بالاخره شکلات مفید است یا نه؟

گروه علمی:  کاکائو در طول قرن‌ها به‌عنوان یک ماده تقویت کننده قوای جنسی و یک اکسیر سلامتی مورد توجه قرار گرفته است.مایاها حتی از کاکائو به‌عنوان پول نقد استفاده می‌کردند و افراد ثروتمند و اشرافی را با آن دفن می‌کردند.همزمان با این افسانه‌ها، تلاش‌های علمی برای درک اینکه چگونه کاکائو بر سلامت ما تاثیر می‌گذارد نیز پیگیری شده است. کاکائو حاوی مقدار زیادی ترکیبات زیست فعال به نام فلاوانول است که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد. مطالعات در سال‌های اخیر نشان داده است که فلاوانول‌های موجود در کاکائو می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش فشار خون کمک کنند.

شرکت «بری کلبوت» (Barry Callebaut) سوئیس که یک شرکت تولیدکننده شکلات و محصولات کاکائویی است در سال ۲۰۱۸ از سازمان غذا و داروی ایالات متحده درخواست کرد تا اجازه استفاده از یک ادعا را روی برچسب‌های تولیدات خود بدهد و بگوید که بین مصرف کاکائوی غنی از فلاوانول و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی ارتباط وجود دارد. اما پس از چهار سال سازمان غذا و داروی آمریکا به این موضوع با بررسی جامع مطالعات پاسخ داده است.

این نهاد معتبر جهانی در اوایل فوریه برای انتشار برخی ادعاها در حوزه سلامتی درباره محصولات تولید شده با پودر کاکائو حاوی فلاونول بالا چراغ سبز نشان داد. اما سازمان غذا و داروی ایالات متحده می‌گوید شواهد کافی برای حمایت از این ادعاها درباره شکلات‌های معمولی که اغلب از آن‌ها استفاده می‌کنند وجود ندارد. شاید این واکنش به این دلیل باشد که بیشتر تحقیقات روی فلاوانول کاکائو متمرکز شده است. یکی از مراکز تحقیقاتی آمریکا پیش از این پژوهش‌هایی را بر روی بیش از ۲۰ هزار زن و مرد ۶۰ ساله به بالا انجام داده است. شرکت کننده‌ها در این مطالعه موافقت کردند که روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم فلاوانول کاکائو را به شکل کپسول به‌مدت چندین سال مصرف کنند تا این موضوع بررسی شود که امکان کاهش خطر بیماری‌های قلبی وجود دارد یا خیر. این یک کارآزمایی تصادفی، دوسوکور و کنترل شده با دارونما بود بنابراین شرکت‌کنندگان نمی‌دانستند که فلاوانول کاکائو به آن‌ها داده می‌شود یا دارونما.

دکتر جوآن منسون از بیمارستان بریگام و یکی از نویسندگان این مطالعه گفت: «ما نشانه‌های امیدوار کننده‌ای در این تحقیق در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی دیدیم. البته به‌طور کلی از نظر آماری کاهش معناداری در حملات قلبی یا سکته در میان شرکت‌کنندگانی که مکمل‌های کاکائو مصرف می‌کردند مشاهده نشد اما تعداد کمتری از آن‌ها بر اثر بیماری قلبی جان خود را از دست دادند.» وی اضافه کرد: «ما در واقع شاهد کاهش ۲۷ درصدی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی بودیم. »
این مطالعه تابستان گذشته در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شد و محققان امیدوارند با ادامه تحقیقات این یافته را تکرار کنند.دانشمندان سازوکار خاصی را کشف کرده‌اند که به توضیح چگونگی تاثیر شکلات بر سیستم قلبی-عروقی کمک می‌کند. فلاوانول‌های زیست فعال موجود در کاکائو می‌توانند باعث تولید نیتریک اکسید بیشتری شوند، گازی که باعث باز شدن و گشاد شدن رگ‌های خونی ما می‌شود.

منسون می‌گوید که یافته‌های جدید نباید به‌عنوان دعوت به خوردن شکلات بیشتر تعبیر شود: «ما در طرح سلامت زنان دریافتیم که خوردن شکلات چندبار در هفته منجر به افزایش وزن می‌شود و اضافه وزن با افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی مرتبط است.»علیرغم ده‌ها مطالعه منتشر شده که ارتباط بین شکلات و سلامتی را بررسی می‌کند اما ارزیابی‌های سازمان غذا و داروی آمریکا این است که این موضوع هنوز قطعی نیست. گرچه مشخص شده است که ترکیبات موجود در کاکائو برای انسان مفید است اما افراد ممکن است شکلات‌هایی را مصرف کنند که فرآوری و یا شیرین شده‌اند.

شاید به همین دلیل است که ادعاهای بهداشتی تایید شده جدید گیج کننده هستند.کریستوفر گاردنر، محقق در حوزه علوم تغذیه و استاد دانشگاه استنفورد می‌گوید انجام مطالعه‌ای که بتواند ثابت کند مقدار مشخصی شکلات بیماری قلبی را کاهش می‌دهد تقریبا غیر ممکن است.در حال حاضر وقتی مردم از او می‌پرسند که آیا شکلات سالم است پاسخ او این است که در مقایسه با چه چیزی؟ او می‌گوید اگر بین آب‌نبات ژله‌ای و شکلات تلخ باید تصمیم بگیریم با توجه به فلاوانول‌ها، شکلات تلخ بهتر است.
گاردنر می‌گوید: «آب‌نبات ژله‌ای اساسا تنها شکر است.« برداشت او به‌عنوان کسی که عاشق شکلات است این است که سرعت مصرف کم شود و از مقادیر کم شکلات لذت برد.برخی تولیدکنندگان اقدام به بازاریابی محصولات شکلاتی کرده‌اند که فلاوانول‌های بیشتری دارند حتی تا ۲۰۰ میلی‌گرم در هر وعده.

سازمان غذا و داروی آمریکا می‌گوید محصولات کاکائو برای اینکه بتوانند مدعی سلامتی شوند باید دست‌کم چهار درصد از فلاوانول‌های کاکائویی حفظ شده طبیعی را داشته باشند. اما طعم این شکلات‌ها تلخ‌تر از آن چیزی است که بیشتر ما معمولا از آن لذت می‌بریم.

شرکت شکلات‌سازی «بری کلبوت» معتقد است که فلاوانول‌های کاکائو تاثیر مثبتی بر جریان خون دارند. این شرکت اقدام سازمان غذا و داروی آمریکا را یک «نقطه عطف بزرگ» در توسعه کاکائو توصیف می‌کند. معاون این شرکت در آمریکای شمالی می‌گوید: «این موضوع فرصتی را برای توسعه و تقویت محصولات بهتر با استفاده از پودر کاکائو با فلاوانول بالا به‌ویژه در دسته‌ نوشیدنی‌های ورزشی و ترکیبی پروتئین ارائه می‌کند.»این شرکت در حال حاضر پودر کاکائویی را می‌فروشد که به گفته مسئولان آن واجد شرایط طبق دستورالعمل جدید برای سلامتی است.