ماجرای گزارش ناسا درباره توده گاز متان در تهران چیست؟

گروه جامعه:درحالی که ناسا از وجود توده گاز متان بر روی آسمان جنوب تهران خبر می‌دهد، علیرضا زاکانی، شهردار تهران می‌گوید که گزارش ناسا را قبول نداریم: «گزارش ناسا برای ما اعتبار ندارد. تیم دانشگاهی تشکیل شده تا موضوع را بررسی کند و تا به حال شرایطی که ادعای ناسا را تأیید کند، پیدا نکردیم.»

شاید آن زمانی که علیرضا زاکانی با مدرک تحصیلی پزشکی هسته‌ای شهردار تهران شد، عواقب انتخابش هنوز مشخص نبود، اما حالا که یک‌سال و نیم از انتخاب او به عنوان شهردار کلانشهری با مسائل و مشکلات ریز و درشت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می‌گذرد، عمق فاجعه مشخص شده است؛ چه آنکه وقتی دستور جمع‌آوری شش ماهه معتادان متجاهر را می‌داد، مشخص بود که این تصمیم درمان آن درد نیست یا حالا که همین شیوه را برای ساماندهی کودکان کار پیشنهاد داده تا از طریق جمع‌آوری فله‌ای انسان‌ها یک معضل اجتماعی و اقتصادی ریشه‌دار را در شهر حل کند، بسیاری انتقاد کردند که این شیوه نتیجه‌ای خواهد داشت.

درباره زاکانی گفته می‌شد که ارتباطش با ابراهیم رئیسی می‌تواند در جذب بودجه‌های شهرداری از دولت موثر باشد و در مسائل شهری همچون تقویت حمل‌ونقل عمومی و توسعه شبکه ریلی و ناوگان اتوبوسرانی تهران اتفاقی بیفتد اما همین اتفاق هم نیفتاد و به جای آن شهرداری دست به دستکاری در آمار روی آورد؛ چنانچه جنگل‌کاری‌های نصفه‌نیمه اطراف تهران را به احداث بوستان‌های داخل شهر تعبیر کرد و به عنوان رزومه خود معرفی کرد یا اتوبوس‌هایی را که خرید آن دستاورد دوره پنجم مدیریت شهری بود، به نام دوره کنونی سند خورد!
نتیجه همین نگاه غیرتخصصی بود که شهرداری تهران به جای تمرکز بر مسائل شهری به موضوعات دیگری وارد شد که اساسا هیچ ارتباطی به این مجموعه نداشت؛ از جمله اینکه در جریان اعتراضات ۱۴۰۱ در قامت یک نهاد امنیتی ظاهر شد و به کلی از وظیفه خود دور شد که رویداد۲۴ در گزارشی به صورت مبسوط به آن پرداخت.

نگاه غیرتخصصی به پدیده‌های فنی در جای‌جای مدیریت شهرداری دیده می‌شود که واکنش زاکانی به گزارش «ناسا» یکی از وجوه آن است. اگر قرار باشد ماجرا را یکبار دیگر تحلیل کنیم، نتیجه است؛ یکی از تخصصی‌ترین نهادهای فنی دنیا که سازمانی مستقل در زیرمجموعه دولت آمریکاست، مشخصا روی مسائل مربوط به فضا تحقیق می‌کند و پروژه‌های مختلف را اجرا می‌کند. بخشی از کار این سازمان بررسی وضعیت زمین با ماهواره‌های مختلفی است که در اختیار دارد. این سازمان رصدهای مداوم خود را به صورت گزارش منتشر می‌کند که ممکن است درباره هر نقطه از کره زمین باشد؛ چنانچه گزارش‌های مختلفی درباره مشکلات زیست محیطی در خود آمریکا نیز منتشر کرده است؛ به عبارت دیگر ماهیت این گزارش‌ها اساسا سیاسی نیست و گاه علیه خود آمریکاست.

در حقیقت یک نهاد تحقیق انجام داده که اجرای آن برای هر کشوری میلیون‌ها دلار هزینه در برخواهد داشت؛ این یعنی گزارش‌های آن برای کشورهای دیگر باید یک «برگ برنده» تلقی شوند؛ چه آنکه آن سازمان و کشور نیازی به صرف بودجه برای دستیابی به آن داده‌ها ندارد و کافی است تمرکز خود را به جای کشف موضوع، بر حل مسئله بگذارد، اما در اتفاقی عجیب شهرداری تهران به جای اینکه از آن گزارش استفاده کند و به جای صرف هزینه‌های کلان موضوعی که کشف شده را دوباره کشف کند، اعلام کرده «تیم دانشگاهی تشکیل شده تا موضوع را بررسی کند و تا به حال شرایطی که ادعای ناسا را تأیید کند، پیدا نکردیم.»

واکنشی از این غیرتخصصی‌تر و ناشیانه‌تر وجود ندارد! یعنی زاکانی حاضر است بودجه‌ای را روی دست کشور بیندازد، فقط برای آنکه نمی‌داند ناسا چیست و کارکرد گزارش‌های آن چیست! ماجرا آنقدر «طنز» است که حتی بیم آن می‌رود نکند مدیران شهرداری «ناسا» را با «سیا» اشتباه گرفته باشند!

ماجرای توده گاز متان در آرادکوه چیست؟
سایت جمع‌آوری زباله آرادکوه ۶۰ تا ۷۰ سال است که کار می‌کند و فناوری جمع‌آوری و سوزاندن گاز متان را ندارد. به همین دلیل وجود گاز متان در آن منطقه عجیب نیست و به گفته کارشناسان این گاز به شکل یک ستون ابر متان به قطر ۵ کیلومتر وجود دارد.به عبارتی، این ستون رصد شده ادعا‌های قبلی کارشناسان این حوزه را کاملاً اثبات می‌کند، ضمن اینکه سازمان حفاظت محیط زیست نیز این موضوع را پذیرفته است و دفتر مدیریت پسماند آن سازمان به عنوان مرجع تخصصی تأیید یا رد این موضوع در کشور است، اما شهردار تهران زیر بار این موضوع نمی‌رود.

شهردار کلان‌شهری که از آخرین اکتشافات روز دنیا خبر ندارد و نمی‌داند سیستم طیف‌سنج جدید که در سال ۲۰۲۲ و از یکی دو ماه پیش، راه‌اندازی و شروع به کار کرده است، دارای قابلیت‌هایی است که حتی سال گذشته نیز وجود نداشته است، چه رسد به سال‌های قبل از آن. این ابزار که سیستم و فناوری جدیدی با تمرکز بر پیدا کردن نقاط داغ متان است، توانسته چنین کشفی را به جهانیان ارائه دهد.

متاسفانه آن چیزی که بدون این طیف‌سنج و چنین امکانی همواره در این سال‌ها گفته می‌شد، اکنون زمینه و مرجع علمی نیز پیدا کرده است. شاید بهتر باشد به جای اینکه تکذیب این پدیده، دست‌کم تا زمان بررسی و مشاهده اسناد جدیدتر، با احتیاط اظهار نظر کنیم چرا که اصل قضیه را نمی‌توان تکذیب کرد.

اکنون می‌فهمیم که بی‌راه نبود وقتی قانونگذاران مدیریت کلان‌شهرها را بررسی می‌کردند تا قانون مدونی برای آن مشخص کنند، در شرایط احراز سمت شهردار، رشته‌های خاصی را مرتبط با امور شهری در نظر گرفتند و بر سابقه کار اجرایی نیز تأکید فراوانی کردند اما از آنجایی که دست تقدیر، یک طیف خاص سیاسی را بر قوای مقننه و مجریه حاکم کرد، شرایطی رخ داد که آن قانون از اساس نادیده گرفته شد و فردی بدون سابقه اجرایی و مدرک مرتبط، شهردار تهران شد؛ تصمیمی که آثار آن همچنان ادامه دارد و فعلا این از نتایج سحر است!

گزارش ناسا درباره آلودگی متان در تهران چه می‌گوید؟
آخرین تصاویر اداره کل ملی هوانوردی و فضایی ایالات متحده «ناسا» نشان می‌دهند که توده‌ای از گاز متان به طول تقریبی ۵ کیلومتر جنوب تهران را دربرگرفته است. این ابر گازی متان، زاییده دپوی انبارکردن زباله‌ها در جنوب پایتخت تهران است.محمد الموتی دبیر شبکه‌های مردم‌نهاد محیط زیست کشور و متخصص حوزه پسماند گفته «این سایت ۶۰ تا ۷۰ سال است که کار می‌کند و فناوری جمع‌آوری و سوزاندن این گاز را نیز ندارد. به این جهت مسلماً این گاز خود را به شکل یک ستون ابر متانی به قطر ۵ کیلومتر نشان می‌دهد.»

ناسا سال‌هاست سرمایه‌گذاری زیادی برای شناخت منابع اصلی آلودگی‌های زیست محیطی و گرمایش زمین کرده و بار‌ها اعلام کرده گاز متان و دی اکسید کربن بزرگترین عوامل آلودگی‌های زیست محیطی هستند.
EMIT «امیت» یک طیف سنج تصویربرداری یا همان چشم قوی متعلق به ناساست که از ایستگاه فضایی بین‌المللی از زمین عکس‌برداری می‌کند. کار اصلی «امیت» تشخیص گاز‌های گلخانه‌ای از جمله گاز متان و دی اکسید کربن است.

بیل نلسون مدیر ناسا گفته «مهار انتشار گاز متان، کلید اصلی محدود کردن گرمایش جهانی است. این پیشرفت شگفت‌انگیز نه تنها به محققان کمک می‌کند که نشت متان را بهتر شناسایی کنند، بلکه اطلاعاتی درباره چگونگی رسیدگی سریع به این موضوع را به آن‌ها ارائه می‌کند.»به گفته پژوهشگران ناسا، ابر‌های ساطع‌کننده متان در هر ساعت حدود ۵۰۴۰۰ کیلوگرم گاز متان را وارد هوا می‌کنند. «امیت» همچنین در کشور ترکمنستان یکی از بزرگترین ابرگاز‌های متانی را شناسایی کرده است. برخی از این توده‌ها تا ۳۲ کیلومتر طول دارند.

به علت گردش هوا، باد‌های عبوری و ... گاز متان به شکل توده در جنوب شهر مجتمع شده است. این پدیده دو عامل اصلی دارد؛ اول تولید گاز از شیرابه‌ها و زباله‌تر که قابلیت سوزاندن به دلیل کهنه بودن تاسیسات در منطقه دفع زباله آرادکوه ندارند و دوم انبوه دامداری‌های جنوب شهر تهران در شهرستان‌های ورامین، شهر ری و ... باعث تجمع این گاز شده‌اند چراکه یکی از خروجی‌های اساسی از دامداری‌ها، گاز متان است.پیدا کردن مکانی که واقعاً بتوان سیستم لندفیل (محل دفن زباله) را در آن درست انجام داد تا نفوذ شیرابه به آبخوان‌ها صورت نگیرد، بسیار با محدودیت مواجه است. به عبارتی جانمایی آرادکوه شاید ۷۰ سال پیش صورت گرفته باشد، اما تقریباً انتخابی بی‌نقص بوده چراکه کمترین ضربه را به آبخوان‌ها می‌زند، اما قطعاً دیگر با این روش نمی‌تواند ادامه دهد.