اگر سنگ کلیه دارید این مواد غذایی را مصرف کنید

گروه سلامت: اندام‌های مختلف بدن هم مثل وجود بعضی افراد زندگی ما نقش حیاتی دارند. شاید جای مقایسه نباشد  اما به نظر من هست، چون مثلا تا وقتی که «کلیه‌های‌مان» مثل ساعت کار می‌کنند، اصلا یادشان نمی‌افتیم؛ مثل دوستی که همیشه همراه ماست. اما وای به روزی که نباشد! منظورم هم کلیه است و هم دوست مهربانمان. خلاصه اینکه «کلیه‌ها» یکی از مهم‌ترین اعضای بدن هستند که اگر کوچک‌ترین آسیبی ببینند، زندگی‌مان می‌لنگد. یکی از راهکارهای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی یا کمک برای درمان بیماران مبتلا به مشکلات مختلف کلیوی، تغذیه مناسب است.

بیماری لوبیا!
کلیه‌ها، همان دو عدد عضو لوبیایی شکل کنار ستون فقرات، عامل اصلی تصفیه خون هستند؛ چون با خارج کردن مقدار اضافی سدیم و دیگر مواد زائد و محلول در آب باعث حفظ سلامت بدن می‌شوند. این عملکرد عادی کلیه‌هاست که معمولا با نوشیدن مقدار مناسبی آب و برخی نوشیدنی‌های مفید و در یک جمع‌بندی کلی تغذیه مناسب، دچار اختلال نمی‌شود.

اما زمانی که ادرار به هر دلیل غلیظ شود  ترکیبات موجود در آن رسوب کرده و کلیه‌ها دچار سنگ کلیه می‌شوند.
عوامل متعددی باعث بروز سنگ کلیه می‌شوند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به سنگ‌ساز بودن کلیه، اسیدی یا قلیایی بودن ادرار اشاره کرد.

سنگ کلیه انواع متعددی دارد  ولی ترکیب اکثر آنها «اگزالات کلسیم» است. محل ایجاد سنگ کلیه هم متفاوت است؛ به طوری که بعضی از آنها در کلیه، برخی در مثانه و بعضی دیگر در لوله‌های جمع‌کننده ادرار که متصل به مثانه هستند، تشکیل می‌شوند. اما معمولا محل سنگ کلیه، کلیه‌هاست.اندازه سنگ‌ها نیز متغیر است  از خیلی کوچک تا خیلی بزرگ؛ اما ۸۰ درصد سنگ‌ها کمتر از دو سانتی‌متر عرض دارند.سنگ کلیه در بین زنان شایع‌تر از مردان و در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.

نشانه سنگ
این بیماری هم مانند مشکلات دیگر، ‌ نشانه‌هایی دارد که از این علائم می‌توان به درد شدید مانند درد زایمان که درد به تدریج افزایش می‌یابد و ناحیه پایین شکم تا کشاله‌های ران را درگیر می‌کند اشاره کرد؛ تب، عفونت، سرماخوردگی، حالت تهوع و استفراغ و معده درد، وجود خون در ادرار، درد هنگام ادرار، ادرار تیره و بودار، کاهش دفع ادرار یا قطع کامل آن، نفخ و وجود چرک در ادرار.

سنگ از کجا می‌آید؟
بعضی عوامل زمینه‌ساز ایجاد سنگ کلیه هستند. از این عوامل می‌توان به جنسیت (زنان بیش از مردان در معرض ابتلا هستند) سن (۲۰ تا ۴۰ سالگی شایع‌ترین سن ابتلاست)  رژیم غذایی (افرادی که غذاهای چرب، شور و چای جوشیده مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر قرار دارند) زمینه ژنتیکی؛ کاهش حجم مایعات بدن به دلیل بیماری،  بی‌نظمی و درست عمل نکردن کلیه‌ها، اختلال‌های متابولیکی مثل وجود مشکلاتی در روده، غدد درون‌ریز و کلیه‌ها  اختلالاتی مانند نقرس  اختلال در عملکرد غده تیروئید دریافت بیش از حد ویتامین D و C، مصرف برخی داروها مثل آنتی‌اسیدها که برای کنترل اسید معده تجویز می‌شوند، کم‌تحرکی و کم‌آبی ناشی از عدم نوشیدن مایعات به ویژه آب به اندازه کافی.

گازدارها، سنگ‌ساز هستند
نوشابه‌های گازدار علاوه بر نفخ یکی از عوامل زمینه‌ساز سنگ کلیه هستند. این ویژگی جدا از تاثیر مصرف نوشابه‌های گازدار روی ابتلا به پوکی استخوان، اضافه‌وزن، ‌ پوسیدگی دندان‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، است.  

مواد اصلی تشکیل‌دهنده نوشابه‌های گازدار عبارتند از اسید فسفریک، قند، آسپارتام، کافئین یا دیگر طعم‌دهنده‌ها  که هر کدام به جای خود مضرات بسیاری دارند. مصرف این نوشیدنی‌ها معمولا باعث کاهش نوشیدن آب و سایر نوشیدنی‌های مفید مانند شیر می‌شود که همین امر علاوه بر مشکلاتی که ذکر کردیم باعث بروز سنگ کلیه می‌شود.  تغذیه مناسب یکی از مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه است. اما سبد غذایی ما باید حاوی چه خوراکی‌هایی باشد که بتوانیم قرص و محکم جلوی سنگ کلیه بایستیم.  

 نوشیدنی‌ها
آب پرتقال به اندازه نوشیدن آب مانع از بروز سنگ کلیه می‌شود. نوشیدن روزانه یک لیوان آب پرتقال طبیعی؛ تاکید می‌کنیم «آب پرتقال طبیعی» به دلیل آنکه سرشار از «سیترات» است، مانع از ایجاد سنگ کلیه می‌شود. مصرف این نوشیدنی به ویژه برای آنهایی که بدنشان سیترات پتاسیم پس می‌زند، مفید است.سایر مرکبات مانند آب لیموترش همراه با لیموشیرین و آب نارنگی نیز همین خاصیت را دارند.

آب
درباره نوشیدن آب زیاد شنیده‌ایم. بنابراین خیلی در این باره صحبت نمی‌کنیم؛ فقط اینکه به بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه می‌شود هر ساعت حدود یک تا دو لیوان آب بنوشند. در فصول گرم سال یا پس از ورزش قطعا میزان مصرف آب افزایش می‌یابد. اگر رنگ ادرار زرد روشن باشد، نشانگر آن است که مایعات به مقدار کافی به بدن رسیده است.

دو گرد سفید
قند و شکر و نمک که در اغلب خوراکی‌ها- از نان گرفته تا انواع شیرینی و شکلات- وجود دارند، زمینه‌ساز بروز سنگ کلیه هستند. حداکثر میزان مجاز مصرف نمک در افراد مبتلا به سنگ کلیه بین دو تا سه گرم در روز است. به طور کلی مصرف زیاد نمک باعث اختلال در عملکرد کلیه‌ها و آسیب به آنها می‌شود.

اگزالات یا اسیداگزالیک
این ترکیب شیمیایی، اغلب در غذاهای گیاهی یافت می‌شود. ترکیب کلسیم با اگزالات در روده باعث کاهش قدرت جذب کلسیم از روده‌ها می‌شود. گاهی سنگ‌های اگزالات کلسیم به علت کافی نبودن کلسیم در روده به وجود می‌آید. در نتیجه اگزالات اضافی برای دفع به کلیه‌ها می‌رود. بنابراین مصرف خوراکی‌های حاوی اگزالات در افراد مبتلا به سنگ کلیه باید کاهش یافته و به حداکثر ۵۰ میلی‌گرم در روز برسد.خوراکی‌هایی چون توت‌فرنگی، سبوس گندم، آجیل، چغندر، ریواس، شکلات و اسفناج اگزالات دارند.در نصف لیوان از مواد غذایی مانند لوبیا، چغندر، سبزی‌های پهن برگ با رنگ تیره مثل اسفناج، کرفس، بادمجان، بامیه، تره‌فرنگی، توت‌فرنگی و سویا، ۱۰ میلی‌گرم اگزالات وجود دارد.

فیبر نامحلول
می‌دانیم که دو نوع فیبر وجود دارد؛ محلول و نامحلول. فیبر نامحلول باعث کاهش دفع کلسیم از ادرار می‌شود. از طرفی باعث افزایش حرکت روده شده و به همین دلیل زمان جذب کلسیم کاهش می‌یابد. فیبر نامحلول در خوراکی‌های سبوس‌دار مثل غلات، گندم و برنج وجود دارد. خوراکی‌های تهیه شده از این نوع گیاهان هم همین حکم را دارند.

کلسیم
یکی از دلایل ایجاد سنگ کلیه، تجمع کلسیم اضافی در کلیه‌ها و عدم دفع مناسب آنهاست. اما افراد مبتلا به سنگ کلیه نباید مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم را از برنامه غذایی‌شان حذف کنند، کافی است مقدار مصرف را کنترل کنند.میزان کلسیم مورد نیاز یک مرد مبتلا به سنگ کلیه، روزانه ۸۰۰ میلی‌گرم است. این مقدار در زنان قبل از یائسگی روزانه هزار میلی‌گرم و در زنان یائسه روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم است. مقدار مصرف و منابع دریافت کلسیم باید توسط پزشک یا متخصص تغذیه مشخص شود.

فسفر
اگرچه بالا رفتن فسفر مغز! باعث افزایش هوش می‌شود؛ اما اگر مقدار فسفر بدن زیادی بالا برود، عملکرد کلیه دچار اختلال می‌شود.کلیه بیماران مبتلا به سنگ کلیه، قادر به دفع فسفر نیست. به این ترتیب فسفر خون بالا رفته و این مساله باعث از دست دادن کلسیم از استخوان‌ها و در نتیجه بروز پوکی استخوان می‌شود.  بنابراین در بیماران مبتلا به سنگ کلیه بهتر است مصرف خوراکی‌های حاوی فسفر به حداقل برسد. خوراکی‌هایی چون انواع لبنیات، لوبیا، نخود، عدس، کره بادام‌ِزمینی و میگو سرشار از فسفر هستند.