آبان تاریخیِ دلار آمریکا در ایران

گروه اقتصادی: بازار آزاد ارز تهران در جریان معاملات آبان گذشته شاهد ثبت رکوردهای تازه تاریخی در جریان معاملات روزانه دلار آمریکا و متوسط ماهانه نرخ فروش آن بود. بهای رسمی فروش دلار نیز در این ماه به سطح کم‌سابقه خود صعود کرد.
نرخ آزاد فروش دلار آمریکا در بازار تهران طی معاملات آبان ماه پیش و در جریان داد و ستدهای ۱۶ آبان (۷ نوامبر)، رکورد جدیدی را ثبت کرد. قیمت پایانی دلار آمریکا در معاملات ۱۶ آبان به ۳۶ هزار و ۷۵۰ تومان رسید و بدین ترتیب، اوج تازه‌ای برای آن در بازار آزاد تهران ثبت شد.
متوسط ماهانه قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد تهران نیز طی ۳ سال گذشته ۳ برابر شد و از ۱۱ هزار و ۶۱۴ تومان در آبان ۱۳۹۸ به ۳۴ هزار و ۶۹۰ تومان در آبان ۱۴۰۱ رسید، نرخی که رکوردی بی‌سابقه محسوب می‌شود.در طول ۹ ماه گذشته هم میانگین ماهانه قیمت فروش دلار در بازار تهران با افزایش ۳۲.۶ درصدی و ۸ هزار و ۵۰۰ تومانی مواجه شد. متوسط ماهانه نرخ فروش دلار آمریکا طی دو ماه گذشته یعنی در فاصله شهریور تا آبان ماه گذشته هم حدود چهار هزار و ۲۰۰ تومان، معادل ۱۳.۷ درصد افزایش یافت.
همزمان نرخ رسمی فروش اسکناسِ دلار آمریکا که از سوی بانک مرکزی ایران برای عرضه در صرافی ‌تحت نظارت این بانک تعیین می‌شود، در هفته پایانی آبان ماه گذشته به ۳۰ هزار و ۷۵۳ تومان صعود کرد. پیش از این نرخ رسمی فروش دلار تنها در هفته سوم مهر ماه سال ۱۳۹۹ بالاتر از ۳۰ هزارتومان تعیین شده بود.
قیمت هر قطعه تمام سکه طلا نیز طی خرید و فروش‌های آبان ماه بازار تهران برای اولین بار از مرز ۱۶ میلیون تومان فراتر رفت و رکورد تاریخی ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی را نیز ثبت کرد. صعود تاریخی قیمت سکه نیز متاثر از رکوردشکنی نرخ آزاد دلار در بازار تهران بود چنان که قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در روزهای پایانی آبان ماه گذشته به قله یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی رسید. این در حالی بود که بهای جهانی هر اونس طلا در هفته آخر آبان پیش با ۳۷ دلار کاهش به هزار و ۶۲۰ دلار رسیده بود.
هر چند شاخص دلار آمریکا طی ماه‌های اخیر روندی صعودی داشت و به بالاترین سطح خود رسیده بود ولی از هفته دوم مهرماه گذشته تا کنون، در مجموع روندی نزولی داشته و نرخ برابری آن در مقابل ارزهای عمده از جمله یورو تضعیف شده است. بر همین اساس، برخی کارشناسان معتقدند که صعود نرخ دلار در معاملات ماه گذشته بازار ایران بیش از همه متاثر از کسری بودجه فزاینده دولت به دلیل عدم تحقق درآمدهای پیش‌بینی شده در بخش مالیات و فروش نفت است. همچنین گروهی دیگر نیز بر این باورند که بانک مرکزی ایران همزمان با ادامه ثبت نرخ تورم ۴۰ درصدی و نرخ ۳۵ درصدی رشد نقدینگی چاره‌‌ای جز تن دادن به تضعیف ریال در برابر دلار آمریکا ندارد.
البته تعدادی از فعالان بازار نیز بر این باورند که افزایش شکاف نرخ آزاد و رسمی و توزیع سهمیه‌های فردی دو هزار یورویی با دامن زدن به افزایش تقاضا موجب افزایش بیشتر نرخ‌ها شده است. اما گروهی از آنها نیز معتقدند که طی اعتراض‌های جاری و تاریک‌تر شدن چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای ایران، تقاضای خرید ارز افزایش یافته که بیشتر متاثر از تلاش خریداران برای حفظ ارزش سرمایه و پس‌اندازهایشان بوده است.