پراید از کجا به ۳۰۰ میلیون رسید؟

گروه اقتصادی: ویدئوی رونمایی از پراید در سال ۷۳ با حضور علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی چند روزی است که در فضای مجازی وایرال شده است. رئیس‌جمهور آن روز‌های ایران پشت یک پراید نسیم مشکی می‌نشیند و با آن یک دور می‌زند. حالا ۲۸ سال از آن روز می‌گذرد و دیگر علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی بین ما نیست، اما پراید هست و این چند وقت تیتر‌های زیادی درباره رسیدن قیمت آن به مرز ۳۰۰ میلیون می‌بینیم. عددی که البته مربوط به معدود مدل‌های تولید شده در سال ۹۸ و ۹۹ می‌شود و حالا که دو سال از توقف تولید پراید می‌گذرد، مبنای درستی برای قیمت پراید نیست. اما اگر ۲۸ سال قبلی را مرور کنیم، به‌جز همان نسخه نسیم که طبق روال تولید خودرو‌های داخلی با حضور رئیس‌جمهور معرفی و رونمایی شد، نسخه‌های مختلفی از پراید راهی بازار شده است.
پراید در سال ۷۳ برای اولین بار در قالب مدل‌های نسیم و صبا وارد بازار شد. مدل‌های نسیم همان هاچ‌بک و مدل‌های صبا، پراید صندوقدار محسوب می‌شدند و در دورانی که تنوع زیادی برای خریداران وجود نداشت، گزینه‌های شیک و مدرنی به‌حساب می‌آمدند. آن زمان قیمت پراید توسط سایپا دو میلیون تومان تعیین شده بود و این عدد با احتساب نرخ آن روز‌های بازار ارز معادل ۱۲ هزار دلار تخمین زده می‌شد. آمار‌های رسمی نشان می‌دهد حداقل دستمزد مصوب قانون کار در سال ۷۲، ماهی ۱۰۸ هزار تومان بوده است و قیمت پراید با ۱۸ ماه حقوق کارگری برابری می‌کرده است.
پراید صبا و نسیم از سال ۷۳ تا اواخر دهه ۸۰ روند تولیدشان ادامه داشت و در این سال‌ها قیمت آن‌ها ۲۸۵ و ۳۴۰ درصد افزایش پیدا کرد. چون در سال ۸۹ که سایپا تصمیم گرفت پراید ۱۳۱ و ۱۱۱ را به‌جای این دوتا معرفی کند، قیمت پراید صبا هفت میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود و پراید نسیم را هشت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌فروختند. البته درحدفاصل سال‌هایی که پراید صبا و نسیم جای خودشان را به پراید ۱۳۱ و ۱۱۱ دادند، یک مدل دیگر از پراید به‌اسم پراید سفری یا همان نسخه استیشن در بازار وجود داشت که البته هیچوقت نتوانست مثل سایر نسخه‌ها فروش خوبی را تجربه کند. تولید پراید سفری در سال ۷۸ کلید خورد و خیلی‌ها می‌گفتند، چون فضای بیشتری دارد، از آن استقبال خوبی در بازار می‌شود. با این حال پراید سفری برای سایپا یکجور شکست محسوب می‌شد و اواسط دهه ۸۰ از خط تولید خارج شد.
پراید ۱۴۱ یکی از اولین فیس‌لیفت‌های مدل صبا به‌حساب می‌آمد و قرار بود مثلا سبد محصولات سایپا را متنوع‌تر کند. طراحی جدید صندوق عقب مهمترین نسخه جدید پراید صندوقدار به‌حساب می‌آمد که البته خیلی از فعالان تخصصی بازار، پراید ۱۴۱ را نه یک سدان بلکه یک لیفت‌بک می‌دانند، اما در واقع اضافه شدن فرمان هیدرولیک و ترمز‌های ضد قفل و ایربگ‌های جلو را مهمترین تغییرات این نسخه به‌شمار می‌رفتند. پراید ۱۴۱ سال ۸۲ یعنی همان سال‌هایی که تازه به بازار معرفی شده بود تقریبا شش میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ارزش داشت و سال ۹۳ که سایپا قید تولیدش را زد، در کارخانه ۱۴ میلیون و ۹۸۰ هزار تومان ارزش داشت و در بازار آزاد ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان دست به دست می‌شد.
پراید ۱۳۲ تقریبا همزمان با خروج پراید سفری از خط تولید، معرفی شد و جدیدترین نسخه این خانواده در اواسط دهه ۸۰ به‌شمار می‌رفت. پراید ۱۳۲ در اصل یک فیس‌لیفت از پراید صبا یا همان پراید صندوقدار بود و مهمترین تفاوت‌های ظاهری آن نسبت به پراید صبا، تغییر سرو‌شکل صندوق عقب، زه و سپر، چراغ‌های عقب، اضافه شدن فرمان هیدرولیک و اینجور چیز‌ها به‌حساب می‌آمد وگرنه مثل پراید ۱۴۱، با همان موتور قدیمی پراید فروخته می‌شد. از طرفی تغییر حالت صندوق عقب باعث شده بود جای پلاک از روی صندوق به سپر منتقل شود و همه این‌ها ترکیب ظاهری جدیدی برای پراید ۱۳۲ درست کرده بودند. پراید ۱۳۲ را در سال ۸۶ حول‌وحوش هفت میلیون تومان می‌فروختند. سال ۹۸ که قرار شد پراید ۱۳۲ از گردونه خارج شود، قیمتش در کارخانه ۲۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و در بازار حدود ۴۳ میلیون تومان بود. یعنی ظرف ۱۲ سال قیمت پراید ۱۳۲ در کارخانه جهش ۳۱۰ درصدی را تجربه کرده بود.
پراید ۱۳۱ و ۱۱۱ به‌ترتیب نسخه جدید صبا و نسیم بودند. سال ۸۹ و همزمان با خداحافظی سایپا با پراید صبا و نسیم، ۱۳۱ و ۱۱۱ به بازار معرفی شدند که با آپشن‌هایی مثل فرمان هیدرولیک و ترمز ABS و ایربگ راننده فروخته می‌شدند. طراحی جدید داشبور، اضافه شدن اعداد سه‌رقمی ۱۳۱ و ۱۱۱ به‌صندوق عقب، فرم جدید چراغ‌ها هم تغییرات ظاهری این دوتا مدل محسوب می‌شدند. پراید ۱۳۱ و ۱۱۱ در اولین روز‌هایی که راهی بازار شده بودند، قیمتشان حدود هشت تا هشت میلیون و ۵۰۰ هزارتومان بود و در سال ۹۹ که برای همیشه تولیدشان متوقف شد قیمتشان در کارخانه به ترتیب ۳۷ میلیون و ۳۸۰ هزار تومان و ۴۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بود.
آن سال بین قیمت کارخانه و بازار فاصله بیشتری ایجاد شد و این دو تا مدل را حدود ۷۰ میلیون تومان معامله می‌کردند. حالا مدل‌های صفرکیلومتری که از سال ۹۸ و ۹۹ فروخته نشدند را تقریبا با قیمت ۳۰۰ میلیون تومان در پلتفرم‌های خرید و فروش خودرو می‌گذارند. ابتدای مطلب درباره برابری کردن قیمت پراید در سال ۷۲ با ۱۸ ماه حقوق کارگری صحبت کردیم و الان که معدود مدل‌های پراید صفرکیلومتر را حول‌وحوش ۳۰۰ میلیون تومان آگهی می‌کنند، قیمت پراید به‌جای ۱۸ ماه معادل ۵۳ ماه حقوق یک کارگر است.