چرا دلار همچنان پادشاهی می‌کند؟

گروه اقتصادی: تمایل کشورها از برزیل گرفته تا کشورهای آسیای جنوب شرقی برای کاهش سلطه دلار آمریکا بر تجارت جهانی در حال افزایش است و آنها در تلاشند تا سهم تجارت فیمابین را با استفاده از ارزهای ملی خود افزایش دهند ولی سلطنت دلار بر اقتصاد جهان همچنان ادامه دارد.
پادشاهی دلار آمریکا طی چندین دهه گذشته نه تنها به این دلیل که ایالات متحده بزرگترین اقتصاد جهان بوده است، بلکه ناشی از قیمت‌گذاری جهانی بسیاری از کالاهای مهم بر پایه این ارز بوده؛ کالاهایی که دامنه‌ای آن از طلای زرد و سیاه بسیار فراتر رفته است.
تازه‌ترین داده‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که دلار آمریکا همچنان بیشترین سهم را در ذخایر ارزی کشورها جهان دارد. البته این سهم با ۷۰ درصدی که در سال ۱۹۹۹ و پیش از قدرت‌گیری یورو ثبت شده بود، فاصله‌ای ۱۱.۶۲ واحد درصدی گرفته است. با این حال، دلار آمریکا در سه ماهه چهارم سال گذشته ۵۸.۳۶ درصد از ذخایر ارزی جهان را به خود اختصاص داده بود و سهم یورو هم به ۲۰.۵ درصد رسیده ولی یوان چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان تنها ۲.۷ درصد در ذخایر ارزی کشورهای جهان سهم دارد. چینی که بزرگ‌ترین شریک تجاری ۶۱ کشور جهان در سال ۲۰۲۲ بوده است. در شرایطی که طی همین مدت، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین شریک تجاری ۳۰ کشور جهان بوده است.
اما چین که مدت‌ها در میان دو دارنده بزرگ اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده بوده، به طور پیوسته در حال کاهش دارایی‌های خود در قالب اوراق خزانه‌داری ایالات متحده است.
آخرین داده‌های وزارت خزانه‌داری ایالات متحده نشان می‌دهد که چین تا فوریه سال جاری نزدیک به ۸۴۹ میلیارد دلار از اوراق خزانه‌داری ایالات متحده را در اختیار دارد که کمترین میزان در ۱۲ سال گذشته به شمار می‌رود.
 افزون بر چین، برزیل که طی سال گذشته میلادی تجارتی ۱۵۰ میلیارد دلاری با این کشور داشته نیز به جمع علاقمندان به مبادله با ارزهای ملی پیوسته است. انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی نیز در سفر اخیر به چین، پیشنهاد ایجاد «صندوق پولی آسیایی» را برای کاهش اتکا به دلار آمریکا ارائه کرد و هند نیز اوایل آوریل جاری از آغاز تسویه تجاری با مالزی بر پایه روپیه خبر داد. این کشورها امیدوارند که دلارزدایی و رونق‌گیری مبادلات تجاری بر پایه ارزهای ملی موجب رونق اقتصادی بیشتر شود. همچنین، ریسک‌های ژئوپلیتیکی نیز روند دور شدن از دلار آمریکا را در جهان تسریع کرده است. چنان که ایالات متحده و متحدان غربی آن بلافاصله پس از رخداد تهاجم نظامی مسکو به خاک اوکراین، بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار از ذخایر ارز خارجی روسیه را مسدود کردند و تحریم‌های پیاپی را علیه مسکو و الیگارش‌های این کشور اعمال کردند.
بنابراین، کشورهای جهان این خطر را احساس کردند که مخالفت با سیاست خارجی ایالات متحده، ریسک مصادره یا توقیف دارایی‌های دلاری آنها را به همراه خواهد داشت.
 با وجود فرسایش آهسته هژمونی دلار، تحلیلگران انتظار ندارند که تاج و تخت دلار آمریکا در آینده نزدیک سقوط کند، چرا که در حال حاضر هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد. دلار آمریکا از مزیت شبکه گسترده‌ جهانی برای مبادله آنی آن بهره می‌برد که آن را به نقدشونده‌ترین ارز جهان بدل کرده است. همچنین بازارهای مالی آمریکا از چنان تنوع ابزار، استانداردهای پولی و مالی نوین، سطح آزادی ورود به آن و خروج از آن دارا هستند که فراهم کردن آن در سایر اقتصادها از جمله چین، روسیه، برزیل و عربستان سعودی ممکن نیست.
در عین حال، به استثنای اتحادیه اروپا و تا حدودی ژاپن، هیچ اقتصاد دیگری در جهان چنان وسعت و عمقی ندارد که قادر به متعادل کردن مازاد تجاری انباشته شده در سایر کشورهای جهان همچون چین باشد. هر چند که این دو اقتصاد نیز نیز خود گاه با مازادهایی مواجه می‌شوند. همچنین، سطح بالای ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان بر پایه دلار آمریکا تن دادن به کاهش سهم و ارزش آن را برای بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ و کوچک جهان پرریسک کرده است.
بنابراین، خوش‌بین‌ترین اقتصاددان‌ها به فرا رسیدن زمان فروپاشی سلطنت دلار آمریکا انتظار ندارند که این اتفاق در کوتاه‌مدت رخ دهد.