قند و چربی بستنی‌های شیری در محدوده استاندارد است؟

تدوین قوانین و مقررات مرتبط بر تهیه، تولید، توزیع و مصرف انواع مواد غذایی، می‌تواند بر رفتارهای بهداشتی مردم تاثیرگذار باشد و تدوین استانداردها در صنایع غذایی از جمله ضوابط و قوانین بین‌المللی یکی از الزامات معمول در تولید غذا است.برچسب‌گذاری محصولات غذایی، یک ابزار مهم برای اطلاع‌رسانی به مشتریان و سازمان‌های ناظر است و به عنوان وسیله‌ای برای به نمایش گذاشتن محتویات یک فرآورده تولیدی، اهمیت زیادی دارد. جدیدترین و کاربردی‌ترین روش برچسب‌گذاری فرآورده‌های غذایی، استفاده از برچسب رنگی تغذیه یا چراغ راهنمای تغذیه است و در ایران از سال ۱۳۹۵ استفاده از آن، به صورت اجباری درآمد. در این طرح یک ماده غذایی از نظر میزان چهار ترکیب نمک، قند، چربی و اسیدهای چرب ترانس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

یکی از فرآورده‌های غذایی که محبوبیت زیادی در میان مردم دارد، بستنی است. این محصول یکی ازفرآورده‌های لبنی با چربی بالا است. چربی باعث افزایش میزان کلسترول خون شده و نیز میزان شکر موجود در بستنی، امکان ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد.با توجه به این‌که جامعه سالم زیربنای توسعه هر کشور است و یکی از راه‌های رسیدن به این هدف برخورداری از تغذیه سالم است، بنابراین در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم به صورت شفاف و قابل درک در مورد فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی، ضروری است. همچنین کنترل برچسب‌های تغذیه‌ای بر روی بسته‌بندی‌های مواد غذایی و مقایسه آن با محتویات موجود، یکی از روش‌های پایش و کنترل کیفیت فرآورده‌های تولیدی کارخانجات است.

بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه مقطعی، ۱۰۰ نمونه بستنی شیری تولیدی کارخانجات و مراکز عرضه در مناطق اسلامشهر، شهر ری و منطقه جنوب تهران را به صورت تصادفی از نظر میزان قند و چربی آن بررسی کردند. همچنین میزان آن را با استاندارد ملی ایران و برچسب فرآورده و شیوه‌نامه اجرایی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، مورد مقایسه قرار دادند.نتایج به‌دست آمده از این مطالعه نشان داد که میانگین مقادیر قند کل در این بستنی‌ها با استاندارد ملی ایران تطابق داشت؛ اما مقادیر میانگین قند کل بر روی برچسب بستنی‌ها و میزان قند کل محصول بعد از اندازه‌گیری، با هم تفاوت آماری معنی‌داری داشت.

همچنین نتایج مربوط به بررسی میزان چربی نشان‌دهنده آن بود که ۱۰۰ درصد نمونه‌های فروشگاه‌ها و نزدیک به ۹۳ درصد از نمونه‌های کارخانجات تولیدی، دارای طیف رنگ نارنجی بر روی برچسب تغذیه‌ای بودند و نشان‌دهنده میزان متوسط چربی موجود در یک سهم فرآورده بود. میانگین مقادیر چربی کل درج‌شده روی بستنی‌های تولیدی کارخانجات و مقدار آن بعد از آزمایش، با شیوه‌نامه سازمان غذا و دارو مطابقت داشت. اما مقادیر چربی در بستنی‌های عرضه شده در فروشگاه‌ها با چربی کل بعد از آزمایش، تفاوت آماری معنی‌دار داشت.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند؛ علی‌رغم این‌که کارخانجات تحت پوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی، در تلاش هستند که استانداردهای سازمان غذا و دارو را رعایت کنند و به برچسب‌گذاری متعهدند، اما در برخی از موارد این تلاش‌ها در حد ادعا بوده و در عمل این موضوع مهم محقق نشده است. به ویژه در کارخانه‌هایی که تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران نبوده‌اند، این موضوع پررنگ‌تر دیده می‌شود. بر همین اساس این نتایج نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و مستمر در این زمینه است.به گفته این محققان؛ تبعیت از یک سیاست واحد در امر پایش دوره‌ای و نظارت از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، بسیار ضروری است تا از تخلفات و سهل‌انگاری‌ها در فرآیند تولید فرآورده‌های غذایی پیشگیری شود.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که گنجاندن برنامه نمونه‌برداری از بستنی‌های شیری کارخانجات صنعتی در طرح نمونه‌برداری سراسری کشوری توسط سازمان غذا و دارو، ضروری است.در انجام این تحقیق مهرداد محمدی از انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، محسن امینی از انستیتو علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران، علی‌رضا کردباقری؛ کارشناسی ارشد آمار از دانشگاه شهید بهشتی و عقیل دست‌باز مجرد از معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «پایش مقادیر قند و چربی در بستنی‌های شیری صنعتی عرضه شده در تهران» در مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، منتشر شده است.