پشت‌پرده شیری که دریک باغ شخصی پیدا شد

گروه جامعه: همین چند سال پیش ماجرای پیدا شدن یک یوز به خبر اول رسانه‌های کشور تبدیل شد. همان یوزی که آن را به نام «ایران» می‌شناسیم و وقتی دو تا از توله‌های او مردند، کلی غصه خوردیم. ایران هشت ماهه بود که از دست قاچاقچیان کشف شد. آن زمان این یوز کمیاب و زیبا آنقدر از سوءتغذیه لاغر و نحیف شده بود که مدتی گذشت تا به حالت طبیعی بازگردد. این یوز آنقدر زود به دست قاچاقچیان افتاده بود که حتی مهارت‌های زندگی در طبیعت را نمی‌دانست، به همین دلیل برای نگهداری به پارک پردیسان منتقل شد. اما کمی بعد بحث جفت‌گیری او مطرح و به همین دلیل این یوز ماده به توران منتقل شد. فیروز، یوزپلنگ نر نیز به این منطقه آورده شد. پس از مدتی او باردار و صاحب سه توله شد که از میان آنها تنها پیروز زنده ماند. حالا ماجرا این است که این شیر ماده نیز زندگی مشابهی مانند ایران دارد و برخی از کارشناسان محیط‌زیست به این موضوع اشاره می‌کنند که سناریوی ایران قرار است برای این شیر تکرار شود.

سرهنگ جمشید محبت‌خانی درباره این شیر کشف‌شده توضیح می‌دهد که یک قلاده شیر ماده توسط یگان حفاظت اصفهان در خمینی شهر کشف شده است.فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست در توضیح این ماجرا می‌گوید: «انتشار برخی از تصاویر طی حدود سه ماه گذشته از یک قلاده شیر همراه با برخی افراد در صفحات مجازی سبب شد که سازمان محیط‌زیست این ماجرا را پیگیری کند و سرانجام یکی از این افراد شناسایی شد. پیگیری‌های محیط‌زیست نشان داد که این شیر در خمینی شهر زندگی می‌کند.»

او با تاکید بر اینکه محیط‌بانان به همراه چند نفر از مسئولان برای انتقال این شیر به این باغ رفتند، خاطرنشان می‌کند: «تفاوت این شیر یک‌ساله با ایران این است که ایران در زمانی که پیدا شد، وضعیت مناسبی نداشت و دچار سوءتغذیه شده بود، اما این شیر وضعیت جسمانی مناسبی دارد و در حال حاضر پس از زنده‌گیری به باغ‌وحش اصفهان منتقل شده تا برای او تصمیم‌گیری شود.»

این ماجرا به همین جا ختم نشده و محبت‌خانی به پلنگی اشاره می‌کند که در سرخه‌حصار رها شده است. او توضیح می‌دهد که یک قلاده پلنگ نیز در سرخه‌حصار دیده شده که گمانه‌زنی‌ها خبر از رهاکردن آن می‌دهد. این پلنگ هنوز پیدا نشده، اما تمام اقدامات و احتیاط‌های لازم انجام شده است که به کسی آسیب نرساند و وارد محدوده شهری نشود. اقداماتی همچون طعمه‌گذاری، تله‌گذاری و دوربین‌های تله‌ای انجام شده، همچنین نیروهای شبانه‌روزی به غیر از محیط‌بانان در آن منطقه جای‌گذاری شده‌اند و دوربین‌های موجود در آن محدوده و پادگان وضعیت را رصد می‌کنند.

نمی‌توان حیوان وحشی را در خانه نگه داشت
حیوان وحشی نمی‌تواند در اسارت زندگی کند و نگهداری آن در خانه می‌تواند به مرگ حیوان منتهی شود.
این موضوعی است که اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست به آن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «ماجرای نگهداری حیوانات در خانه به داستانی غم‌انگیز منتهی شده است. این حیوانات وقتی به هر دلیلی از اسارت خود خارج می‌شوند، توانایی مراقبت از خود را ندارند و به وسیله حیوانات وحشی دیگر کشته یا در محیط‌های زندگی شهری توسط پلیس تلف می‌شوند.»

او در ادامه می‌گوید: «توله حیواناتی مانند پلنگ، شیر و حتی خرس بسیار کوچک و بانمک هستند. این توله‌ها وقتی توسط انسان در خانه نگهداری می‌شوند به دست انسان خو می‌گیرند. در ابتدا نگهداری از این حیوانات برای صاحب آنها شیرین است، اما غافل از اینکه در همین شکل و شمایل باقی نمی‌مانند و قدشان به یک تا دو متر و وزن‌شان هم تا 250 کیلوگرم می‌رسد. نکته اینجاست که صاحبان آنها این مسائل را نمی‌بینند و بعد از مدتی از نگهداری‌شان خسته می‌شوند، به ستوه می‌آیند و تصمیم می‌گیرند این حیوان وحشی خانگی خود را رها کنند. حالا یا باید این حیوانات به باغ‌وحش فرستاده یا در طبیعت رها شوند. باغ‌وحش‌ها اصولا قدرت نگهداری از این حیوانات و تامین غذای آنها را ندارند و آنهایی هم که در جنگل رها می‌شوند، توان حفاظت از خودشان را ندارند و در هر حالت این حیوانات محکوم به نابودی هستند. در بسیاری از باغ‌وحش‌ها این حیوانات سلاخی می‌شوند، زیرا توان نگهداری از آنها وجود ندارد.»

او تاکید می‌کند که نگهداری از این حیوانات راحت نیست از تامین غذای آنها که بگذریم ماجرای انواع بیماری‌ها و حشراتی به میان می‌آید که ثمره نگهداری از آنهاست. در اطراف این حیوانات وحشی به دلیل عدم‌رعایت بهداشت توسط نگه‌دارندگان‌شان پر از حشرات است و خود این حشرات منبع بیماری‌های مختلف می‌شوند.

مرگ در اسارت
ایمان معماریان، دامپرشک و فعال حوزه حمایت از حیوانات به «شهروند» می‌گوید که این حیوانات دو سرنوشت بیشتر ندارند یا مرگ با گلوله یا انتقال به باغ‌وحش که آن هم مرگ زودرس‌شان را رقم می‌زند.او توضیح می‌دهد که این حیوانات در اسارت ضعیف و رنجور می‌شوند و اصولا بعد از یک دوره سرگردانی می‌میرند یا راهی باغ‌وحش‌های غیراستاندارد کشور می‌شوند و در وضعیتی نه‌چندان خوب روزگار می‌گذرانند تا عمرشان به سر آید، به همین دلیل بزرگ‌ترین ظلمی که می‌توان به این گروه از حیوانات کرد این است که آنها را از زادگاه‌شان جدا و در خانه یا املاک شخصی نگهداری کرد.

معماریان تاکید می‌کند که ماجرای نگهداری از حیوانات وحشی در خانه تاریخ طولانی دارد و گاهی اوقات افراد برای آنکه نشان دهند با دیگران متفاوت هستند، اقدام به نگهداری از این حیوانات می‌کنند.او به ماجرای فردی که چند سال پیش یک کرگدن به کشور آورده بود، اشاره می‌کند و می‌گوید این کرگدن فرار کرد و کلی دردسر راه انداخته بود.

دکتر معماریان توضیح می‌دهد: «تا زمانی که عزم راسخ در خود سازمان وجود نداشته باشد، این اتفاقات آخرین نمونه نخواهد بود و باز هم شاهد به اسارت‌بردن این حیوانات خواهیم بود.»البته او به این موضوع تاکید می‌کند که بخشی از ناتوانی برای مقابله با قاچاق حیوانات دلیل اصلی‌اش کمبود نیرو و بودجه است. از سوی دیگر موضوعی که مطرح است اینکه خود سازمان محیط‌زیست به برخی برای واردات حیوانات وحشی و غیر بومی مجوز می‌دهد.
او به یک موضوع مهم دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «بماند که این حیواناتی که به کشور وارد می‌شوند چه ضرری به حیات‌وحش کشور مبدا وارد و چه مشکلاتی را برای این حیوانات ایجاد می‌کند، اما ورود برخی از این گونه‌ها می‌تواند گونه‌های مهاجم باشد که محیط‌زیست کشورمان را دچار آسیب می‌کند، مثل میمون‌های رزوس که نگهداری‌شان مدت‌هاست مد شده، میمون‌هایی که در بچگی بامزه و نمکی هستند، اما کمی که رشد می‌کنند از کنترل خارج می‌شوند و صاحبان‌شان آنها را در طبیعت رها می‌کنند و رزوس‌های گوشتخوار نیز برای بقا به جان حیوانات کشورمان می‌افتند.

شیرها باید به زادگاه خود برگردند
«سایتیس با ۱۸۴ کشور عضو، بیش از ۳۸ و ۷۰۰ گونه گیاهی و جانوری را در برابر برداشت بی‌رویه جهت تجارت بین‌المللی مورد حفاظت قرار می‌دهد. ایران نیز در تاریخ ۱۶تیرماه ۱۳۵۵به این کنوانسیون ملحق شده است.»
کشورهای عضو کنوانسیون سایتیس مکلف هستند گونه‌های کشف‌شده‌ در زیستگاه جغرافیایی که به آنها تعلق ندارند، به کشور مبدا برگردانند.

سعید درخشان دامپزشک در این باره می گوید: «طبق کنوانسیون سایتیس این شیرها بعد از گذراندن مراحل لازم باید به یکی از کشورهای آفریقایی برگردانده شوند، اما چون این اقدام هزینه دارد، آنها را به باغ‌وحش می‌برند و دوباره این سیکل معیوب خرید و فروش توله‌ها تکرار می‌شود.»این دامپزشک با اشاره به زادآوری شیرها در باغ‌وحش بیان‌می‌کند: «باغ‌وحش‌ها در موضوع قاچاق حیواناتی مثل شیر نقش مستقیم دارند و نیاز به نظارت بیشتر وجود دارد.»

او می‌افزاید: «افراد به دلیل اینگه آگاهی ندارند گوشت خالص به شیر می‌دهند، در صورتی که به این شکل کلسیم بدن آنها تامین نمی‌شود و چون از تولگی فروخته شده و دست‌به‌دست می‌شوند، با تغذیه نامناسب دچار نرمی استخوان و مشکلات اسکلتی خیلی شدید می‌شوند.»این فعال حقوق حیوانات به ایرنا یادآور شد: «چند مورد شیری که تا حالا در سطح کشور کشف شده است، به دلیل تغذیه بدی که داشتند دچار مشکلات حاد شدند. این حیوانات آنقدر شرایط سختی برای ادامه زندگی‌شان ایجاد می‌شود که گفته می‌شود بهتر است با مرگ انسانی از بین بروند.»