سوختگی و مسمومیت کارگران در ایران چند برابر متوسط جهانی است

گروه اقتصادی: حوادث و سوانح در محیط کار همواره یکی از موارد تهدیدکننده نیروی کار محسوب می‌شود. در این میان طی دو ماه اخیر با افزایش تعداد قابل توجه حوادث مربوط به آتش سوزی، سوختگی یا استنشاق دود مواد اشتغال‌زا یا سایر گازها نیز مواجه بوده‌ایم. این افزایش آن هم در شرایطی که دولت‌ها همواره مدعی بهبود و کاهش مشکلات ایمنی کار هستند، به نوعی امری متناقض با ادعاها محسوب می‌شود و انگشت اتهام در این زمینه بیش از هر نهادی به سمت شورای عالی حفاظت فنی و وزارت کار و بهداشت گرفته می‌شود. 

به گزارش ایلنا، امید کلات‌پور (کارشناس ارشد حفاظت فنی در حوزه آتش سوزی و مواد شیمیایی) در رابطه با آمار اخیری که از سوی رئیس بیمارستان سوانح سوختگی پیرامون آمار ۱۰۰ هزار نفری سوختگی در محیط کار و افزایش تعدد مسمومیت ناشی از استنشاق گازهای ناشی از سوختن مواد اعلام شده است، اظهار کرد: در زمینه کمیت سوانح و آمارهای موجود در مورد آسیب‌های ناشی از سوختگی در میان کارگران و شاغلین وزارت کار بیش از سایر نهادها دارای آمار و ارقام است و باید مسئولان این وزارتخانه و اعضای شورای عالی حفاظت فنی در این زمینه آمارهای لازم را ارائه دهند، اما ما کارشناسان حوزه حفاظت فنی بیشتر از هرچیز تنها می‌توانیم در زمین کیفی علل بروز حوادث این چنینی صحبت کنیم. 

این کارشناس ارشد حفاظت فنی با اشاره به اینکه برای اشتعال مواد باید سه عامل اکسیژن، ماده سوختنی و احتراق اولیه موجود باشد، بیان کرد: بیشتر تمرکز کارشناسان حفاظت فنی بر شرایط بروز حادثه از طریق مورد دوم یعنی مواد اشتعال‌زا و امکان احتراق است و مواد، ماشین آلات و لوازم فنی فردی بیش از هرچیز مورد تحقیق و نظارت ماست. 

وی با تاکید بر این نکته که «در ایران و به ویژه در شرکت‌های تولیدی بخش خصوصی؛ وضعیت ایمنی دربرابر نشت و انتشار گازهای قابل اشتعال یا قابل ایجاد مسمومیت مناسب نیست و ایمنی در برابر آتش سوزی نیز در واحدها وضعیت مناسبی ندارد» گفت: این واقعیت را از میزان چندین برابری آتش سوزی و مسمومیت کارگران در محیط کار ایران در مقایسه با آمارهای متوسط جهانی می‌توان فهمید. 

این استاد دانشگاه در حوزه ایمنی فنی ادامه داد: درباره حوادث مربوط به سوختگی و مسمومیت با گازهای سمی هنوز کار تحقیقی منسجمی در ایران نشده و این یکی از خلاء‌های ما است، به ویژه اینکه ایران از نظر فنی کشوری نفت‌خیز و متصل با صنایع شیمیایی و پتروشیمی است و در این زمینه به عنوان یک کشور در حال توسعه باید توجه ویژه داشت. ضمن اینکه مشکلات اقتصادی، صنعتی و حتی آموزشی-فرهنگی در زمینه بروز این حوادث کاملا موثر است. 

کلات‌پور در رابطه با علت افزایش این حوادث در کشور تصریح کرد: یکی از مشکلات اصلی ما در ایران در زمینه حفاظت فنی و ایمنی کار بحث بازرسی‌ها است که به شکل آشکاری کم کیفیت و اندک است. کارشناسان فنی ما به ویژه در بحث‌های بسیار تخصصی خاص مثل ایمنی در برابر آتش سوزی و ایمنی در برابر مسمومیت گازها از کمبود آموزش و تجهیزات شناسایی رنج می‌برند. 

این کارشناس ایمنی و حفاظت فنی در ارتباط با مشکلات ناشی از آتش سوزی در واحدهای تولیدی و خدماتی گفت: تعداد بازرسان وزارت کار و وزارت بهداشت به نسبت نقاط و مراکز تحت پوشش کافی نیست و ممکن است بسیاری از واحدهای نا ایمن و خطرناک تا مدت‌ها تحت پوشش یک دوره بازرسی نیز قرار نگیرند. 

وی در رابطه با جزئیات بازرسی‌ها و مشکلات آن توضیح داد: بازرسی‌ها از واحدها و محیط‌های کار در ایران به صورت سمپلینگ و نمونه گیری تصادفی کاملا موردی و محدود از یک یا دو نقطه از واحد انجام می‌پذیرد. یعنی ممکن است یک یونیت یا یکی از ماشین آلات یا یکی از سوله‌ها از یک واحد بزرگ مورد بررسی قرار بگیرد و کل یک واحد مورد بازرسی قرار نگیرد. اینکه بازرسان از ابزارهای به روز و مناسب برای چنین بررسی‌هایی بهره‌مند باشند نیز مورد سوال بوده و در این زمینه شبهه وجود دارد. 

کلات‌پور افزود: علاوه بر کامل نبودن بازرسی‌ها، اثربخشی و ضمانت اجرایی توصیه‌های بازرسی نیز در ایران به ویژه در زمینه ایمنی در برابر آتش سوزی و نشت سموم و گازها مناسب نیست و موارد زیادی از وقوع حادثه در واحدهای دریافت‌کننده تذکر و اخطاریه حاکی از همین‌ عدم ضمانت اجرایی لازم و بازدارندگی در برابر عدم توجه به توصیه‌های ایمنی است. 

این استاد دانشگاه با اشاره به مشکلات اقتصادی منجر به بکارگیری ماشین آلات و تجهیزات کهنه و مستهلک در ایران اظهار کرد: یکی از دلایل بروز حادثه آتش سوزی و نشت، استفاده از ماشین آلات، ابزارهای دچار استهلاک و قدیمی است و برخی از آن‌ها اصلا ایمن نیستند. ضمن اینکه تجهیزات حفاظت فردی نیز نقش بسیار مهمتری در برابر بروز حادثه دارند. ما در علم حفاظت فنی این را مطرح می‌کنیم که باید اساسا زمینه بروز خطر مسدود شود اما در بسیاری از موارد نبود تجهیزات حفاظتی در واحد برای کارگران باعث افزایش تلفات و خسارات به نیروی کار می‌شود. 

وی با تاکید بر این نکته که «هر تجهیزات و ماشینی در محیط کار باید تاییدیه فنی از وزارت کار و واحدهای بازرسی آن در ادارات کار را دریافت کرده باشد» اضافه کرد: تجهیزات فردی و ماشین آلات همگی باید به تایید حفاظت فنی برسند ولی وسایل حفاظت فنی متاسفانه در ایران در اولویت آخر است. ما در تولید این تجهیزات حفاظت فنی نیز ضعیف هستیم و حتما باید در این رابطه اقدامی کرد. 

کلات‌پور پیرامون روند افزایشی حوادث منجر به سوختگی و مسمویت گفت: بسیاری از ماشین آلات و تجهیزات که یک بار تاییدیه فنی و حفاظتی دریافت کردند، دیگر مورد بازرسی و تایید قرار نگرفتند و این باعث شده بسیاری از یونیت‌ها و اشیاء و ابزارها تا حتی یک دهه نیز تجدید تاییدیه نشده باشند، در صورتی که تاییدیه حفاظت فنی ابزارها و ماشین آلات باید به صورت ادواری و حداقل دوسالانه به روز شود. ضمن اینکه علاوه بر تجهیزات و به روزرسانی آن‌ها، طراحی واحدها نیز باید متناسب با اصول حفاظت فنی باشد و در زمینه استانداردسازی طراحی واحدها نیز ضعف قابل توجهی داریم. این مسئله باعث شده که هر چه زمان بیشتر می‌گذرد، تعداد وقوع حوادث به جای کاهش، روند افزایشی داشته باشد و همزمان با افزایش مدت زمان استهلاک ابزار و وسایل، سوانح بیشتری متوجه نیروی کار کشور شود. 

این کارشناس حفاظت فنی با تاکید بر آموزش و تهیه دستورالعمل‌های حفاظت فنی به منظور فرهنگ‌سازی مقابل خطر بروز حادثه، اظهار کرد: تجهیزات حفاظتی نیز باید به صورت دوره‌ای تست و بازبینی شوند. این شامل کپسول‌های اطفاء حریق تا کیفیت لباس کار نیز می‌شود. دیگ‌های بخار، کمپرسورها و ابزارهای حساس قابل اشتعال و نشت در فرآیند تولید نیز وجود دارد که دوره‌های بازرسی و نظارت آن‌ها باید کوتاه‌تر باشد، اما در ایران هنوز این استانداردها رعایت نمی‌شود و همین امر باعث روند افزایشی حوادث شده است.