بازار نشر دیجیتال را کدام کشورها تسخیر کرده‌اند؟

مایکل هارت، نخستین کسی بود که یک کپی دیجیتالی از اعلامیه استقلال ایجاد کرد و این سند به نخستین نشریۀ دیجیتالیِ جهان تبدیل شد. مردم به این اعلامیه دسترسی رایگان داشتند و آن را با یکدیگر به اشتراک می‌گذاشتند.پروژۀ گوتنبرگ هنوز وجود دارد و بیش از ۴۲هزار کتاب الکترونیکی رایگان را ارایه می‌دهد. این پروژه توسط داوطلبان و مشارکت‌کنندگانی که به دیجیتالی کردن، تصحیح و انتشار کتاب‌ها کمک می‌کنند، پشتیبانی می‌شود. آغاز پروژۀ گوتنبرگ را نه فقط انقلابی در بازار کتاب، بلکه بازکنندۀ بحث‌های عمومی در مورد مسائل حق چاپ به صورت آنلاین دانسته است.

اما براساس آمار statista، تا آوریل ۲۰۲۲، بیش از پنج میلیارد کاربر اینترنت در سراسر جهان وجود داشته است که ۶۳.۱ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. از این مجموع، ۴.۷ میلیارد یا ۵۹ درصد از جمعیت جهان، کاربران شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند.در چنین شرایطی، نشر جهان در سال‌های بیش از پیش به سمت دیجیتالی شدن حرکت کرده است. 

شاید بزرگترین مزیت انتشار دیجیتال، دسترسی آن به فرصت‌های درآمد آنلاین باشد. در سال‌های اخیر، صنعت تبلیغات دیجیتال از رسانه‌های سنتی پیشی گرفته و بیش از نیمی از کل دلاری را که توسط تبلیغ‌کنندگان خرج می‌شود، تصاحب کرده است.این درحالی‌ست که با کاهش یا حذف رسانه‌های چاپی، ناشران می‌توانند هزینه‌های انتشار را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند.با این حال، شاید برخی دنیای نشر دیجیتال را هنوز در بحث کتاب‌های دیجیتال محدود بدانیم، درحالی که فقط برخی از رایج‌ترین نمونه‌های انتشار دیجیتال موارد زیر هستند:
- مجلات دیجیتال
- خبرنامه‌های آنلاین
- کاتالوگ‌های دیجیتال
- بروشورهای دیجیتال
- روزنامه‌های آنلاین
- وبلاگ‌ها
- کتاب‌های الکترونیکی


بررسی‌ها نشان می‌دهد شیوع ویروس کرونا نیز از جمله مواردی است که دیجیتالی شدن نشر را تسریع کرده است.بنا بر آمار جمعیت دیجیتال در سراسر جهان در ژوئیه ۲۰۲۲، ضریب نفوذ اینترنت در جهان ۶۲.۵ درصد است که اروپای شمالی با ضریب نفوذ اینترنت ۹۸ درصد در بین جمعیت رتبه اول را دارد. کشورهایی که بالاترین ضریب نفوذ اینترنت را در سراسر جهان دارند، امارات، دانمارک و ایرلند هستند. در نقطه مقابل این طیف، کره شمالی قرار دارد که تقریباً هیچ نفوذ استفاده آنلاین در میان جمعیت عمومی ندارد و در رتبۀ آخر جهان قرار دارد.

تا سال ۲۰۲۱، آسیا منطقه‌ای بود که بیشترین تعداد کاربران آنلاین را داشت – بیش از ۲.۸ میلیارد در آخرین شمارش. و اروپا با حدود ۷۴۴ میلیون کاربر اینترنت در رتبۀ دوم قرار داشت.اما چین، هند و آمریکا از نظر کاربران اینترنت، از همه کشورهای دیگر بالاتر هستند. تا فوریه ۲۰۲۲، چین بیش از یک میلیارد کاربر اینترنت داشت و هند نیز تقریباً ۶۵۸ میلیون کاربر آنلاین داشت. هنوز البته بخش زیادی از جمعیت هر دو کشور آفلاین هستند.در بحث نشر دیجیتال نیز، آمار statista درخصوص درآمد انتشارات دیجیتال در کشورهای منتخب در سراسر جهان در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که آمریکا با ۹,۸۶۷ میلیارد دلار در رتبۀ نخست، ژاپن با ۲,۵۲۱ میلیارد دلار در رتبۀ دوم، چین با ۲,۲۰۲ میلیارد دلار در رتبۀ سوم، انگلستان با ۱,۸۴۴ میلیارد دلار در رتبۀ چهارم و فرانسه با ۱,۰۲۸ میلیارد دلار در رتبۀ پنجم قرار دارد. 

حتی پیش‌تر پیش‌بینی شده بود درآمد انتشار کتاب الکترونیکی در آمریکا از ۶.۰۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۶.۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ افزایش پیدا کند. این درحالی‌ست که قاسم خداوردی‌لو، مدیر وقت ارتباط با بخش خصوصی مرکز ملی فضای مجازی در همایش کتاب دانشگاهی و نشر الکترونیک که در اسفند ۹۹ برگزار شده بود، گفته بود: نگاهی به آمار منتشرشدۀ جهانی نشان می‌دهد که وضعیت کتاب دیجیتال در ایران در حال توسعه است، مسئلۀ مهم دیگر این است که در آمریکا به عنوان پیشرفته‌ترین کشور در مصرف کتاب دیجیتال ۲۵ درصد مردم از کتاب دیجیتال استفاده می‌کنند اما در ایران این آمار به زیر یک درصد رسیده است؛ در حالی که طی سالیان قبل این آمار شش دهم درصد بود.

او با بیان اینکه باید به‌گونه‌ای سیاستگذاری شود که این مصرف طبق شاخص‌های جامعه جهانی رشد کند و به بالای ده درصد برسد، توضیح داده بود: دولت و حاکمیت در این زمینه کمک کند اما نکته مهم این است که بخش خصوصی و ناشران باید وارد کار شود تا سهم خود در حوزه کتاب دیجیتال را توسعه دهیم از جامعه جهانی عقب نمانیم.