تغییر اقلیم و شکوفایی جلبکی

گروه جامعه:پدیده شکوفایی جلبکی یکی از پیامدهای سوء تغییر اقلیم است. این پدیده طبیعی و گاهی فصلی است اما فعالیت‌های انسانی مانند ورود فاضلاب‌های انسانی و کشاورزی و صنعتی، ورود مواد شیمیایی مانند نیترات‌ها و فسفات‌ها (که با مقادیر فراوان در کودهای شیمیایی وجود دارند) به منابع آب، ساخت‌وسازهای غیرمجاز در سواحل، افزایش آلودگی آنها و گردوغبارهای آغشته به آهن و جابه‌جایی و انتقال گونه‌های غیربومی مسبب شکل‌گیری این پدیده هستند.

افزایش گاز‌های گلخانه‌ای، گرمایش زمین و تغییر اقلیم با تغییر در شرایط جوی و آب‌وهوایی، نوسان در الگوی بارش، افزایش بارندگی، کاهش دما و مواج شدن دریا این پدیده را تشدید می‌کند. این اثر مخرب از تغییر اقلیم از این‌رو اهمیت دارد که جلبک‌ها از ساده‌ترین و پرتنوع‌ترین موجودات با سبزینه (کلروفیل) فراوان هستند. بیش از ۸۵ درصد کل فرآیند فتوسنتز را بر عهده دارند. جلبک‌ها، تولیدکنندگان اصلی مواد آلی در محیط‌های آبی هستند، در زیست‌بوم‌های آبی نقش مهمی را در زنجیره غذایی موجودات آبزی و ماهی‌ها ایفا می‌کنند و بخش عمده‌ای از تولیدات آبزیان به حضور آن‌ها وابسته است. از‌سوی دیگر جلبک‌ها به‌واسطه عمل فتوسنتز و تولید اکسیژن، بقای دیگر موجودات را تضمین می‌کنند. برخی جلبک‌ها نیز به هوادهی آب در گرفتن کربن‌دی‌اکسید کمک کرده و سبب ذخیره‌سازی اکسیژن و فتوسنتز می‌شوند. این موجودات بر‌اساس رنگ‌هایشان طبقه‌بندی می‌شوند. اگر شرایط محیطی مساعد باشد، این جلبک‌های تک‌سلولی رشدیافته و تکثیر می‌شوند و شکوفایی جلبکی را سبب می‌شوند.

این پدیده در کوتاه‌مدت در ورودی رود‌ها و دریا‌ها و حتی آب‌های شیرین رخ می‌دهد. ترشح مخاط‌های ژله‌مانند قهوه‌ای‌رنگ از این جلبک‌ها سطح دستگاه تنفسی ماهی‌ها را می‌پوشاند و موجب مرگ ماهی‌ها بر اثر خفگی می‌شود. تکثیر فراوان آن‌ها در سطح آب از رسیدن نور و اکسیژن به اعماق آب جلوگیری می‌کند. تجزیه باکتریایی آبزیان در نتیجه این مسأله، سبب بوی ناخوشایند می‌شود. کمبود اکسیژن در محیط آبی شرایط را برای زیست و تولیدمثل آبزیان دشوار و زندگی سایر زیستمندان محدوده را با مشکل روبه‌رو می‌کند. صدف‌ها و سایر نرم‌تنان از این جلبک‌ها تغذیه می‌کنند و با ورود به زنجیره غذای ماهی‌ها سلامت انسان را نیز تهدید می‌کنند. تأثیر این پدیده بر شیلات، اتلاف هزاران تن ماهی و غیر قابل‌بهره‌برداری شدن سواحل بر اقتصاد و بهداشت مناطق ساحلی قابل‌توجه است. به‌علاوه سم ناشی از برخی جلبک‌ها می‌تواند سبب مرگ‌ومیر بخشی از نرم‌تنان شود. به دلیل تنوع رنگ جلبک‌ها این پدیده ممکن است در سواحل مختلف به رنگ‌های متفاوت رویت شود.

با این‌که یکی از پیامد‌های منفی تغییر اقلیم پدیده شکوفایی جلبکی است، اما جلبک‌ها می‌توانند در کاهش آثار تغییر اقلیم نیز نقش داشته باشند. جلبک‌ها می‌توانند گاز دی‌اکسیدکربن حاصل از فعالیت صنایع را باز جذب کنند و به این ترتیب از میزان غلظت این گاز اصلی در فرآیند تغییر اقلیم بکاهند. بهره‌گیری از جلبک‌ها برای تأمین غذای انسان و دام نیز از آثار نامطلوب محیط‌زیستی ناشی از راه‌های دیگر تأمین غذا کاسته و به پایداری شرایط اقلیمی کمک می‌کند.