعه صاحبان مغازه‌ها به او، تصمیم گرفته شد که بازسازی آغاز شود؛ چرا که مغازه‌داران گفته‌اند زمانی که زمینشان به عنوان یک منطقه میراثی مشخص شد و بازسازی آن ممنوع شد، عملاً از آن‌ها غارت شده است. نباید اجازه دهیم زمین‌های مردم در اینجا غارت شود. مردم نتوانستند اموال [حقوق] خود را به‌دست آورند، اکنون زمان آن رسیده است که آن را پس بگیرند.»