سود سرشار ترکیه از فرآوری سنگ‌های معدنی ایران!

گروه اقتصادی: صنعت سنگ ایران شناختی از بازار جهانی و حجم مبادله‌ها و روند‌های قبلی و آتی ندارد، بازار‌های هدف را نمی‌شناسد و به عبارتی بازار‌های هدف صنعت سنگ ایران به درستی تعریف نشده و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی سنگ نیز ضعیف بوده و کمکی به کسب سهم بیشتر و مناسب از بازار نمی‌کند که این ضعف هم یکی از چالش‌های بسیار مهم صنعت سنگ ایران است.

به گزارش اقتصاد 24، از دیگر نقاط ضعف قابل توجه، فرسودگی ماشین‌ها و تجهیزات تولیدی و فرآوری و همینطور تجهیزات استخراج و بهره‌برداری از این معادن است.یک کارشناس حوزه معدن می‌گوید یکی از دلایل این ضعف، تحریم و مشکلات به‌روزرسانی تکنولوژی‌های تولید است.

به گفته او در دوره محدود تصویب برجام و بازشدن در‌های کشور، تحولات مناسبی در حوزه معادن به وجود آمد، اما نتوانست زمینه‌ساز تغییرات مناسب‌تر شود به همین دلیل کارخانجات سنگ ایران ۲۰ سال از تکنولوژی و شرایط روز دنیا عقب هستند و معدن‌داری نیز حداقل ۴۰ سال از وضعیت معادن جهان عقب بوده و در برخی از معادن هنوز از شیوه انفجاری استفاده می‌شود؛ بنابراین در کنار توجه به کارخانجات و صنایع تبدیلی باید به توسعه معادن سنگ نیز توجه شود و به این منظور تسهیلاتی مناسب در نظر گرفته شود.

سپنتا دانشمند، کارشناس و فعال حوزه معدنی  اظهار کرد: از بررسی کلی نسبت به فرآیند فعل و انفعالات ۲۰ساله صنایع تبدیلی سنگ در ایران از دو شاخصه حجم تولید، حجم صادرات و کیفیتی که صادر شده در مقابل با کشور ترکیه که در همسایگی ایران است، نتایج جالبی به دست می‌آید.

 وی در مورد مشکلات تولید در صنعت سنگ کشور عنوان کرد: تولید ما دانش‌محور نیست، در واقع تولید ما از چند جهت بی‌سواد است، یکی اینکه اهمیتی به هدر رفت‌ها چه در بهره‌برداری از معدن و چه در تولید سنگ داده نمی‌شود. در مقاطعی خریداران چینی برای سنگ ایران وجود داشت که یا پول اندکی در قبال آن می‌دادند یا آنکه رایگان آن را جمع‌آوری می‌کردند.

تنها ۳۰ کارخانه سنگ حداقل‌های استاندارد صادرات به اروپا را دارند
دانشمند با بیان اینکه از بین ۱۰۰ کارخانه سنگ در کشور تنها حدود ۳۰ کارخانه وجود دارند که با حداقل استاندارد روز اروپا کار صادرت سنگ را انجام می‌دهند، افزود: این شرایط سبب شده تا معدن و کارخانه به هم ربط داده شوند در حالی که در دنیا اینگونه نیست و استاندارد‌های فرآوری در کارخانجات نقش بسیار مهمی در تولید سنگ کیفی دارد.

این فعال و کارشناس حوزه معدن خاطرنشان کرد: کارخانه تولیدی با عظمت و سرمایه بالا احداث می‌شود که تنها متخصص در تولید چند سنگ هستند، اما مشکل از اینجا شروع می‌شود، چون این کارخانه دیگر یونیورسال و چندمنظوره  نبوده و عملا متمرکز بر یک‌سری محصولات ویژه است در حالی که کارخانجات دیگری که کار صادرات انجام می‌دهند تا ۲۵ محصول صادر می‌کنند.

نبود تولیدکنندگان حرفه‌ای به دلیل عدم برنامه‌ریزی بلندمدت
وی تصریح کرد: عدم برنامه‌ریزی بلندمدت موجب شده تا تولیدکنندگان حرفه‌ای در این کار وجود نداشته باشند. تولیدکننده‌ای که سنگ کیفی تولید می‌کند باید با صادرکننده‌ای رقابت کند که حجم بالایی از سنگ خام را صادر می‌کند و هزینه سنگ تمام‌شده و فرآوری‌شده با هزینه سنگی که به صورت خام صادر می‌شود برای خریدار قابل لمس شده و به جای آنکه برنامه صادراتی مناسب وجود داشته باشد تبدیل به یک چالش برای این دسته از کارخانجات می‌شود.

دانشمند عنوان کرد: در دهه ۷۰ که تسهیلات ماده ۶۰ برای  ایجاد کارخانجات سنگ ارایه شد هیچ برنامه‌ای برای توسعه معادن ارایه نشد تا معادن به عنوان تامین‌کننده خوراک و صنایع تبدیلی نیز از توسعه لازم برخوردار شوند؛ به معنای دیگر معادن به حال خود رها شدند و این شرایط موجب شده تا صنعت سنگ در ایران ۲۰ تا ۳۰ سال از صنعت سنگ در جهان عقب باشد.

وی اظهار کرد: در دوره محدود تصویب برجام و بازشدن در‌های کشور، تحولات مناسبی در حوزه معادن به وجود آمد، اما نتوانست زمینه‌ساز تغییرات مناسب‌تر شود. کارخانجات سنگ ایران ۲۰ سال از تکنولوژی و شرایط روز دنیا عقب هستند و معدن‌داری نیز حداقل ۴۰ سال از وضعیت معادن جهان عقب است و در برخی از معادن هنوز از شیوه انفجاری استفاده می‌شود.

این فعال حوزه معدن  اظهار کرد: این شرایط موجب شده تا صادرات سنگ انفجاری با محدودیت‌هایی به دلیل اتفاقاتی که در لحظه انفجار برای آن به وجود می‌آید، مواجه باشد.وی عنوان کرد: شرایط معادن و صنایع تبدیلی آن در کشور ما در حالی است که کشوری مانند ترکیه در سال ۲۰۰۰ جزء هشت یا نهمین کشوری در جهان باشد که در یک برنامه صادراتی خام‌فروشی تمامی سنگ‌ها را برای یک برنامه پنج‌ساله آغاز کرده و برندسازی در این زمینه را با حمایت‌های دولتی اجرایی کرد.

دانشمند خاطرنشان کرد: کارخانجات اروپایی کار بر روی این سنگ‌ها را انجام داده و سنگ‌های کیفی کشور ترکیه در بازار عرضه شد. به تدریج ترکیه خام‌فروشی سنگ را متوقف کرده و با به روزرسانی کارخانجات، کیفیت محصول نهایی را به سطح کیفی محصولاتی رساند که در صنایع تبدیلی اروپا تبدیل به محصول نهایی شده بود.
سنگ‌های معدنی ایران به نام ترکیه فرآوری می‌شوند

وی افزود: این برنامه تولید صادراتی در ترکیه موجب شد تا بازاریابی محصولات ترک در بازار راحت‌تر شود تا آنجا که ترکیه شروع به خرید خام از معادن ایران کرد و برندینگ خود را آغاز کرد درحالی که مواد اولیه و خام این تولیدات مربوط به معادن ایران بود. این دقیقا همان کاری است که چینی‌ها با معادن ما و کشور‌های دیگری مانند هند انجام داده‌اند.

آمار بالای صادرات سنگ خام‌فروشی‌شده 
این فعال حوزه معدن تصریح کرد: این شرایط موجب شده است تا از نظر حجم خام‌فروشی آمار مناسبی وجود داشته باشد، اما در محصول نهایی در مقایسه با حجم خام اعداد قابل قبولی را شاهد نباشیم.وی با اشاره به گردش مالی ۵۸ میلیارد دلاری صنعت سنگ در جهان، اظهار کرد: البته این صنعت اکنون باید ۹۸ میلیارد دلار گردش مالی داشته باشد، اما کرونا و تاثیرات منفی آن بر اقتصاد‌های جهان موجب شد تا گردش مالی این صنعت به این عدد نرسد.

دانشمند درباره راهکار حل مشکلات کنونی این صنعت به اقتصاد ۲۴ گفت:‌ ابتدا باید یک برنامه بلندمدت تعریف شود و خارج از تحریم یا با وجود تحریم برنامه‌ای وجود داشته باشد که معین کند چه برنامه‌ای برای خام‌فروشی، واردات یا ممنوعیت واردات محصول نهایی وجود دارد و پس از آن باید نسبت به توسعه معادن و جلوگیری از هدررفت در مبدا اقداماتی انجام شود.