گروه اقتصادی: افغانستان بهعنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک، منبع اصلی کشت خشخاش و تأمین هروئین در آسیا و اروپا شناخته میشود. طوری که تولید این ماده مخدر در این کشور حتی از مجموع تولید تمام کشورها بیشتر است.
بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرائم مرتبط کشت در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۷۷ هزار هکتار در افغانستان زیر کشت خشخاش رفت که از این میزان تولید حدود 560 تن هروئین به دست آمد.در حالی اقتصاد این کشور در کنار کمکهای بینالمللی از کشت خشخاش تأمین میشود که با روی کار آمدن طالبان، کارزار ریشهکنکردن کشت خشخاش آغاز شد.
طالبان اعلام کرد که به دنبال از بین بردن تولید انبوه کشت خشخاش در افغانستان است و بلافاصله پس از گرفتن حکومت افغانستان تولید این محصول را ممنوع اعلام کرد. اما این فرمان مورد اعتراض کشاورزان و کارگران روزمزد قرار گرفت. چراکه گفته میشود بیش از دو میلیون نفر در افغانستان در چرخه تولید، فرآوری تریاک، هروئین و جابهجایی آن مشغول هستند.در این میان طالبان هشدار داد: «افرادی که این ممنوعیت را نقض کنند، بر اساس قوانین شریعت محاکمه خواهند شد.». حاکمان افغانستان تاکید کردند که افغانستان دیگر محل تولید تریاک نخواهد بود. طالبان حتی اقدام به آتش کشیدن تعدادی از مزرعههای خشخاش کرد تا جدیت خود را در این فرمان موردتوجه قرار دهد.
رشد 30 درصدی کشت خشخاش در افغانستان
به نظر میرسد تمام این اقدامات طالبان در راستای بالابردن قیمت خشخاش و تریاک صورت گرفت. گویا طالبها که تنها منبع درآمدی خود را در این حوزه میدیدند به ریسمان ممنوعیت کشت چنگ زدند و اکنون بعد از گذشت حدود هشت ماه از اعمال محدودیتها نشان میدهد که این ترفند موفق بوده است. چراکه بهرغم اعمال ممنوعیتها، کشت و عرضه تریاک افزایش پیدا کرد و این افزایش عرضه همراه با بالارفتن قیمتها اتفاق افتاد.
حتی کشورهایی که به محلی برای قاچاق تریاک تبدیل شدهاند، پس از دستور ممنوعیت کشت خشخاش از سوی طالبان با شوک جدید قیمتی مواجه شدند. چنانکه برخی از مصرفکنندگان از افزایش دو تا سه برابری قیمت نهایی خبر میدهند. این در حالی است که این افراد با محدودیت جدیدی در تأمین مواد مصرفی خود مواجه نشدهاند.
گزارش جدید دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل نیز نشان میدهد که از زمان بهقدرت رسیدن طالبان، کشت خشخاش بیش از 30 درصد افزایش و درآمد آن هم سه برابر شده است.در حالی بیش از 90 درصد تریاک دنیا از افغانستان تأمین میشود و افزون بر 10 درصد تولید ناخالصی این کشور از محل تجارت خشخاش است.
البته برخی این سیاست طالبان را صرفاً در راستای بالابردن منابع درآمدی تلقی نمیکردند. این گروه معتقدند که طالبان برای پذیرفته شدن تلاش کرد تا چهره جدیدی از خود در حوزه بینالمللی نشان دهد.اما از همان ابتدا هم مشخص بود کشوری که بخش مهمی از ادوات و سلاحهای جنگی خود را از طریق تجارت مواد مخدر تأمین میکند، با چنین دلایلی از مهمترین تجارت خود دست نمیکشد.بررسیها نیز نشان میدهد بعد از دستور طالبان مبنی بر ممنوعیت کشت خشخاش به یکباره قیمت تریاک شش برابر شد، موضوعی که پرده از تصمیم طالبان برداشت. این موضوع حتی در ایران تأثیر خود را گذاشت و بسیاری از بیمارانی که برای درمان به این ماده مخدر نیاز دارند با مشکل مواجه شدند؛ اما نه مشکل تولید، بلکه مشکل افزایش قیمت.
افزایش 200 درصدی قیمت متادون
سعید صفاتیان، تحلیلگر مسائل مربوط به اعتیاد، داشت اعلام کرد که افزایش قیمت تریاک منجر به رشد 200 درصدی قیمت دارویی همچون متادون که برای درمان اعتیاد از آن استفاده میشود، شد.او تاکید کرد: بنده این هشدار را به ستاد مبارزه با مواد مخدر دادم که خود را برای افزایش قیمت تریاک آماده کنند. شاید اگر در همان مقطع، مسئولان مبارزه با مواد مخدر هشدارها را جدی میگرفتند اکنون شاهد افزایش قیمتها نبودیم.
بر اساس اعلام صفاتیان، حدود سه میلیون مصرفکننده مواد مخدر در کشور شناسایی شدهاند. از این تعداد، نزدیک به یک میلیون نفر از آنها تریاک مصرف میکنند که گرانی تریاک باعث شد بسیاری به قرصهای روانگردان روی بیاورند.
او دستور طالبان مبنی بر ممنوعیت کشت خشخاش را نشدنی دانست و گفت: طالبان با اینکه اعلام کرد کشت خشخاش را ممنوع میکند، اما بعید است آن را در بلندمدت به اجرا بگذارد.وی اخاطرنشان کرد: طالبان خود نیز درگیر تولید مواد مخدر است و نمیتواند از درآمد پنج میلیارد دلاری آن بگذرد. به نظر میرسد طالبان اقدام به دپوی خشخاش برای افزایش قیمت تریاک کرده است.