مواد لازم برای توافق با ایران!

  گروه بین الملل: پیتر ون بورن کارمند سابق وزارت امور خارجه آمریکا در نشریه آمریکن کانزرواتیو نوشت: مردم آمریكا از جو بایدن می‌پرسند: "آیا آمریكا بازگشته است"؟ اگر واقعا این گونه است دستاورد و نشانه آن بازگشت چیست؟ مسلما پاسخ منفی است. قیمت بنزین در سطحی بی سابقه به ۵ دلار در هر گالن رسیده است. قیمت اقلام غذایی افزایش یافته و به دلیل اختلال در زنجیره تامین در حال افزایش بیش‌تر است. از نظر اشتغال به نوعی شغل‌هایی وجود دارند، اما فاقد کیفیت و دستمزد مناسب هستند به گونه‌ای که بسیاری از آمریكایی‌ها اکنون بیکار بودن را بهتر از کار با دستمزد‌های پایین قلمداد می‌کنند. نرخ ارتکاب جنایت و خشونت با اسلحه گرم بسیاری از آمریكایی‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.
در خارج از کشور، بایدن ناتو را به پذیرش عضویت اوکراین در آن ائتلاف تهدید کرده و با نادیده گرفتن مخالفت‌ها با گسترش قلمروی ناتو در نزدیکی مرز‌های روسیه به بروز تهاجمی کمک کرد که کم‌تر کسی تصور می‌کرد رخ دهد و هیچ بازیگری در خارج از واشنگتن خواستار بروز آن نبود. نتیجه این وضعیت به طور فزاینده‌ای تشتت آرا در میان متحدان آمریكا افزایش داده و باعث افزایش هزینه‌های هنگفت تسلیحاتی و زندگی بدون پایان بازی تعریف شده شده است.
این فاجعه در حال پیش روی در سیاست خارجی در کنار دیگر تصمیم دیگر بایدن در این عرصه قرار می‌گیرد: خروج از افغانستان به گونه‌ای که نمایشی از آشفتگی و نه قدرت آمریكا بود. به نظر می‌رسد جهان خارج از واشنگتن به خوبی متوجه شده که نتیجه بیش از دو دهه جنگ و اشغالگری آن بود که آن کشور را به وضعیت فئودالیسم قرون وسطایی پیش از ۱۱ سپامبر بازگرداندیم حتی اگر ترجیح دهیم در آمریكا زیاد در مورد آن صحبت نکنیم.
امید برای پیشرفت در داخل آمریكا عمدتا به عوامل خارج از کنترل آمریكا بستگی دارد از جمله قیمت نفت (که در آنجا نیز عربستان سعودی بایدن را پس زد و کنار گذاشت) و البته بازگشت احتمالی کووید.
با این وجود، بایدن شاید بتواند راهی برای صلح با ایران بیابد و این یک پیروزی بزرگ برای او در عرصه سیاست خارجی خواهد بود نوعی اقدام معمول که می‌تواند در پایان دوره اول ریاست جمهوری به نفع دوره دوم اش تمام شود. موانع موجود بر سر راه نوعی توافق با ایران بسیار زیاد هستند. اهداف سیاست خارجی ایران تقریبا به اندازه اهداف آمریکا در هم آمیخته است و ایران مجموعه‌ای از اهداف پیچیده را دنبال می‌کنند از حمایت از گروه‌های شبه نظامی در منطقه گرفته تا مذاکره با غرب. رویکرد ایران به امور خارجی تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله تاریخ، ایدئولوژی و منافع ژئوپولیتیکی آن کشور شکل گرفته است. برای دستیابی به هر نوع توافقی بایدن باید تمام موارد و عوامل ذکر شده را در نظر گیرد.
یکی از برجسته‌ترین جنبه‌های سیاست خارجی ایران، حمایت آن کشور از حماس و حزب الله لبنان بوده است. این امر باعث افزایش تنش میان ایران و اسرائیل شده است.
یکی دیگر از جنبه‌های کلیدی سیاست خارجی ایران رابطه آن کشور با غرب است. ایران دهه‌ها تحت تحریم‌های بین المللی قرار داشته و ایالات متحده و متحدان اش به دنبال فشار بر ایران به منظور محدود ساختن برنامه هسته‌ای آن کشور و محدود ساختن حمایت ایران از شبه نظامیان در منطقه هستند. با این وجود، پس از خروج آمریكا از برجام در دوره ترامپ، ایران با تشدید و از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای خود مقابله به مثل کرد اقدامی که هراس از احتمال بروز درگیری را افزایش داده است.
سیاست خارجی ایران بر اساس این درک از خود شکل می‌گیرد که ایران یک بازیگر اصلی در خاورمیانه است موضوعی که ایالات متحده در اعتراف به آن بسیار کُند عمل کرده است. آن کشور مدت‌هاست که به دنبال استفاده از اهرم‌های نظامی، اقتصادی و سیاسی خود برای پیشبرد منافع خود در منطقه بوده است به ویژه با تامین امنیت کشور مشتری خود یعنی عراق. این امر منجر به افزایش تنش میان تهران با ریاض و سایر کشور‌های حوزه خلیج فارس شده است. آن کشور‌ها ایران را تهدید قلمداد می‌کنند.
با این وجود، آیا این ژست خوبی در برابر سعودی‌ها که قیمت نفت را افزایش دادند و از خواست آمریكا برای افزایش تولید به منظور تسهیل شکست روسیه در اوکراین خودداری ورزیدند نخواهد بود که ببینند نمایندگان آمریكا با مقام‌های یکی از دشمنان آنان (ایران) مذاکره می‌کنند؟
در نتیجه، باید پرسید برای آن که بایدن به نوعی با ایران معامله کند چه چیزی مورد نیاز است؟
رفع تحریم‌ها: ایران به دنبال رهایی از تحریم‌های اقتصادی اعمال شده بر آن کشور است در حالی که ایالات متحده می‌خواهد اطمینان حاصل کند که هرگونه کاهش تحریم‌ها مشروط و متناسب با پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای است. این یک معامله دشوار است، اما کم و بیش در سال ۲۰۱۵ میلادی انجام شد و موضوع واقعی دیپلماسی است. بایدن باید روشن سازد که ایران می‌تواند کشوری در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای باقی بماند و به طور نامحدود برای این موضوع متحمل تحریم شود یا آن که دوباره می‌تواند به نظام جهانی بپیوندد و از آن سود ببرد.
محدودیت‌های هسته‌ای: هر دو طرف باید در مورد میزان محدودیت و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران از جمله محدودیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و ابعاد ذخایر هسته‌ای آن توافق کنند. این موضوع در سال ۲۰۱۵ میلادی مورد توجه قرر گرفت. بایدن باید از پذیرش خواسته‌های اسرائیل در مورد از بین بردن ظرفیت‌های هسته‌ای ایران خودداری ورزد. ایران احتمالا پای میز مذاکره خواستار نوعی عقب نشینی تسلیحات هسته‌ای اسرائیل از خلیج فارس خواهد شد.
سازوکار‌های راستی آزمایی: هر دو طرف باید در مرود سازوکار‌های تایید انطباق با شرایط توافق از جمله بازرسی‌ها و نظارت‌های منظم با یکدیگر به توافق دست یابند. تعیین یک جدول زمانی مشخص برای لغو تحریم‌ها و اجرای محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران به منظور جلوگیری از توقف توافق امری مهم است.
مشارکت منطقه‌ای: از آنجایی که وضعیت خاورمیانه پیچیده است بازیگران منطقه‌ای مانند کشور‌های خلیج فارس می‌خواهند در مذاکرات شرکت کنند و به نگرانی‌های شان رسیدگی شود. این موضوع احتمالا سخت‌ترین بخش توافق است که بازیگران منطقه‌ای را با یکدیگر هماهنگ می‌سازد چیزی که آمریكای ضعیف شده امروزی ممکن است توانایی دیپلماتیک لازم برای تحقق آن را در اختیار نداشته باشد. با این وجود، یمن یک ابزار مذاکره است و کاهش تهدید کلی هسته‌ای در خلیج فارس هم چنان هدفی است که ارزش پیگیری دارد.
نتیجه هر گونه مذاکره بالقوه به عوامل متعددی از جمله تمایل ایران برای مشارکت در مذاکرات، سطح لغو تحریم‌ها و سایر مشوق‌هایی که ایالات متحده مایل به ارائه آن است و حمایت جامعه بین المللی (به ویژه بی میلی عربستان سعودی و بی میلی بیش‌تر اسرائیل) برای مذاکرات بستگی دارد.
آمریکا و ایران روابط پیچیده‌ای داشته اند. در گذشته موانع مهمی برای دستیابی به توافق هسته‌ای وجود داشته است. با این وجود، بایدن برای تعامل مجدد با ایران و احیای برجام ابراز تمایل کرده است. او هم چنین اشاره کرده که دولت اش آماده تلاش‌های دیپلماتیک برای رسیدگی به نگرانی‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران و سایر موضوعات است. برای رئیس جمهوری که به دنبال موفقیت در مسائل بزرگ در انتخابات بعدی است ممکن است پرونده ایران ارزش کار به عنوان یک فرصت را داشته باشد.