آیا افسانه موتسارت واقعیت دارد؟

ولفگانگ آمادئوس موتسارت، سونات خود را در سال ۱۷۸۱ زمانی که ۲۵ ساله بود نوشت. این قطعه دارای سه بخش است و پژوهشگران روی اولین بخش از این سونات تمرکز کرده‌اند و ادعا می‌شود که خواص شگفت‌انگیزی دارد.این اثر از موتسارت از سال ۱۹۹۳ موضوع بحث‌های علمی فراوانی بوده است، زمانی که اولین بار یک مقاله پژوهشی ادعا کرد که گوش دادن به بخش اول سونات موتسارت موسوم به con spirito عملکرد را در رابطه با کارهای ذهنی مانند تا کردن کاغذ و حل معماها بهبود می‌بخشد؛ اما پژوهش‌های بعدی نشان داد که هرگونه بهبود در عملکرد مغز، اگر اصلا وجود داشته باشد، اندک است.

اما این باعث نشد که رسانه‌ها از نتایج آن مطالعه در سال ۱۹۹۳ استفاده نکرده و به اشتباه ادعا نکنند که گوش دادن به موسیقی موتسارت، ضریب هوشی را افزایش می‌دهد.تاثیر این قطعه موتسارت بر ذهن از آن زمان تاکنون به عنوان یک اطلاعات عمومی باقی مانده است؛ با این ادعا که این قطعه موسیقی توانایی‌های جهت‌یابی موش‌ها در پیچ و خم‌ها و تولید شیر در گاوها را بهبود می‌بخشد و حتی باعث می‌شود که باکتری‌ها در کارخانه‌های فاضلاب، به طور موثرتری فاضلاب را تجزیه کنند.

به تازگی نیز ادعای دیگری مطرح شده مبنی بر اینکه گوش دادن به سونات موتسارت، علائم بیماری صرع را کاهش می‌دهد.اکنون پژوهشگران دانشگاه وین(Vienna) در یک فراتحلیل جدید، تأثیر این بخش از سونات موتسارت را بر بیماری صرع و شرایط پزشکی مرتبط با آن بررسی کردند. علاوه بر این، آنها اثرات سوگیری، کفایت ارزش شواهدی که در پژوهش‌های قبلی بر آن تکیه شده بود و همچنین روش‌های مختلف تجزیه و تحلیل و ارائه داده‌ها را زیر ذره‌بین بردند.

پژوهشگران به شکل جامع، هشت پژوهش قبلی را مورد بررسی قرار دادند که ۲۰۷ شرکت‌کننده را پوشش می‌داد و پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها دریافتند که شواهد کمی مبنی بر فواید معنی‌دار گوش دادن به سونات موتسارت(یا هر موسیقی دیگری) در مورد صرع به طور خاص یا سایر بیماری‌های مرتبط با پزشکی به طور کلی وجود دارد.

برخی از پژوهش‌هایی که بخشی از این فراتحلیل را تشکیل می‌دادند، یک اثر درمانی قابل مشاهده را نشان دادند، اما بی‌اهمیت بود و ارزش اثباتی یافته‌ها ناکافی در نظر گرفته شد. برخی از پژوهش‌ها ضعیف بودند؛ یعنی از حجم نمونه به اندازه کافی بزرگ برای پاسخ به سوال پژوهش مورد بررسی استفاده نکرده بودند. پژوهش‌های دیگر نیز به طور انتخابی داده‌های خود را گزارش کرده بودند.

ساندرا اوبرلایتر و جاکوب پیشنیگ، پژوهشگران این فراتحلیل می‌گویند: به نظر می‌رسد که ادعای بی‌اساس، پژوهش‌های ضعیف و گزارش‌های غیرشفاف، محرک‌های اصلی افسانه اثر سونات موتسارت هستند.اکنون به نظر می‌رسد که این فراتحلیل بالاخره پاسخی متقن به این افسانه داده است که در آن ادعا می‌شود، گوش دادن به موسیقی موتسارت برای بیماران صرع مفید است.

پژوهشگران می‌گویند: فراتحلیل ما در مجموع نشان می‌دهد که هیچ پشتیبانی علمی معنی‌داری برای تأثیر مفیدِ گوش دادن به سونات موتسارت در هر شرایط پزشکی مرتبط وجود ندارد، چه رسد به تأثیر موتسارت به طور خاص برای بیماری صرع. موسیقی موتسارت زیباست، اما متأسفانه ما نمی‌توانیم از آن انتظار تسکین علائم صرع را داشته باشیم.نتایج این فراتحلیل در مجله Nature Scientific Reports منتشر شده است.