ناکامی رئیس‌جمهور در تحقق وعده‌های اقتصادی و سیاسی

گروه اقتصادی: به هنگامه انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم ابراهیم رئیسی قول‌ها و عده های بسیاری داد و از مدیریت انقلابی سخن گفت. با این قول‌ها هم بود که از سوی حامیانش لقب بت شکن را گرفت و توانست وارد پاستور شود.اما حالا نزدیک به یکسال است که از دوره ریاست جمهوری او و تکیه زدنش به صندلی ریاست قوه مجریه می‌گذرد، سالی که در آن به زحمت می‌توان نقطه‌ای قابل اتکا به سمت رفع مشکلات همه جانبه و تحقق وعده‌های دولت سیزدهم پیدا کرد.

امتیازاتی که از دست رفت
پس از روی کارآمدن دولت سیزدهم موضوعی که بار‌ها سوژه رسانه‌های منتقد دولت شد، نحوه ترکیب کابینه سیزدهم بود، این رسانه‌ها در گزارش‌های تحلیلی خود مدعی می‌شدند: کابینه رئیسی را باید دولتِ سوم احمدی‌نژاد خواند!برعکس دولت روحانی، دولت رئیسی پایگاه بسیار خوبی میان اصولگرایان داشت، مجلس نیز با دولتش همسو بود و در همان ابتدای کار ۱۸ وزیر از ۱۹ وزیر پیشنهادی او رای اعتماد مجلس را به سادگی کسب کردند.
اما عملکرد
دولت در یک چهارم حیات خود به گواه موضع‌گیری‌ها با اعتراض پایگاه اجتماعی اصول‌گرایان و رای‌دهندگانش مواجه شده است. اکنون کار به جایی رسیده است که بسیاری از نمایندگان در آستانه فرارسیدن انتخابات مجلس انتقادات تندی را علیه او عنوان می‌کنند تا بتواند مجدداً موکلان خود را برای کسب رای قانع کنند.نمونه این انتقادات اظهارات مجتبی ذوالنوری از نمایندگان اصولگرای مجلس بود که در وصف دولت رئیسی گفت: «دولت رئیسی مانند کسی است که روی تردمیل می‌دود و مسافتی طی نمی‌شود؛ امروز نقطه (الف) و (ب) شما کجاست که ارزیابی کنیم پیشرفتی در امور اتفاق افتاده یا خیر؟ »

احمد مازنی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس دهم، در بررسی عملکرد یک‌ساله دولت سیزدهم، گفت: «منصفانه‌ترین نقد دولت سیزدهم و مجلس یازدهم و یکدست‌شدن قدرت در یک سال گذشته که از انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذرد، نشان داد یکدستی قدرت برای حل مشکلات مردم، فرضیه درستی نبود؛ چرا‌که عملکرد نهاد‌های اجرائی یکدست نه‌تنها مشکلی را حل نکرد، بلکه بر مشکلات کشور هم افزود».این انتقادات تنها به نطق‌های نمایندگان خلاصه نمی‌شود بلکه در طول همین مدت وزیر کار و رفاه اجتماعی دولت رئیسی کنار رفت و تعدادی دیگر از وزرا زیر شمشیر استیضاح قرار گرفتند.

وعده‌های که محقق نشد
رئیسی نه تنها بسیاری از وعده هایی را که داده، هنوز محقق نکرده، بلکه  بدون داروی بی حسی و مسکن، مستقیماً به جراحی کالبد رو به احتضار اقتصاد کشور پرداخت.اگرچه برخی کارشناسان معتقدند که  این جراحی اقتصادی ضرورت داشت اما از نگاه برخی دیگر نیز اجرای یکباره آن بدون فراهم کردن شرایط اجرا و در شرایط سخت تحریمی شوکی سنگین به معیشت مردم بود.در پی این تصمیم قیمت برخی خوراکی‌ها و مواد غذایی، اجاره بها و.. افزایش پیدا کرد و همین موضوع باعث اعتراضات شدید از سوی مردم شد. اعتراضاتی که ابتدا در خوزستان آغاز شد اما کم کم شهر‌های دیگر نیز دست به اعتراض زدند.این تصمیم دولت در کنار اجرای یکباره جراحی اقتصادی در برخی حوزه‌های اقتصادی دیگر فشار تورمی و گرانی بر سفره مردم را آنقدر بالا برده که این روز‌ها کمتر کسی با رضایت از عملکرد دولت رئیسی صحبت می‌کند.

سیاست های ناکام پوپولیستی
یکی از انتقاد‌های وارد بر دولت رئیسی اتخاذ سیاست‌های غلط در برابر اعتراضات مردمی است. در ابتدا دولت رئیسی برای کاهش انتقادات برخورد‌های شعاری، ظاهر‌سازی‌ها و حرکات پوپولیستی را در دستور کار خود قرار داد اما نتوانست نتیجه‌ای بگیرد چرا که این‌ها از مدت‌ها پیش به عنوان ترفندی شناخته شده برای مردم مطرح بود. سیاست سفر‌های استانی نیز نتوانست منتقدین رئیسی را قانع کند، چرا که هزینه‌های آن بیشتر از دستاورد‌های ادعایی آن بود و حتی باعث اعتراض بسیاری از حامیان رئیسی شد.تشدید برخی از سخت‌گیری‌های فرهنگی از جمله سختگیری بر حجاب نیز نتوانست مسیر انتقادات افکار عمومی را عوض کند و این سیاست‌ها نیز به لیست بی‌تدبیر‌های دولت در شرایط فعلی اضافه شد.رئیسی همچنین عملاً  اقتصاد کشور را به برجام شرطی کرد، که  برخورد‌های بازار با خبر‌های مذاکرات هسته‌ای نیز دلیلی بر این ادعاست.

اشتغال از دست رفته
یکی دیگر از وعده‌های ابراهیم رئیسی در جریان رقابت‌های انتخاباتی، ایجاد یک میلیون شغل جدید در سال بود. انتشار گزارشی از  نرخ بیکاری که بیانگر عملکرد دولت رئیسی در ۹ ماه گذشته است، نشان می‌دهد که اشتغال در دوران ریاست‌جمهوری او کاهش یافته است.۱۰۰ هزار فرصت شغلی در بخش صنعت در بهار ۲۰۲۲ در مقایسه با بهار ۲۰۲۱ از دست رفته و همچنین بخش کشاورزی با بیشترین نرخ بیکاری در مدت یاد شده، با ۴۷۰ هزار نفر افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند، مواجه شده‌اند که بیانگر نرخ بیکاری ۱۰. ۲ درصدی است. تنها بخشی که در این ۹ ماه شاهد افزایش نرخ اشتغال بوده، بخش خدمات است که به نظر می‌رسد کمترین بهره‌وری را هم ایجاد کرده است

بورس تهران نیز در سال اول ریاست جمهوری رئیسی با رشد ۶. ۴ درصدی شاخص کل همراه بود که در مقایسه با تورم ماهانه این ۱۲ ماه که به ۴۴. ۳۵ درصد می‌رسد عملکرد ضعیفی را برای بازار سرمایه به نمایش می‌گذارد. این بازدهی پایین اعتماد سرمایه‌گذاران را نسبت به بازار کاهش داده است به طوری که اصلی‌ترین نیاز حال حاضر بورس تهران اطمینان مردم به این بازار حیاتی است.ابراهیم رئیسی وعده داده بود که بازار بورس را سر و سامان می‌دهد اما با گذشت این مدت تیم اقتصادی او، اقدام مؤثری برای توقف ضرر و زیان سرمایه‌گذاران انجام نداده و در روز‌های گذشته انتقاد‌های گسترده از عملکرد دولت آقای رئیسی در بورس گذشت و تا جایی که شماری از نمایندگان مجلس گفتند دولت نقش " تماشاگر" را در این مدت داشته است.

سیاست خارجی بلاتکلیف
رئیسی همچنین بر این باور بود که می‌تواند مشکلات با همسایگان را مرتفع کند، اما نزدیکی با همسایگان نیز بیشتر در حد حرف بوده و در عمل اتفاق ویژه‌ای در گسترش مناسبات تجاری با کشور‌های مجاور رخ نداد.از جمله مسائل مهمی که در موفقیت دولت مطرح می‌شود به سرانجام رساندن برجام است که متأسفانه از یک طرف بلاتکلیفی دولت و از طرف دیگر دخالت کشور‌های مداخله‌گر مانند روسیه، اسرائیل و عربستان که نفع‌شان در شکست برجام است، برجام را میان زمین و هوا نگه‌داشته و آثار بسیار مخرب خود را در تمامی حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، داخلی و بین‌المللی گذاشته است.

کرونا سکه‌ای دو رو
در این میان شرایط ویژه کرونا و واردات واکسن هم خوشایند و هم بد بود. شرایط بیماری کرونا روز‌های تلخ و بدی را برای مردم ایران رقم زد و روحانی علیرغم مخالفت‌ها مجبور شد تا دست به واردات واکسن بزند اما این واکسن‌ها زمانی به ایران رسید که رئیسی زمام دولت را در دست گرفته بود.از این رو او از فرصت به وجود آمده استفاده کرد و واکسیناسیون به شکلی صورت گرفت که نتایج خوب آن به حساب رئیسی نوشته شد و حامیان او مدعی بودند که دولت رئیسی توانست کنترل این بیماری را در دست بگیرد.با این حال بدشناسی او اینجا بود که دولت روحانی برای تولید واکسن داخلی سر و صدای زیادی به راه انداخته بود و تولید واکسن‌های داخلی چالشی بزرگ برای او فراهم کرد.

از دست دادن سرمایه اجتماعی
در یک سال گذشته دولت رئیسی نه تنها نتوانست سرمایه اجتماعی خود را بازتولید کند بلکه بخشی از همان عده‌ای که با او بودند را از دست داد.محسن رهامی در این باره می گوید: به نظر من دولت سیزدهم در مدت یک سال عمر خود در بازتولید سرمایه اجتماعی، چندان موفق نبوده و اگر بنا باشد در همین مرداد یا شهریور انتخابات مجدد ریاست جمهوری برگزار شود، آقای رئیسی همان آرای خرداد ۱۴۰۰ را نخواهد داشت.وی افزود: در اثر اجرای سیاست‌های اشتباه، غیرکارشناسانه، کمر اقشار متعلق به دهک‌های پایین که به لحاظ کمی، اکثریت مردم را تشکیل می‌دهند واقعاً در حال شکستن است و اعتراض اکثریت قریب به اتفاق اقشار جامعه از جمله فرهنگیان، کارگران، کارکنان دولت، بازنشستگان، بازاریان و حتی جانبازان جنگ تحمیلی و همه و همه به آسمان بلند شده است.
باید دید رئیسی در ادامه مسیر چه می کند...