دولت دست از ارز پاشی در بازار بردارد

گروه اقتصادی: به ‌دنبال انتشار اوراق سکه، بانک مرکزی تصمیم گرفته اوراق جدیدی منتشر کند که دارایی پایه آن دلار آمریکاست. قرار است این اوراق ریالی مبتنی بر ارز از امروز شنبه منتشر شود. این اقدامات بعد از آن آغاز شده که ظرف چند هفته گذشته قیمت طلا و ارز با نوسان‌ های زیادی مواجه و جهش زیادی داشته است. بانک مرکزی امیدوار است از این طریق بازار دلار را که قیمتش تا ۳۵ هزار و ۳۵۰ تومان رشد کرده، به به تعادل برساند. اما سوال اینجاست که دخالت های دولت در بازار ارز تا کجا قرار است ادامه پیدا کنند. فعالین بخش خصوصی که مخالف قیمت گذاری اسکناس آمریکایی هستند، مدام تاکید می کنند که دولت باید اجازه دهد که بهای اسکناس آمریکایی بر اساس نظام عرضه و تقاضا در بازار تعیین شود.

محمدرضا نجفی منش رییس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران که قیمت گذاری دستوری و سرکوب بهای دلار را سیاستی فساد زا می داند، در اینباره می گوید: دولت باید دست از ارز پاشی برداشته و اجازه دهد که بهای دلار بر اساس عرضه و تقاضا در یک بازار آزاد تعیین شود. او همچنین در پاسخ به این سوال که نوسانات قیمت دلار تا چه اندازه می تواند منجر به گرانی در بازار کالا و خدمات شود، گفت: آنچه موجب گرانی کالا در کشور ما می شود، رشد نقدینگی است. متن کامل گفتگوی بازار با محمدرضا نجفی منش رییس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران را در ادامه می خوانید:

قیمت ارز باید شناور بوده و قیمت آن توسط بازار تعیین شود و به صورت تک نرخی باشد. ولی دولت از سر دل سوزی نرخ را سرکوب کرده و مدام سعی دارد که با تزریق و پاشیدن ارز در بازار قیمت ها را پایین نگه دارد
*قیمت دلار در هفته های گذشته افزایش یافته و نوسانات شدیدی را تجربه کرده است. این نوسانات تا چه اندازه کار را برای فعالین اقتصادی سخت کرده است؟
متاسفانه نوسانات و نبود ثبات در بازار ارز قدرت برنامه ریزی را از فعالین اقتصادی گرفته است. این در حالی است که برای یک تولیدکننده مهم تر از ارزانی، مساله ثبات است. بسیاری گمان می کنند که دولت به هر قیمتی که شده باید بهای دلار را پایین نگه دارد. اما به اعتقاد من قیمت ارز باید شناور بوده و قیمت آن توسط بازار تعیین شود و به صورت تک نرخی باشد. ولی دولت از سر دل سوزی نرخ را سرکوب کرده و مدام سعی دارد که با تزریق و پاشیدن ارز در بازار قیمت ها را پایین نگه دارد. اما این سیاست های غلطی است که نتیجه اجرای آن در طول سال های گذشته هم دیده ایم.

*اما بسیاری معتقدند که با آزاد سازی قیمت دلار، با جهش بی سابقه ای در قیمت کالاها و هزینه های زندگی مردم مواجه می شویم که خارج از توان بسیاری از خانوارهاست. در چنین شرایطی چطور می توان به سمت ارز تک نرخی رفت؟
راه کاری بسیاری برای حمایت از اقشار آسیب پذیر در بسیاری از کشورها در حال اجرایی شدن است. به عنوان مثال دولت می تواند هزینه های زندگی ناشی از این تغییر را محاسبه و ما به التفاوت آن را سطح درآمدی خانوار های آسیب پذیر را در قالب یارانه پرداخت کند. اینکه بخواهیم قیمت ها کالاها و خدمات مختلف را به صورت دستوری پایین نگه داریم، نتیجه عکس داده و تنها موجب شکل گیری رانت و فساد می شود. خواهش ما از دولت این است که یک تجدید نظر اساسی داشته باشد و اجازه دهد نرخ ارز را بازار تعیین کرده و در کل کشور تک نرخی شود.

*با توجه به رشد قیمت ارز، بسیاری از فعالین اقتصادی از احتمال شکل گیری موج تورمی در ماه های آینده خبر می دهند. به نظر شما گرانی های اخیر ارز تا چه اندازه می تواند روی قیمت تولیدات تاثیر بگذارد و موجب افزایش قیمت ها شود؟
رشد قیمت ها در بازار بیشتر از هر چیزی به حجم نقدینگی بستگی دارد. در ابتدای دولت احمدی نژاد مقدار نقدینگی موجود در جامعه حدود ۶۳ همت بود. در ابتدای دولت روحانی با رشد ۷ برابری نقدینگی به ۴۵۰ همت رسی. در ابتدای دولت رییسی هم با رشد ۷ برابری به ۴ هزار همت اعلام شد. حالا هم بر اساس آمار موجود حجم نقدینگی از ۵۶۰۰ همت عبور کرده است. به عبارت دیگر در چند سال گذشته ما جهش بی سابقه نقدینگی مواجه بودیم که بخش زیادی از آن حاصل سیاست های پولی و مالی و استقراض از بانک مرکزی و خلق پول توسط بانک ها بوده است.

بسیاری گمان می کنند که گرانی ها و نرخ تورم بالای موجود در جامعه حاصل اتفاقاتی همچون رشد قیمت دلار است در حالیکه ۱۱۲ سال پیش اقتصاد دان ها کشف کردند که تعداد کالا ضرب در قیمت کالا برابری می کند با حجم نقدینگی در تعداد گردش پول. این فرمول به خوبی نشان می دهد که اگر حجم نقدینگی بالا رود اما تعداد کالا تغییری نکند، قیمت کالاها هم افزایش پیدا می کند. این یک حساب کتاب ساده اقتصادی است که اگر می خواهیم قیمت کالا افزایش نیابد باید مانع رشد حجم نقدینگی در کشور و افزایش تولید باشیم.

بسیاری گمان می کنند که گرانی ها و نرخ تورم بالای موجود در جامعه حاصل اتفاقاتی همچون رشد قیمت دلار است. در حالیکه رشد نقدینگی در طی سال های گذشته مهم ترین عامل افزایش قیمت کالاها بوده است. بر اساس آمار موجود حجم نقدینگی از ۶۳ همت در ابتدای دولت احمدی نژاد به بیش از ۵۶۰۰ همت رسیده است
*فضای کسب و کار در یک سال گذشته چه تغییراتی را تجربه کرده است؟
مقدار تولید در کشور طی یک سال گذشته افزایش یافته و رشد حدود ۶ الی ۷ درصدی را تجربه کرده است. اما مشکلات ما هم در این مدت افزایش یافته و شرایط تولید برای بسیاری از بنگاه های اقتصادی سخت شده است. البته بیشترین صدمه از ناحیه قیمت‌ گذاری دستوری و افزایش مستمر نقدینگی به بخش تولید وارد شده است، به نظر می‌ رسد دولت باید در مسیر عدم دخالت در قیمت‌ گذاری و کنترل نقدینگی حرکت کند. از سوی دیگر سرمایه کل بانک‌ها را برای ارائه تسهیلات آسان به بخش تولید افزایش دهد.