سرمایه‌گذاری در تله روسیه و چین!

گروه اقتصادی: آمارهای واقعی از اقتصاد ایران از فرار سرمایه خبر می‌دهند، نه جذب سرمایه! این در حالی است که اطلاعات اتاق بازرگانی، از خروج ۴۵ میلیارد دلار سرمایه در چهار سال اخیر حکایت دارند. اما همچنان عده‌ای مصرانه در تلاشند تا تقویت نگاه به شرق را به‌عنوان نسخه درمان اقتصاد ایران بپیچند.اخیرا محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، طی سخنانی اعلام کرد که «برای جلوگیری از ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور باید جلوی هدررفت ۶۰ میلیارد تا ۸۰ میلیارد دلاری انرژی‌ را گرفت.». او در عین حال اشاره کرده که «سالانه ده‌ها میلیارد دلار سرمایه از بین می‌رود.».

قالیباف با تاکید بر ضرورت انجام سرمایه‌گذاری، به سرمایه‌گذاران «چینی» اشاره کرد که می‌توانند در مترو تهران اقدام به تامین اعتبار کنند. اما، در حالی این سخنان مطرح شده که ریسک سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران بالاست!تجویز حرکت به سمت شرق هم سیاستی است که طی دهه‌های گذشته محتوم به شکست بوده. در عین حال، به دلیل آماده نبودن بستر لازم برای نقش‌آفرینی سرمایه‌گذاران، مدت مدیدی است که «دلالی» به واژه‌ای پُرتکرار در ادبیات اقتصاد ایران بدل شده است.

به نظر می‌رسد نگاه غیرواقعی و سخنان توخالی به آنچه در اقتصاد ایران می‌گذرد، به عادت مسئولان تبدیل شده است. پیش از این هم حجت‌ا… عبدالملکی، وزیر وقت کار، وعده ایجاد بیش از یک میلیون و ۸۵۰ هزار شغل را مطرح کرد که دیری نگذشت با حجم انبوهی از انتقادات مواجه شد.برخی کارشناسان با  راستی‌آزمایی اظهارات غیرمستند او به موضوع تامین منابع اشاره و این پرسش را مطرح کردند که آیا قرار است این تامین اعتبار از طریق سرمایه‌گذاری خارجی انجام شود؟ این در حالی بود که عوامل متعدد به‌ویژه تحریم‌های اقتصادی و البته سوءمدیریت در داخل، امکان جذب سرمایه را منتفی می‌کرد.

نگاه به شرق؛ سناریویی شکست‌خورده
آمار واقعی از اقتصاد ایران از فرار سرمایه حکایت دارند، نه جذب سرمایه! آخرین اطلاعات اتاق بازرگانی ایران نیز خروج ۴۵ میلیارد دلار سرمایه در ۴ سال اخیر را تائید می‌کنند. با این حال عده‌ای مصرانه در تلاش هستند تا راهکار حل مشکلات را تقویت نگاه به شرق جا بیاندازند.

در همین ارتباط، چندی پیش جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، گفت: «با توجه به شرایطی که در حال حاضر وجود دارد ایران باید تعامل بیشتری با کشورهای همسایه، بلوک شرق و حتی آفریقایی داشته باشد. ظرفیت خوبی در این زمینه وجود دارد و کشور نیز باید از آن بهره‌مند شود.».وی یادآور شد: «اتفاقاتی که رخ داده زمینه را ایجاد کرده که تعامل با کشورهایی نظیر چین، روسیه، هند و کشورهای همسایه را افزایش دهیم. وقتی غربی‌ها بنای همکاری و همراهی ندارند ضروری نیست که خودمان را از ظرفیت همکاری با شرق محروم کنیم.».در حالی نسخه حرکت به سمت بلوک شرق برای اقتصاد پیچیده می‌شود که تجربه چندین دهه اخیر نشان می‌دهد که چنین سناریویی نه تنها منافع ملی را تامین نمی‌کند، بلکه در زمینه مهار تورم هم عایدی برای کشور به دنبال ندارد.

دلالی جای سرمایه‌گذاری را گرفته!
از سوی دیگر، در شرایطی که اطلاعات منتشرشده توسط بانک مرکزی گواه این مطلب است که میزان خروج سرمایه از کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۴۷ درصد بیشتر شده است، با باریک شدن مرز میان سفته‌بازی و سرمایه‌گذاری و با وجود ریسک بالا، اقتصاد ایران به جای جذب سرمایه‌گذار به سمت دلالی پیش رفته است. واژه دلالی در دو دهه اخیر به واژه‌ای پر تکرار در ادبیات اقتصاد ایران تبدیل شده است.

در تمام بازارها هم از سکه و ارز گرفته تا میوه و خودرو، متهم ردیف اول «دلالان» معرفی می‌شوند. حتی برخی آمارها نشان می‌دهد که در سال ۹۰، درآمد غیر شغلی خانوارهای ایرانی ۵۷ درصد بوده است. این یعنی چنین درآمدی از محل کار و فعالیت نبوده. ناگفته نماند این رقم در سال ۹۶ به ۴۹ درصد و در سال ۹۹ به ۶۳ درصد رسیده است.بر اساس این گزارش، صاحب نظران و فعالان اقتصادی از دولت‌ها می‌خواهند با کاهش تصدی‌گری خود در اقتصاد، امکان پیش‌بینی پذیر بودن تحولات اقتصادی را فراهم کنند تا سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی با اطمینان خاطر فراوان به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقدام کنند. در این حالت، می‌توان انتظار داشت که با رشد سرمایه‌گذاری، مسیر توسعه برای اقتصاد ایران هموار شود.