زمستان سخت صنایع ایران فرا رسید

گروه اقتصادی: هنوز دی ماه به نیمه نرسیده بود و زمهریر سرما کل ایران را نبلعیده بود که نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس خبر داد که خسارت سنگین به دلیل قطع برق و گاز به صنایع ایران وارد شده است.به گزارش اقتصاد 24، شهباز حسن‌پور در آن زمان خبر داده بود که قرار است تصمیمات عاجل برای تأمین انرژی مورد نیاز کشور اتخاذ شود. او همچنین گفته بود که متأسفانه خسارت‌های هنگفتی به صنایع کشور به دلیل قطعی‌های بی مورد برق و گاز وارد شده است و علت اصلی این مسئله آن است که پیش از قطع شدن برق و گاز، اطلاع رسانی نمی‌شود. نماینده مردم سیرجان در مجلس شورای اسلامی البته گفته بود که برخی از کارخانجات بر اثر قطعی گاز و برق دچار ورشکستگی شدند.

اخطار اول با نوسان گاز پتروشیمی‌های کشور
 پیش از اینکه کار به اخطار‌های جدی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس برسد و در آذرماه سال جاری بود که خبر‌هایی مبنی بر قطع گاز پالایشگاه‌های کشور نیز منتشر شد. خبر‌هایی که هر چند با تایید و تکذیب‌های ضعیفی نیز همراه شده بود، اما در همان زمان نیز نام چندین پالایشگاه کشور با این عنوان که با کسر انرژی مواجه هستند مطرح شده بود.

این در حالی است که از مجموع یک میلیارد و ۹۵ میلیون مترمکعب گاز مصرفی روزانه در پیک مصرف، بخش خانگی ۷۲۰ میلیون مترمکعب، نیروگاه‌ها ۱۳۵ میلیون مترمکعب، صنایع عمده ۱۲۰ میلیون مترمکعب، صادرات ۶۰ میلیون مترمکعب و تزریق به میادین نفتی ۴۰ میلیون مترمکعب سهم دارند.

همچنین در مقابل ۹۳۰ میلیون متر مکعب گاز غنی‌ شده در کشور تولید می‌شود که ۸۳۰ میلیون متر مکعب گاز متان است که به شبکه خطوط لوله گاز طبیعی تزریق می‌شود.به‌این‌ترتیب حدود ۲۰۵ میلیون متر مکعب کسری گاز باید از سهم بخش‌ها کاسته شود که این محدودیت عمدتا نصیب صنایع مختلف مانند سیمان، فولاد و پتروشیمی و همچنین نیروگاه‌ها می‌شود.از مجموع یک میلیارد و ۹۵ میلیون متر مکعب گاز مصرفی روزانه در پیک مصرف، بخش خانگی ۷۲۰ میلیون مترمکعب، نیروگاه‌ها ۱۳۵ میلیون مترمکعب، صنایع عمده ۱۲۰ میلیون مترمکعب، CNG ۲۰ میلیون مترمکعب، صادرات ۶۰ میلیون مترمکعب و تزریق به میادین نفتی ۴۰ میلیون مترمکعب سهم دارند.

در مقابل ۹۳۰ میلیون مترمکعب گاز غنی‌شده در کشور تولید می‌شود که ۸۳۰ میلیون مترمکعب گاز متان بوده که به شبکه خطوط لوله گاز طبیعی تزریق می‌شود. به‌این‌ترتیب حدود ۲۰۵ میلیون مترمکعب کسری گاز باید از سهم بخش‌ها کاسته شود که این محدودیت عمدتا نصیب صنایع مختلف مانند سیمان، فولاد و پتروشیمی و همچنین نیروگاه‌ها می‌شود.

قطع برق شهرک‌های صنعتی و یخ زدگی صنایع کشور
اما ۲۱ دی ماه سال جاری بود که دبیر اجرایی انجمن مدیران صنایع خراسان خبر داد که برق شهرک‌های صنعتی پس از ارسال یک پیامک به شرح «مشترک محترم صنعتی باسلام، پیرو اطلاع‌رسانی قبلی به مدیران‌محترم عامل شهرک‌های صنعتی مبنی بر تعطیلی روز‌های سه‌شنبه و چهارشنبه به‌منظور مدیریت سوخت نیروگاه‌ها، کلیه صنایع ملزم به رعایت برنامه تعطیلی روز‌های سه‌شنبه و چهارشنبه از امروز به‌مدت سه هفته می‌باشند، لطفا به‌منظور پیشگیری از بروز خسارت تمهیدات لازم اتخاذ گردد. شرکت توزیع برق مشهد»، قطع شده اند.

در همان روز البته خبر دیگری نیز منتشر شد که نشان می‌داد برق شهرک‌های صنعتی تهران نیز به دلیل کاهش دمای هوا و افزایش مصرف گاز از روز قبل یعنی ۲۰ دی ماه آغاز شده است و عملا تا روز بعد به تعطیلی واحد‌های صنعتی منجر شده و حتی وضعیت این واحد‌ها برای روز‌های آینده نیز مشخص نیست.

 در همین حال مشکل بزرگ‌تر نیز این بود که به دلیل مصرف بالای گاز امکان تامین سوخت نیروگاه‌ها نیز وجود نداشته و به همین دلیل وزیر نفت از معاون اول رئیس جمهوری تقاضای تعطیلی روز‌های شنبه و یکشنبه تهران را برای مدیریت مصرف گاز کرده بود، تعطیلی که بالاخره با بی برنامگی بسیار رخ داد و بنا بر همین روند به قطعی برق شهرک‌های صنعتی تهران که از روز ۲۰ دی ماه آغاز شده بود، تعطیلی کامل در روز‌های ۲۴ و ۲۵ دی ماه را نیز باید افزود، تعطیلی که حتما نتیجه آن خسارت‌های چند میلیارد تومانی برای صنایع کشور خواهد بود.

توجه کنید که سهیل رستگارپور، به عنوان معاون فنی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی استان تهران در روز چهارشنبه ۲۱ دی ماه خبر داده بود که «قطع برق شهرک‌های صنعتی یاد شده به معنای کاهش ساعات کاری آن‌ها برای مصرف برق کمتر نیست، بلکه تعطیلی کامل فعالیت واحد‌های صنعتی را در پی دارد، چراکه شماری از واحد‌های صنعتی نمی‌توانند کوره‌های خود را روزانه خاموش و روشن کنند؛ در نتیجه تا رفع سرما و برودت هوا و مشکل تامین برق تعطیل هستند.»

رستگارپور همچنین گفته بود که «در پی ابلاغیه‌ای که به شهرک‌های صنعتی تهران ارسال شده، قرار است قطع برق شهرک‌های صنعتی تا پایان روز جاری ادامه داشته باشد و در مورد روز‌های آینده اطلاعی داده نشده است. با این حال تداوم این شرایط به معنای توقف تولید انواع کالا و عرضه آن و در ادامه اختلال در تولید صنایع دیگر است.»
قطع برق شهرک‌های صنعتی تهران و خراسان و احتمالا بخش دیگری از صنایع البته در شرایطی رخ داده است که از اوایل آذر ماه مساله سهمیه بندی گاز صنایع بسیار جدی تری پیگیری شد.

پتروشیمی‌ها زیر فشار یخبندان
این در حالی است که گاز بخشی از صنایع کشور چند هفته است که سهمیه بندی، کم و یا قطع شده و شیفت‌های کاری نیز کاهش پیدا کرده بود و در اولین مرحله نیز این صنایع پتروشیمی و شرکت‌های تولید آهن و فولاد بودند که در وضعیت بحرانی قرار گرفتند و از یک سو با بحران گاز مصرفی خود مواجه شدند و از سوی دیگر برای مصرف منابع آبی نیز با مشکل جدی روبه رو بوده و در نتیجه بخشی از این شرکت‌ها و صنایع حتی مجبور به توقف تولید نیز شدند.

برای نمونه پتروشیمی فن‌آوران از جمله شرکت‌هایی است که اواسط دی ماه سال جاری، خط تولید متانول خود را متوقف کرد و بر اساس آخرین گزارش منتشرشده از عملیات این شرکت روی سامانه کدال، مقدار تولید متانول داخلی این شرکت در آذر ماه نسبت به آبان‌ ماه با کاهش روبه رو بوده و متانول صادراتی این شرکت نیز در این ماه با کاهش جدی نسبت به ماه قبل روبرو شد. این وضعیت البته مختص پتروشیمی فن‌آوران نیست و تمامی شرکت‌های پتروشیمی با این مشکل مواجه هستند.از سوی دیگر در حالی بی‌تدبیری مکرر دولت‌ها در تولید گاز، پتروشیمی‌ها را از تولید متانول عقب انداخت که این محصول همواره یکی از مهمترین بخش‌های صادرات ایران برای ارزآوری محسوب می‌شود.

فولاد و سیمان بدون برق و گاز
نمونه این مشکل دقیقا در صنایع مهم و ارزآور دیگری همچون فولاد نیز در حال تکرار است. روز ۲۸ آذر نیز جهاندار شکری از فعالان صنعت فولاد کشور خبر داده بود که «در شرایط فعلی، صنایع فولادی علاوه بر چالش تامین گاز برای واحد‌های تولیدی خود، در آینده نزدیک اخطار قطعی برق را هم دریافت خواهند کرد. آن هم در حالی که در صنعت فولاد موضوعی تحت عنوان کاهش مصرف و صرفه جویی در انرژی وجود ندارد، چون واحد‌های تولیدی باید یک انرژی نسبت بر تن مصرف کنند.

مدیرعامل ذوب‌آهن بیستون کرمانشاه در این باره گفته بود که «در خط تولید صنایع فولادی به‌ویژه نورد باید ۱۵ مشعل روشن باشد تا شرایط تولید شمش و خروج شمش از کوره فراهم شود. به همین علت، نمی‌توان زمان را در خط تولید واحد‌های احیای صنعت فولاد دخالت داد و هرگونه کاهش یا قطعی مصرف برق نشانه‌ای از توقف کامل خط تولید است.»

 در همین حال رضا جمالی، از فعالان بازار سیمان نیز به روزنامه هم میهن درباره پیامک‌هایی خبر داد که ارسال شده و خبر از قطع برق بخش بزرگی از صنایع کشور می‌دهد. جمالی در همین باره گفت: «گاز از سه‌شنبه شب به‌صورت کامل قطع شده است و اعلام نشده که تا چه زمانی این قطعی ادامه خواهد داشت. در گذشته محدودیت بود، اما از این بار به صورت کامل گاز را قطع کردند و برای برق نیز محدودیت‌های شدیدی گذاشته‌اند.» او همچنین عنوان کرد: «برق را طبق یک فرمول و جدول به ما می‌دهند که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد حالت عادی است. این رویه باعث شده تا کارخانه‌ها نتوانند فعالیت داشته باشند و رسما تعطیل هستند.»

حال با این شرایط تصور کنید که گاز صنایع فولاد، پتروشیمی و سیمان کشور در دو ماه اخیر کاهش یافته، دچار نوسان شده و حتی به طور کامل در مواردی قطع شده و در ادامه این روند شامل حتی قطع برق نیز شده است و البته در همین وضعیت نیز متوقف نمانده و این بار برق شهرک‌های صنعتی در چندین استان کشور قطع شده است.شاید حالا قابل تصور باشد که این قطع گاز و برق، در کنار بحران همیشگی آب، در ادامه چه ضرر هنگفتی به پیکره صنایع ایران وارد می‌کند.

بحران جدی در دو بخش فولاد و پتروشیمی با قطع گاز و برق نه تنها برای کارگران می‌تواند باعث بیکاری و ضرر‌های بسیار شود بلکه در ادامه با توجه به تکیه اصلی صادرات کشور بر این دو بخش منجر به ضرر چند میلیون دلاری برای اقتصاد خواهد بود.در کنار این مساله تعطیلی اجباری شرکت‌ها و موسسات خصوصی، در کنار قطع برق شهرک‌های صنعتی که منجر به آسیب جدی بر پیکر نیمه جان بخش خصوصی می‌شود را نیز نباید از یاد برد.

کارفرمایی که حالا فشار بیشتر مالیات را نیز بر روی دوش خود می‌بیند ناگهان با قطع اجباری برق و گاز نیز مواجه می‌شود و در این شرایط بازنده اصلی و بزرگ در ابتدا احتمالا کارگران ایرانی هستند که سایه تعدیل به دلیل بحران مالی کارخانه‌ها و کارگاه‌ها را بر سر خود می‌بینند و در ادامه اگر اندیشه و چاره ای برای حل این بحران به فوریت صورت نگیرد شاهد کوچ بیشتر و فرار افزون‌تر سرمایه‌های کشور با خروج تولیدکنندگان از بخش نیمه جان خصوصی کشور خواهیم بود.آنچه اکنون پیش روی صنایع ایران قرار دارد شاید یکی از بدترین کابوس‌های هر کدام از صاحبان سرمایه در سراسر جهان است، قطع گاز و برق در یک صنعت، پالایشگاه یا تولیدی، صرف نظر از بحران مالی چند میلیارد تومانی در طولانی مدت منجر به بی انگیزگی بیشتر و خروج سرمایه از بخش تولید کشور نیز خواهد شد.