تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۶ ساعت ۱۵:۱۶
کد مطلب : ۴۲۴۷۷۵
آمریکا از تحریم کوتاه آمد؟
گروه بین الملل: روزنامه هم‌میهن نوشت: بلومبرگ اخیراً در گزارشی مدعی شد که ایران و آمریکا به توافقی غیررسمی در بازار نفت دست پیدا کرده‌اند. این رسانه آمریکایی نوشته مقامات آمریکایی به‌طور خصوصی تصدیق کرده‌اند که در گذر زمان برخی از تحریم‌ها علیه فروش نفت ایران را کاهش داده‌اند؛ ادعایی که البته به‌طور رسمی ازسوی هیچ‌یک از طرفین تأیید یا رد نشد، اما باوجودی‌که هنوز کسی به‌وضوح درباره آن سخن نگفته، اما برخی کارشناسان از وجود شواهدی مبنی بر چشم‌پوشی آمریکا بر تحریم نفت ایران و در نتیجه افزایش صادرات نفت و اعتماد خریداران نفت ایران به آرام بودن نسبی فضا برای خرید نفت ایران خبر می‌دهند.
ازسویی جواد اوجی، وزیر نفت ایران از خنثی‌سازی تحریم نفت ایران و افزایش صادرات گفته که به‌نظر این دو خبر در کنار یکدیگر مؤید گشایش فضا ناشی از یک توافق نانوشته دارد.
بلومبرگ عنوان کرد که میزان تولید نفت ایران به بالاترین میزان خود طی پنج سال گذشته رسیده و این کشور در حال ارسال بیشترین میزان نفت خام خود به چین طی یک دهه گذشته است. مقامات ایرانی باور دارند که ارسال محصولات نفتی‌شان از این نیز بیشتر خواهد شد.
صادرات نفت ایران در بهترین حالت غیرتحریمی از ۵/۲ میلیون بشکه در روز فراتر نمی‌رفت و حالا با وجود تحریم‌های آمریکا براساس اعلام «تانکر ترکرز» در ماه جاری میلادی به بالای ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. ادعایی که البته یکی از کارشناسان مؤسسه انرژی کپلر در گفتگو با «هم‌میهن» آن را رد کرد و اشتباه آماری خواند.
براساس داده‌های موجود مبتنی بر افزایش تولید نفت در ایران، صادرات روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران با توجه به آمار تولید و مصرف پالایشگاه‌های کشور در کنار استفاده از نفت ذخیره‌شده در دولت گذشته، به‌طور کامل امکان‌پذیر است.
بنا به گفته‌های وزیر نفت، «ظرفیت تولید نفت خام اکنون ۸/۳ میلیون بشکه در روز است، اما از نظر عملکرد، تولید نفت ۲/۳ میلیون بشکه در روز است که البته همکاران ما قول داده‌اند تا پایان شهریورماه تولید نفت به ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز برسد.»
این تحولات در بازار نفت درحالی رخ می‌دهد که با خارج شدن پالایشگاه‌های روسی از روند صادرات نفت روسیه به علت تعمیرات، قیمت نفت روسیه به‌واسطه کاهش عرضه افزایش یابد که همین امر نیز در مقطعی به نفع ایران تمام شد و ایران توانست نفت خود را با سهولت بیشتری به پالایشگاه‌های خصوصی چین بفروشد.
رویترز به نقل از منابع بازرگانی خبر داد افزایش قیمت گرید نفتی اسپوی روسیه احتمالا باعث خواهد شد پالایشگاه‌های خصوصی چین به نفت ارزان‌تر رو بیاورند. به گزارش ایسنا، کاهش عرضه اوپک‌پلاس و تقاضای قوی پالایشگاه‌های بزرگ چین برای نفت روسیه، تخفیف قیمت گرید نفتی اسپو را به کمترین میزان از زمان آغاز جنگ اوکراین رسانده است. البته در گفتگو با همایون فلکشاهی، تعمیرات در پالایشگاه‌ها نیز به‌عنوان عاملی برای عرضه نفت اعلام شد.
براساس این گزارش، به گفته دو منبع بازرگانی، معاملات نفت شیرین سبک برای تحویل در اکتبر، هفته جاری آغاز شد و نخستین معامله با تخفیف حدود یک دلار در هر بشکه به نسبت به معاملات نفت برنت براساس تحویل خارج از کشتی به چین انجام شد. این در حالی است که تخفیف معاملات نفت برای تحویل در سپتامبر، حدود یک دلار و ۸۰ سنت در هر بشکه بود. محموله‌های نفت اسپو پیش از این قرارداد، با تخفیف ۵۰ سنت در هر بشکه عرضه شده بودند.
یکی از این منابع آگاه گفت: ما انتظار داشتیم که روند افزایشی قیمت نفت اسپو همانطور که در دو ماه گذشته بود، ادامه پیدا کند، اما اکنون تصور می‌کنیم که افزایش قیمت ممکن است محدود شود، زیرا احتمالا تعدادی از پالایشگاه‌ها، به خرید نفت ایران رو می‌آورند.
طبق داده‌های شرکت اطلاعات انرژی کپلر، صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ افزایش پیدا کرده و در ماه مه، به ۵۴/۱ میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین میزان در چهار سال‌ونیم گذشته بود.
با وجود اینکه قیمت گرید‌های نفتی رقیب مانند اورال و اسپوی روسیه جهش پیدا کرده‌اند، اختلاف قیمت گرید نفتی سبک ایران نسبت به نفت برنت به دلیل عرضه فراوان، به حدود ۱۳ دلار در هر بشکه در چین در مقایسه با حدود ۱۰ دلار در هر بشکه در سال گذشته، رسیده است.
یک منبع آگاه دیگر به رویترز گفت: احتمال زیادی وجود دارد که خریداران نفت اسپو تحت تاثیر عرضه نفت ایران قرار بگیرند. خریداران خصوصی بزرگ که توان پرداخت قیمت‌های بالاتر را دارند، محموله‌های اسپو بیشتری را خریداری می‌کنند، درحالی‌که پالایشگاه‌های کوچک‌تر، به سراغ نفت ارزان‌تر می‌روند.
براساس گزارش رویترز، واردات نفت چین از ایران در اوت، به بالاترین رکورد خود از دسامبر سال ۲۰۲۲ رسیده است و شرکت ورتکسا، حجم آن را حدود ۲/۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است. برآورد کپلر از میزان واردات نفت از ایران به چین، ۴/۱ میلیون بشکه در روز بوده و شامل محموله‌هایی است که مستقیماً از ایران صادر شده‌اند، اما در مالزی، بین دو کشتی منتقل می‌شوند.
توافق نفتی نانوشته ایران و آمریکا
در این رابطه ایمان ناصری، مدیرکل امور خاورمیانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE در گفتگو با «هم‌میهن» عرضه نفت ارزان ایران را به ضرر روسیه نمی‌داند. او در گفت‌وگویی کوتاه می‌گوید: «اعتقاد ندارم که عرضه نفت ارزان ایران به ضرر روسیه شده است. این دو با یکدیگر رقابت می‌کنند به همان صورت نیز عرضه نفت ارزان روسیه به ضرر نفت ایران، تمام شده است. تخفیف‌های ایران، همواره از تخفیف‌های روسیه بیشتر بوده است، زیرا نفت ایران تحریمی است و نفت روسیه شامل تحریم نمی‌شود.»
ناصری همچنین در مورد ادعای توافق غیررسمی ایران و آمریکا در بازار نفت می‌گوید: «توافق نانوشته را کسی نمی‌داند. دو سه ماه قبل که ادعا شد توافق ایران و آمریکا صورت گرفته و فقط امضای آن مانده، قیمت نفت ۵ دلار ریخت. همان موقع نوشتم که ایران و آمریکا همین الان نیز در توافق نانوشته هستند، زیرا آمریکا چند وقت است چشمش را بسته و پیگیر ایران نیست. به همین خاطر ایران توانسته صادرات خود را بیشتر کند و خریداران هم اعتماد پیدا کرده‌اند که می‌توانند نفت ایران را بیشتر بخرند.»
عواملی که در هفته اخیر بازار نفت را متأثر کرد
با این حال بازار جهانی نفت از عوامل دیگری نیز متأثر شده است. براساس گزارش هفتگی انرژی دانشگاه امیرکبیر، چند عامل مشخص توانسته قیمت نفت را با افزایش همراه کند که به‌طور مختصر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
موافقت با پیوستن اعضای جدید به بریکس: سران پنج کشور مؤسس بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی در پانزدهمین نشست خود در ژوهانسبورگ موافقت کردند تا ۶ کشور ایران، عربستان سعودی، اتیوپی، مصر، آرژانتین، و امارات عربی متحده به این گروه بپیوندند. در این صورت چهار کشور این گروه یعنی روسیه، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تولیدکننده حامل‌های انرژی به‌خصوص نفت خام هستند و چهار کشور چین، هند، برزیل و آرژانتین از مصرف‌کنندگان عمده انرژی‌های فسیلی هستند. از طرف دیگر بانک توسعه بریکس نیز فعال شده و در آینده می‌تواند تسهیلگر مراودات تجاری مابین اعضای بریکس باشد. اگر اعضای بریکس بتوانند نفت خام و گاز طبیعی مبادله مابین خودشان را بدون دخالت دلار انجام دهند، به احتمال زیاد آمریکا، اروپا و ژاپن به آن عکس‌العمل نشان داده و این مسیر به تنش مابین کشور‌ها در بخش انرژی خواهد انجامید. اما به نظر می‌رسد که برای کشور‌های در حال توسعه پاره‌ای جز انتقال از دلار به یک واحد ملی و یا منطقه‌ای نمانده است.
افت ذخایر راهبردی نفت کشور‌های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی: مؤسسه خدمات مالی گلدمن‌ساکس اعلام کرد که ذخایر تجاری نفت در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در ماه اوت، ۳۰ میلیون بشکه کمتر از پیش‌بینی قبلی تحلیلگران «گلدمن‌ساکس» بوده است. «دان استرویون» مدیر تحقیقات نفت گلدمن‌ساکس، ماه گذشته میلادی به شبکه «سی. ان. بی. سی.» گفت: «این بانک انتظار دارد که قیمت نفت به‌دلیل تقاضای بالا و کاهش تولید بالاتر برود.» بانک «گلدمن ساکس» کمبود قابل توجه عرضه نفت در نیمه دوم سال جاری میلادی را پیش‌بینی می‌کند؛ به‌طوری‌که کمبود عرضه در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۳، به حدود دو میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
طبق گزارش ماهانه «آژانس بین‌المللی انرژی» ذخایر جهانی نفت در ژوئن، ۳/۱۷ میلیون بشکه کاهش یافت که به‌دلیل کاهش ذخایر سازمان توسعه و همکاری اقتصادی بود. همچنین ذخایر نفت در ژوئیه، برای سومین ماه متوالی کاهش یافت و ذخایر راهبردی نفت سازمان توسعه و همکاری اقتصادی اکنون بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه کمتر از میانگین پنج‌ساله است. «آژانس بین‌المللی انرژی» خاطرنشان کرد که با ادامه کاهش عرضه توسط عربستان سعودی و روسیه تا پایان سپتامبر، توازن بازار در پاییز سال جاری میلادی محدودتر خواهد شد.
«آژانس بین‌المللی انرژی» اعلام کرد: «اگر ائتلاف «اوپک‌پلاس» سطح تولید و صادرات فعلی خود را حفظ کند، ذخایر نفت ممکن است ۲/۲ میلیون بشکه در روز در سه‌ماهه سوم و ۲/۱ میلیون بشکه در روز در سه‌ماهه چهارم سال جاری میلادی کاهش پیدا کند و ریسک افزایش قیمت‌ها بالاتر برود.»
کاهش صادرات نفت کویت: صادرات کمتر از سوی کویت پس از اقدام عربستان سعودی برای کاهش داوطلبانه تولید، قیمت نفت برنت را به نزدیک ۹۰ دلار در هر بشکه در دو هفته اخیر رساند و برای پالایشگاه‌های آسیایی که برای بیش از دوسوم از واردات نفت خود، به خاورمیانه متکی هستند، فضای چندانی باقی نگذاشت. پالایشگاه‌های چینی که سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در تأسیسات جدید مناسب پالایش نفت ترش انجام داده‌اند، از این وضعیت بیشتر آسیب می‌بینند. نفت تخفیف‌دار روسیه تا حدودی از این فشار کاسته و جایگزین بخشی از عرضه کویت، به‌خصوص برای چین و هند شده است. عمده مشتریان کویت برای خرید نفت با کیفیت مشابه، از صادرکنندگان دیگر نظیر عربستان سعودی، عراق و امارات متحده عربی، باید پول بیشتری پرداخت کنند یا گرید‌های نفتی شیرین و گران‌تر مناطق دیگر را خریداری کنند.
شکست مذاکرات میان عراق و ترکیه در خصوص از سرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان عراق: براساس گزارش «رویترز»، وزیر نفت عراق و همتای ترک او به هیچ قراردادی برای از سرگیری صادرات نفت شمال عراق در آینده نزدیک نرسیدند، اما توافق کردند مذاکرات بیشتری در آینده برگزار شود. ترکیه در ۲۵ مارس ۲۰۲۳ پس از رأی دادگاه بین‌المللی، صادرات نفت شمال عراق را متوقف کرد. طبق رأی دادگاه، آنکارا باید ۵/۱ میلیارد دلار خسارت به خاطر صادرات غیرقانونی نفت اقلیم کردستان عراق بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، به بغداد پرداخت کند. در بیانیه وزارت نفت عراق آمده است ترکیه و عراق اجازه تکمیل فرایند نگهداری خط لوله را قبل از ازسرگیری جریان نفت دارند.
«حیان عبدالغنی» وزیر نفت عراق، با هدف مذاکره در مورد از سرگیری صادرات نفت از طریق پایانه نفتی جیحان به پایتخت ترکیه سفر کرده بود. طبق گفته یکی از مقامات وزارت نفت عراق، وزارت انرژی ترکیه به شرکت بازاریابی نفت عراق (سومو) اعلام کرده به زمان بیشتری برای بررسی امکان فنی از سرگیری جریان نفت از این خط لوله نیاز دارد. همچنین مقامات انرژی عراق اعلام کردند رسیدن به این توافق در آینده نزدیک کار آسانی نیست.
نگاه کارشناس
همایون فلکشاهی تحلیلگر و کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر در گفتگو با هم‌میهن بررسی کرد: روند صادرات نفت ایران
«میزان واقعی صادرات نفت ایران واقعی نیست.» این را همایون فلکشاهی، تحلیلگر و کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر مستقر در لندن می‌گوید. فلکشاهی موارد نقض این ادعای بلومبرگ را شرح داده و می‌گوید: «احتمالاً این تخمین عجیب و غریب شرکت ردیابی نفتکش‌ها (Tanker Trackers) به میزان نفت ایران که روی آب ذخیره شده برگردد.»
ازسویی کاهش صادرات نفت روسیه به‌واسطه تعمیرات پالایشگاهی، قیمت نفت روسیه را با افزایش همراه کرده است و اقبال نفت ایران را نیز برای فروش بیشتر کرده است. اما پالایشگاه‌های کوچک در شاندونگ چین، چندان همراهی نمی‌کنند، زیرا خوب می‌دانند که افزایش قیمت نفت روسیه می‌تواند به کاهش تخفیف قیمت نفت ایران منتهی شود. با این همه، راهکار انتخابی مشتری ثابت نفت ایران و روسیه، راهکاری کاملاً اقتصادی است.
بهره‌گیری از ذخایر نفت در خشکی، راهکاری است که چینی‌ها برای جبران افزایش قیمت نفت در جهان انتخاب کرده‌اند. اما این شرایط تا کجا ماندگاری دارد؟ آیا باید منتظر افزایش بیشتر قیمت نفت در جهان باشیم؟ آیا رقابت ایران و روسیه بر سر قیمت نفت ادامه‌دار خواهد بود؟ آیا اخبار ادعایی بلومبرگ مبنی بر توافق ایران و آمریکا برای بازگشت نفت ایران به بازار جهانی می‌تواند افزایش صادرات نفت ایران را به همراه بیاورد و رقبای ایران را نگران کند؟ همایون فلکشاهی، کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر مستقر در لندن در گفتگو با «هم‌میهن» به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که فروش نفت ایران افزایش جدی داشته است. تحلیل شما درباره رکوردزنی فروش نفت ایران چیست؟
بلومبرگ درباره رکوردزنی فروش نفت ایران چند روز پیش خبری منتشر کرد که صادرات نفت ایران در ماه اوت به میزان دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که این تخمین را از شرکت ردیابی نفتکش‌ها (Tanker Trackers) گرفتند. ما با این عدد موافق نیستیم. براساس ارزیابی شرکت ما، فروش نفت ایران در ماه اوت، حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز بود. اما با توجه به ردیابی نفتکش‌های ایران، این رقم می‌تواند به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه تا آخر ماه اوت برسد. ولی به‌هیچ‌وجه فکر نمی‌کنم به دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز برسیم. احتمالا این تخمین عجیب و غریب شرکت ردیابی نفتکش‌ها به میزان نفت ایران که روی آب ذخیره شده برگردد، زیرا در ماه اوت حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون بشکه از این ذخیره‌سازی خارج شده و به بنادر چینی رسیده و تخلیه شده است. اگر این را اضافه کنیم می‌شود حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز. اما این نفتی است که در ماه اوت بارگیری نشده، بنابراین اشتباه است که این را برای ماه اوت حساب کرده‌اند.
میزان فروش نفت ایران بالاست و برآورد فعلی‌مان یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه است که میزان بالایی است، اما نه به آن اندازه که در بلومبرگ اعلام شد. وزیر نفت و شرکت ملی نفت ایران هم گفته میزان تولید نفت خام حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز است؛ بنابراین صادرات بالاتر از یک میلیون و ۵۰۰هزار بشکه در روز نمی‌تواند واقعیت داشته باشد، زیرا از این میزان حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز مصرف می‌شود.
نظرتان در مورد شرایط رقبای ایران در بازار نفت (با محوریت روسیه) چیست؟
اینکه گفته می‌شود قیمت نفت روسیه افزایش پیدا کرده، به عرضه روسیه مرتبط است، زیرا صادرات دریایی روسیه از حدود چهار میلیون بشکه در ماه مه به کمی بالاتر از سه میلیون بشکه در روز افت کرده است. یعنی حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز کمتر شده و این کاهش باعث شده قیمت نفت روسیه بالا برود، چون برای آن نوع نفت، تقاضا به همان میزان وجود دارد، اما عرضه کمتر است؛ بنابراین نفت روسیه که از راه‌آهن سراسری سیبری در شرق روسیه و از بندر کوزمینو صادر می‌شود، از چند هفته قبل، حدود منهای هشت دلار در هر بشکه بود در مقایسه با بشکه برنت که به منهای ۲ و ۳ رسید. ولی به نظرم این وضعیت در هفته‌های آینده تغییر می‌کند، چون دلیل اصلی اینکه روسیه صادراتش را کاهش داد این بود که در بازار داخلی وضعیت پالایشگاه‌ها تا ماه مه در تعمیرات بودند و به فعالیت کامل برگشتند که باعث شد تقاضای داخلی از ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه به پنج میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسد که باعث کم شدن صادرات شد. چون بشکه‌های صادراتی به سمت بازار داخلی رفتند.
اما تنظیمات و تعمیرات پالایشگاه‌ها قرار است در نیمه دوم ماه سپتامبر تکرار شود که باعث می‌شود صادرات نفت روسیه پس از سپتامبر کاهش پیدا کند که باعث افزایش دوباره قیمت نفت روسیه خواهد شد. تخفیف قیمت نفت ایران به نظر من حدود ۱۰ دلار یا کمتر در حدود هشت نه دلار در بشکه به‌واسطه افزایش قیمت نفت روسیه است، اما نفت ایران با توجه به تحریم‌های ثانویه که وجود دارد تفاوت بزرگی با تحریم‌هایی که در روسیه اعمال شدند، دارد که همین موضوع سبب می‌شود تا قیمت نفت ایران در مقایسه با قیمت نفت روسیه تخفیف‌های بیشتری داشته باشد.
چه تأثیری روی اقتصاد چین که خریدار نفت ایران و روسیه است، دارد؟
بازار اصلی روسیه و ایران در چین در ایالت شاندونگ در جنوب پکن و در شمال شرق چین است. در این ایالت، تعداد قابل‌توجهی پالایشگاه نسبتاً کوچک و ساده وجود دارد. رقابتی که در بازار پالایشی چین وجود دارد در سال‌های اخیر بیشتر شده، چون ظرفیت پالایشی چین حدود دو میلیون بشکه در روز از سه، چهار سال اخیر افزایش پیدا کرده است. این نوع پالایشگاه‌ها، چون ساده هستند، نمی‌توانند نفت سنگین وارد کرده و به بنزین و گازوئیل تبدیل کنند و به همین خاطر میزان نفت کوره‌ای که از نفت سنگین به‌دست می‌آورند، بیشتر است؛ بنابراین باید دنبال نفت با تخفیف و ارزان‌تر باشند و قطعاً نفت ایران که به چین صادر می‌شود، ۹۰ درصدش به سمت این نوع پالایشگاه می‌رود. روسیه هم حدود دوسوم نفتی که به چین صادر می‌کند به سمت این نوع پالایشگاه‌ها می‌رود؛ بنابراین گران‌تر شدن نفت روسیه برای این پالایشگاه‌ها مفید نیست، چون در این صورت نفت ایران هم گران‌تر می‌شود.
از طرف دیگر سود پالایشی (تفاوت بین قیمت‌گذاری محصولات نفتی از یک طرف و هزینه خرید نفت خام از طرف دیگر) در دو سه ماه اخیر در جهان بیشتر شده است، مخصوصاً برای گازوئیل. این یعنی احتمالاً وضعیت این نوع پالایشگاه‌ها در جهان و چین کمی در ماه‌های اخیر بهتر شده است. میزان ذخیره‌سازی نفت در مناطق خشک چین خیلی بالاست و طبق آخرین اطلاعات به حدود یک میلیارد بشکه رسیده بود. این موضوع به پالایشگاه چینی این امکان را می‌دهد که اگر فکر می‌کنند نفت خام در بازار جهانی گران است، بیشتر از ذخیره خودشان استفاده کنند و در ماه اوت دیدیم ذخیره‌سازی در مناطق خشکی چین حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون بشکه کم شد و تصمیم گرفتند به سمت این نوع نفت بروند، چون با نفت برنت حدود ۸۵ دلار و گران‌شدن قیمت نفت روسیه، خرید نفت برایشان گران تمام می‌شد.
در واقع برای اقتصاد چین شاید در نهایت تحولات مثبتی باشد که نفت ایران بیشتر وارد بازار می‌شود. این را هم باید در نظر داشت که روسیه در هفته آینده افزایش صادرات نفت خواهد داشت و دسترسی به عرضه بیشتر از ایران و روسیه برای وضعیت پالایشگاه چینی بهتر خواهد بود که مسلماً بر اقتصاد چین تأثیر می‌گذارد. البته این را نیز باید افزود که اقتصاد چین در کل در وضعیت خوبی نیست.
توافق ادعایی بلومبرگ در مورد ورود نفت ایران به بازار نفت تا چه اندازه قابل تأیید است و در چه میزان ممکن است باشد؟ این موضوع چه تأثیری روی فروش نفت رقیب ایران (روسیه) خواهد داشت؟
عقیده خاصی درباره ادعای بلومبرگ ندارم. اما به نظرم اگر واقعاً این توافق بین آمریکا و ایران انجام شود، اگر فرض کنید آمریکا به ایران اجازه دهد و تحریم‌ها را تا حدی لغو کند و ایران بتواند بیش از دو میلیون بشکه در روز صادر کند، تحریم‌ها اثر خاصی بر صنعت نفت ایران نخواهد گذاشت و آمریکا قدرت فشاری که روی ایران دارد را از دست می‌دهد. به نظرم در حال حاضر حداکثر فروش نفت ایران همان یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز باشد. اما اگر این گفته درست باشد ایران می‌تواند نفت بیشتری صادر کند که خبر خوبی برای روسیه و کشور‌های سازمان صادرکنندگان نفت اوپک‌پلاس نیست، چون عربستان تولید و صادرات خود را در ماه ژوئیه، یک میلیون بشکه در روز کم می‌کند که این حجم به سمت آسیا و مقدار قابل‌توجهی به چین می‌رفت. چند ماه قبل عربستان حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه به چین صادر می‌کرد که این میزان به یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه کاهش پیدا کرده که می‌تواند تأثیرات ژئوپلیتیکی بگذارد، چون با وجود اینکه ایران با عربستان تا حدودی به توافق رسید، اما در بازار نفت یا صحنه سیاسی و ژئوپلیتیک دنیا رقیب هستند.
این تحولات چه تأثیری روی قیمت نفت در بازار جهانی دارد؟
طبیعتاً اگر ایران بتواند نفت بیشتری صادر کند یعنی در حال حاضر حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز است، با لغو تحریم‌ها حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر شود، روی قیمت نفت تأثیر می‌گذارد، چون عرضه بیشتر می‌شود و این ۷۰۰ هزار بشکه در روز حدود ۸/۰ درصد عرضه جهانی است. با توجه به اینکه قیمت نفت در یکی دو ماه اخیر افزایش داشته، اما انگار به سقف رسیده‌اند، چون اقتصاد چین کندتر از اینکه تعدیل‌گران برآورد می‌کردند، حرکت می‌کند و می‌توانیم بگوییم موتور افزایش قیمت نفت را تا حدودی سوزانده و فکر نمی‌کنم قیمت نفت در هفته‌های آینده خیلی بالاتر از ۸۵ دلار در هر بشکه برسد. اگر صادرات نفت ایران افزایش پیدا کند، در بازار جهانی می‌تواند روند افزایشی نفت را کمرنگ‌تر کرده و حتی قیمت‌ها را کاهش دهد. اگر این خبر تأیید شود شاید در دو سه روز اول کاهش قابل توجهی بین پنج تا شش دلار در هر بشکه را ببینیم.
ازسویی جواد اوجی، وزیر نفت ایران از خنثی‌سازی تحریم نفت ایران و افزایش صادرات گفته که به‌نظر این دو خبر در کنار یکدیگر مؤید گشایش فضا ناشی از یک توافق نانوشته دارد.
بلومبرگ عنوان کرد که میزان تولید نفت ایران به بالاترین میزان خود طی پنج سال گذشته رسیده و این کشور در حال ارسال بیشترین میزان نفت خام خود به چین طی یک دهه گذشته است. مقامات ایرانی باور دارند که ارسال محصولات نفتی‌شان از این نیز بیشتر خواهد شد.
صادرات نفت ایران در بهترین حالت غیرتحریمی از ۵/۲ میلیون بشکه در روز فراتر نمی‌رفت و حالا با وجود تحریم‌های آمریکا براساس اعلام «تانکر ترکرز» در ماه جاری میلادی به بالای ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. ادعایی که البته یکی از کارشناسان مؤسسه انرژی کپلر در گفتگو با «هم‌میهن» آن را رد کرد و اشتباه آماری خواند.
براساس داده‌های موجود مبتنی بر افزایش تولید نفت در ایران، صادرات روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران با توجه به آمار تولید و مصرف پالایشگاه‌های کشور در کنار استفاده از نفت ذخیره‌شده در دولت گذشته، به‌طور کامل امکان‌پذیر است.
بنا به گفته‌های وزیر نفت، «ظرفیت تولید نفت خام اکنون ۸/۳ میلیون بشکه در روز است، اما از نظر عملکرد، تولید نفت ۲/۳ میلیون بشکه در روز است که البته همکاران ما قول داده‌اند تا پایان شهریورماه تولید نفت به ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز برسد.»
این تحولات در بازار نفت درحالی رخ می‌دهد که با خارج شدن پالایشگاه‌های روسی از روند صادرات نفت روسیه به علت تعمیرات، قیمت نفت روسیه به‌واسطه کاهش عرضه افزایش یابد که همین امر نیز در مقطعی به نفع ایران تمام شد و ایران توانست نفت خود را با سهولت بیشتری به پالایشگاه‌های خصوصی چین بفروشد.
رویترز به نقل از منابع بازرگانی خبر داد افزایش قیمت گرید نفتی اسپوی روسیه احتمالا باعث خواهد شد پالایشگاه‌های خصوصی چین به نفت ارزان‌تر رو بیاورند. به گزارش ایسنا، کاهش عرضه اوپک‌پلاس و تقاضای قوی پالایشگاه‌های بزرگ چین برای نفت روسیه، تخفیف قیمت گرید نفتی اسپو را به کمترین میزان از زمان آغاز جنگ اوکراین رسانده است. البته در گفتگو با همایون فلکشاهی، تعمیرات در پالایشگاه‌ها نیز به‌عنوان عاملی برای عرضه نفت اعلام شد.
براساس این گزارش، به گفته دو منبع بازرگانی، معاملات نفت شیرین سبک برای تحویل در اکتبر، هفته جاری آغاز شد و نخستین معامله با تخفیف حدود یک دلار در هر بشکه به نسبت به معاملات نفت برنت براساس تحویل خارج از کشتی به چین انجام شد. این در حالی است که تخفیف معاملات نفت برای تحویل در سپتامبر، حدود یک دلار و ۸۰ سنت در هر بشکه بود. محموله‌های نفت اسپو پیش از این قرارداد، با تخفیف ۵۰ سنت در هر بشکه عرضه شده بودند.
یکی از این منابع آگاه گفت: ما انتظار داشتیم که روند افزایشی قیمت نفت اسپو همانطور که در دو ماه گذشته بود، ادامه پیدا کند، اما اکنون تصور می‌کنیم که افزایش قیمت ممکن است محدود شود، زیرا احتمالا تعدادی از پالایشگاه‌ها، به خرید نفت ایران رو می‌آورند.
طبق داده‌های شرکت اطلاعات انرژی کپلر، صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ افزایش پیدا کرده و در ماه مه، به ۵۴/۱ میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین میزان در چهار سال‌ونیم گذشته بود.
با وجود اینکه قیمت گرید‌های نفتی رقیب مانند اورال و اسپوی روسیه جهش پیدا کرده‌اند، اختلاف قیمت گرید نفتی سبک ایران نسبت به نفت برنت به دلیل عرضه فراوان، به حدود ۱۳ دلار در هر بشکه در چین در مقایسه با حدود ۱۰ دلار در هر بشکه در سال گذشته، رسیده است.
یک منبع آگاه دیگر به رویترز گفت: احتمال زیادی وجود دارد که خریداران نفت اسپو تحت تاثیر عرضه نفت ایران قرار بگیرند. خریداران خصوصی بزرگ که توان پرداخت قیمت‌های بالاتر را دارند، محموله‌های اسپو بیشتری را خریداری می‌کنند، درحالی‌که پالایشگاه‌های کوچک‌تر، به سراغ نفت ارزان‌تر می‌روند.
براساس گزارش رویترز، واردات نفت چین از ایران در اوت، به بالاترین رکورد خود از دسامبر سال ۲۰۲۲ رسیده است و شرکت ورتکسا، حجم آن را حدود ۲/۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است. برآورد کپلر از میزان واردات نفت از ایران به چین، ۴/۱ میلیون بشکه در روز بوده و شامل محموله‌هایی است که مستقیماً از ایران صادر شده‌اند، اما در مالزی، بین دو کشتی منتقل می‌شوند.
توافق نفتی نانوشته ایران و آمریکا
در این رابطه ایمان ناصری، مدیرکل امور خاورمیانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE در گفتگو با «هم‌میهن» عرضه نفت ارزان ایران را به ضرر روسیه نمی‌داند. او در گفت‌وگویی کوتاه می‌گوید: «اعتقاد ندارم که عرضه نفت ارزان ایران به ضرر روسیه شده است. این دو با یکدیگر رقابت می‌کنند به همان صورت نیز عرضه نفت ارزان روسیه به ضرر نفت ایران، تمام شده است. تخفیف‌های ایران، همواره از تخفیف‌های روسیه بیشتر بوده است، زیرا نفت ایران تحریمی است و نفت روسیه شامل تحریم نمی‌شود.»
ناصری همچنین در مورد ادعای توافق غیررسمی ایران و آمریکا در بازار نفت می‌گوید: «توافق نانوشته را کسی نمی‌داند. دو سه ماه قبل که ادعا شد توافق ایران و آمریکا صورت گرفته و فقط امضای آن مانده، قیمت نفت ۵ دلار ریخت. همان موقع نوشتم که ایران و آمریکا همین الان نیز در توافق نانوشته هستند، زیرا آمریکا چند وقت است چشمش را بسته و پیگیر ایران نیست. به همین خاطر ایران توانسته صادرات خود را بیشتر کند و خریداران هم اعتماد پیدا کرده‌اند که می‌توانند نفت ایران را بیشتر بخرند.»
عواملی که در هفته اخیر بازار نفت را متأثر کرد
با این حال بازار جهانی نفت از عوامل دیگری نیز متأثر شده است. براساس گزارش هفتگی انرژی دانشگاه امیرکبیر، چند عامل مشخص توانسته قیمت نفت را با افزایش همراه کند که به‌طور مختصر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
موافقت با پیوستن اعضای جدید به بریکس: سران پنج کشور مؤسس بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی در پانزدهمین نشست خود در ژوهانسبورگ موافقت کردند تا ۶ کشور ایران، عربستان سعودی، اتیوپی، مصر، آرژانتین، و امارات عربی متحده به این گروه بپیوندند. در این صورت چهار کشور این گروه یعنی روسیه، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی تولیدکننده حامل‌های انرژی به‌خصوص نفت خام هستند و چهار کشور چین، هند، برزیل و آرژانتین از مصرف‌کنندگان عمده انرژی‌های فسیلی هستند. از طرف دیگر بانک توسعه بریکس نیز فعال شده و در آینده می‌تواند تسهیلگر مراودات تجاری مابین اعضای بریکس باشد. اگر اعضای بریکس بتوانند نفت خام و گاز طبیعی مبادله مابین خودشان را بدون دخالت دلار انجام دهند، به احتمال زیاد آمریکا، اروپا و ژاپن به آن عکس‌العمل نشان داده و این مسیر به تنش مابین کشور‌ها در بخش انرژی خواهد انجامید. اما به نظر می‌رسد که برای کشور‌های در حال توسعه پاره‌ای جز انتقال از دلار به یک واحد ملی و یا منطقه‌ای نمانده است.
افت ذخایر راهبردی نفت کشور‌های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی: مؤسسه خدمات مالی گلدمن‌ساکس اعلام کرد که ذخایر تجاری نفت در سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در ماه اوت، ۳۰ میلیون بشکه کمتر از پیش‌بینی قبلی تحلیلگران «گلدمن‌ساکس» بوده است. «دان استرویون» مدیر تحقیقات نفت گلدمن‌ساکس، ماه گذشته میلادی به شبکه «سی. ان. بی. سی.» گفت: «این بانک انتظار دارد که قیمت نفت به‌دلیل تقاضای بالا و کاهش تولید بالاتر برود.» بانک «گلدمن ساکس» کمبود قابل توجه عرضه نفت در نیمه دوم سال جاری میلادی را پیش‌بینی می‌کند؛ به‌طوری‌که کمبود عرضه در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۳، به حدود دو میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
طبق گزارش ماهانه «آژانس بین‌المللی انرژی» ذخایر جهانی نفت در ژوئن، ۳/۱۷ میلیون بشکه کاهش یافت که به‌دلیل کاهش ذخایر سازمان توسعه و همکاری اقتصادی بود. همچنین ذخایر نفت در ژوئیه، برای سومین ماه متوالی کاهش یافت و ذخایر راهبردی نفت سازمان توسعه و همکاری اقتصادی اکنون بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه کمتر از میانگین پنج‌ساله است. «آژانس بین‌المللی انرژی» خاطرنشان کرد که با ادامه کاهش عرضه توسط عربستان سعودی و روسیه تا پایان سپتامبر، توازن بازار در پاییز سال جاری میلادی محدودتر خواهد شد.
«آژانس بین‌المللی انرژی» اعلام کرد: «اگر ائتلاف «اوپک‌پلاس» سطح تولید و صادرات فعلی خود را حفظ کند، ذخایر نفت ممکن است ۲/۲ میلیون بشکه در روز در سه‌ماهه سوم و ۲/۱ میلیون بشکه در روز در سه‌ماهه چهارم سال جاری میلادی کاهش پیدا کند و ریسک افزایش قیمت‌ها بالاتر برود.»
کاهش صادرات نفت کویت: صادرات کمتر از سوی کویت پس از اقدام عربستان سعودی برای کاهش داوطلبانه تولید، قیمت نفت برنت را به نزدیک ۹۰ دلار در هر بشکه در دو هفته اخیر رساند و برای پالایشگاه‌های آسیایی که برای بیش از دوسوم از واردات نفت خود، به خاورمیانه متکی هستند، فضای چندانی باقی نگذاشت. پالایشگاه‌های چینی که سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در تأسیسات جدید مناسب پالایش نفت ترش انجام داده‌اند، از این وضعیت بیشتر آسیب می‌بینند. نفت تخفیف‌دار روسیه تا حدودی از این فشار کاسته و جایگزین بخشی از عرضه کویت، به‌خصوص برای چین و هند شده است. عمده مشتریان کویت برای خرید نفت با کیفیت مشابه، از صادرکنندگان دیگر نظیر عربستان سعودی، عراق و امارات متحده عربی، باید پول بیشتری پرداخت کنند یا گرید‌های نفتی شیرین و گران‌تر مناطق دیگر را خریداری کنند.
شکست مذاکرات میان عراق و ترکیه در خصوص از سرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان عراق: براساس گزارش «رویترز»، وزیر نفت عراق و همتای ترک او به هیچ قراردادی برای از سرگیری صادرات نفت شمال عراق در آینده نزدیک نرسیدند، اما توافق کردند مذاکرات بیشتری در آینده برگزار شود. ترکیه در ۲۵ مارس ۲۰۲۳ پس از رأی دادگاه بین‌المللی، صادرات نفت شمال عراق را متوقف کرد. طبق رأی دادگاه، آنکارا باید ۵/۱ میلیارد دلار خسارت به خاطر صادرات غیرقانونی نفت اقلیم کردستان عراق بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، به بغداد پرداخت کند. در بیانیه وزارت نفت عراق آمده است ترکیه و عراق اجازه تکمیل فرایند نگهداری خط لوله را قبل از ازسرگیری جریان نفت دارند.
«حیان عبدالغنی» وزیر نفت عراق، با هدف مذاکره در مورد از سرگیری صادرات نفت از طریق پایانه نفتی جیحان به پایتخت ترکیه سفر کرده بود. طبق گفته یکی از مقامات وزارت نفت عراق، وزارت انرژی ترکیه به شرکت بازاریابی نفت عراق (سومو) اعلام کرده به زمان بیشتری برای بررسی امکان فنی از سرگیری جریان نفت از این خط لوله نیاز دارد. همچنین مقامات انرژی عراق اعلام کردند رسیدن به این توافق در آینده نزدیک کار آسانی نیست.
نگاه کارشناس
همایون فلکشاهی تحلیلگر و کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر در گفتگو با هم‌میهن بررسی کرد: روند صادرات نفت ایران
«میزان واقعی صادرات نفت ایران واقعی نیست.» این را همایون فلکشاهی، تحلیلگر و کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر مستقر در لندن می‌گوید. فلکشاهی موارد نقض این ادعای بلومبرگ را شرح داده و می‌گوید: «احتمالاً این تخمین عجیب و غریب شرکت ردیابی نفتکش‌ها (Tanker Trackers) به میزان نفت ایران که روی آب ذخیره شده برگردد.»
ازسویی کاهش صادرات نفت روسیه به‌واسطه تعمیرات پالایشگاهی، قیمت نفت روسیه را با افزایش همراه کرده است و اقبال نفت ایران را نیز برای فروش بیشتر کرده است. اما پالایشگاه‌های کوچک در شاندونگ چین، چندان همراهی نمی‌کنند، زیرا خوب می‌دانند که افزایش قیمت نفت روسیه می‌تواند به کاهش تخفیف قیمت نفت ایران منتهی شود. با این همه، راهکار انتخابی مشتری ثابت نفت ایران و روسیه، راهکاری کاملاً اقتصادی است.
بهره‌گیری از ذخایر نفت در خشکی، راهکاری است که چینی‌ها برای جبران افزایش قیمت نفت در جهان انتخاب کرده‌اند. اما این شرایط تا کجا ماندگاری دارد؟ آیا باید منتظر افزایش بیشتر قیمت نفت در جهان باشیم؟ آیا رقابت ایران و روسیه بر سر قیمت نفت ادامه‌دار خواهد بود؟ آیا اخبار ادعایی بلومبرگ مبنی بر توافق ایران و آمریکا برای بازگشت نفت ایران به بازار جهانی می‌تواند افزایش صادرات نفت ایران را به همراه بیاورد و رقبای ایران را نگران کند؟ همایون فلکشاهی، کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر مستقر در لندن در گفتگو با «هم‌میهن» به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که فروش نفت ایران افزایش جدی داشته است. تحلیل شما درباره رکوردزنی فروش نفت ایران چیست؟
بلومبرگ درباره رکوردزنی فروش نفت ایران چند روز پیش خبری منتشر کرد که صادرات نفت ایران در ماه اوت به میزان دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که این تخمین را از شرکت ردیابی نفتکش‌ها (Tanker Trackers) گرفتند. ما با این عدد موافق نیستیم. براساس ارزیابی شرکت ما، فروش نفت ایران در ماه اوت، حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز بود. اما با توجه به ردیابی نفتکش‌های ایران، این رقم می‌تواند به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه تا آخر ماه اوت برسد. ولی به‌هیچ‌وجه فکر نمی‌کنم به دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز برسیم. احتمالا این تخمین عجیب و غریب شرکت ردیابی نفتکش‌ها به میزان نفت ایران که روی آب ذخیره شده برگردد، زیرا در ماه اوت حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون بشکه از این ذخیره‌سازی خارج شده و به بنادر چینی رسیده و تخلیه شده است. اگر این را اضافه کنیم می‌شود حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز. اما این نفتی است که در ماه اوت بارگیری نشده، بنابراین اشتباه است که این را برای ماه اوت حساب کرده‌اند.
میزان فروش نفت ایران بالاست و برآورد فعلی‌مان یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه است که میزان بالایی است، اما نه به آن اندازه که در بلومبرگ اعلام شد. وزیر نفت و شرکت ملی نفت ایران هم گفته میزان تولید نفت خام حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز است؛ بنابراین صادرات بالاتر از یک میلیون و ۵۰۰هزار بشکه در روز نمی‌تواند واقعیت داشته باشد، زیرا از این میزان حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز مصرف می‌شود.
نظرتان در مورد شرایط رقبای ایران در بازار نفت (با محوریت روسیه) چیست؟
اینکه گفته می‌شود قیمت نفت روسیه افزایش پیدا کرده، به عرضه روسیه مرتبط است، زیرا صادرات دریایی روسیه از حدود چهار میلیون بشکه در ماه مه به کمی بالاتر از سه میلیون بشکه در روز افت کرده است. یعنی حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز کمتر شده و این کاهش باعث شده قیمت نفت روسیه بالا برود، چون برای آن نوع نفت، تقاضا به همان میزان وجود دارد، اما عرضه کمتر است؛ بنابراین نفت روسیه که از راه‌آهن سراسری سیبری در شرق روسیه و از بندر کوزمینو صادر می‌شود، از چند هفته قبل، حدود منهای هشت دلار در هر بشکه بود در مقایسه با بشکه برنت که به منهای ۲ و ۳ رسید. ولی به نظرم این وضعیت در هفته‌های آینده تغییر می‌کند، چون دلیل اصلی اینکه روسیه صادراتش را کاهش داد این بود که در بازار داخلی وضعیت پالایشگاه‌ها تا ماه مه در تعمیرات بودند و به فعالیت کامل برگشتند که باعث شد تقاضای داخلی از ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه به پنج میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسد که باعث کم شدن صادرات شد. چون بشکه‌های صادراتی به سمت بازار داخلی رفتند.
اما تنظیمات و تعمیرات پالایشگاه‌ها قرار است در نیمه دوم ماه سپتامبر تکرار شود که باعث می‌شود صادرات نفت روسیه پس از سپتامبر کاهش پیدا کند که باعث افزایش دوباره قیمت نفت روسیه خواهد شد. تخفیف قیمت نفت ایران به نظر من حدود ۱۰ دلار یا کمتر در حدود هشت نه دلار در بشکه به‌واسطه افزایش قیمت نفت روسیه است، اما نفت ایران با توجه به تحریم‌های ثانویه که وجود دارد تفاوت بزرگی با تحریم‌هایی که در روسیه اعمال شدند، دارد که همین موضوع سبب می‌شود تا قیمت نفت ایران در مقایسه با قیمت نفت روسیه تخفیف‌های بیشتری داشته باشد.
چه تأثیری روی اقتصاد چین که خریدار نفت ایران و روسیه است، دارد؟
بازار اصلی روسیه و ایران در چین در ایالت شاندونگ در جنوب پکن و در شمال شرق چین است. در این ایالت، تعداد قابل‌توجهی پالایشگاه نسبتاً کوچک و ساده وجود دارد. رقابتی که در بازار پالایشی چین وجود دارد در سال‌های اخیر بیشتر شده، چون ظرفیت پالایشی چین حدود دو میلیون بشکه در روز از سه، چهار سال اخیر افزایش پیدا کرده است. این نوع پالایشگاه‌ها، چون ساده هستند، نمی‌توانند نفت سنگین وارد کرده و به بنزین و گازوئیل تبدیل کنند و به همین خاطر میزان نفت کوره‌ای که از نفت سنگین به‌دست می‌آورند، بیشتر است؛ بنابراین باید دنبال نفت با تخفیف و ارزان‌تر باشند و قطعاً نفت ایران که به چین صادر می‌شود، ۹۰ درصدش به سمت این نوع پالایشگاه می‌رود. روسیه هم حدود دوسوم نفتی که به چین صادر می‌کند به سمت این نوع پالایشگاه‌ها می‌رود؛ بنابراین گران‌تر شدن نفت روسیه برای این پالایشگاه‌ها مفید نیست، چون در این صورت نفت ایران هم گران‌تر می‌شود.
از طرف دیگر سود پالایشی (تفاوت بین قیمت‌گذاری محصولات نفتی از یک طرف و هزینه خرید نفت خام از طرف دیگر) در دو سه ماه اخیر در جهان بیشتر شده است، مخصوصاً برای گازوئیل. این یعنی احتمالاً وضعیت این نوع پالایشگاه‌ها در جهان و چین کمی در ماه‌های اخیر بهتر شده است. میزان ذخیره‌سازی نفت در مناطق خشک چین خیلی بالاست و طبق آخرین اطلاعات به حدود یک میلیارد بشکه رسیده بود. این موضوع به پالایشگاه چینی این امکان را می‌دهد که اگر فکر می‌کنند نفت خام در بازار جهانی گران است، بیشتر از ذخیره خودشان استفاده کنند و در ماه اوت دیدیم ذخیره‌سازی در مناطق خشکی چین حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون بشکه کم شد و تصمیم گرفتند به سمت این نوع نفت بروند، چون با نفت برنت حدود ۸۵ دلار و گران‌شدن قیمت نفت روسیه، خرید نفت برایشان گران تمام می‌شد.
در واقع برای اقتصاد چین شاید در نهایت تحولات مثبتی باشد که نفت ایران بیشتر وارد بازار می‌شود. این را هم باید در نظر داشت که روسیه در هفته آینده افزایش صادرات نفت خواهد داشت و دسترسی به عرضه بیشتر از ایران و روسیه برای وضعیت پالایشگاه چینی بهتر خواهد بود که مسلماً بر اقتصاد چین تأثیر می‌گذارد. البته این را نیز باید افزود که اقتصاد چین در کل در وضعیت خوبی نیست.
توافق ادعایی بلومبرگ در مورد ورود نفت ایران به بازار نفت تا چه اندازه قابل تأیید است و در چه میزان ممکن است باشد؟ این موضوع چه تأثیری روی فروش نفت رقیب ایران (روسیه) خواهد داشت؟
عقیده خاصی درباره ادعای بلومبرگ ندارم. اما به نظرم اگر واقعاً این توافق بین آمریکا و ایران انجام شود، اگر فرض کنید آمریکا به ایران اجازه دهد و تحریم‌ها را تا حدی لغو کند و ایران بتواند بیش از دو میلیون بشکه در روز صادر کند، تحریم‌ها اثر خاصی بر صنعت نفت ایران نخواهد گذاشت و آمریکا قدرت فشاری که روی ایران دارد را از دست می‌دهد. به نظرم در حال حاضر حداکثر فروش نفت ایران همان یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز باشد. اما اگر این گفته درست باشد ایران می‌تواند نفت بیشتری صادر کند که خبر خوبی برای روسیه و کشور‌های سازمان صادرکنندگان نفت اوپک‌پلاس نیست، چون عربستان تولید و صادرات خود را در ماه ژوئیه، یک میلیون بشکه در روز کم می‌کند که این حجم به سمت آسیا و مقدار قابل‌توجهی به چین می‌رفت. چند ماه قبل عربستان حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه به چین صادر می‌کرد که این میزان به یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه کاهش پیدا کرده که می‌تواند تأثیرات ژئوپلیتیکی بگذارد، چون با وجود اینکه ایران با عربستان تا حدودی به توافق رسید، اما در بازار نفت یا صحنه سیاسی و ژئوپلیتیک دنیا رقیب هستند.
این تحولات چه تأثیری روی قیمت نفت در بازار جهانی دارد؟
طبیعتاً اگر ایران بتواند نفت بیشتری صادر کند یعنی در حال حاضر حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز است، با لغو تحریم‌ها حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر شود، روی قیمت نفت تأثیر می‌گذارد، چون عرضه بیشتر می‌شود و این ۷۰۰ هزار بشکه در روز حدود ۸/۰ درصد عرضه جهانی است. با توجه به اینکه قیمت نفت در یکی دو ماه اخیر افزایش داشته، اما انگار به سقف رسیده‌اند، چون اقتصاد چین کندتر از اینکه تعدیل‌گران برآورد می‌کردند، حرکت می‌کند و می‌توانیم بگوییم موتور افزایش قیمت نفت را تا حدودی سوزانده و فکر نمی‌کنم قیمت نفت در هفته‌های آینده خیلی بالاتر از ۸۵ دلار در هر بشکه برسد. اگر صادرات نفت ایران افزایش پیدا کند، در بازار جهانی می‌تواند روند افزایشی نفت را کمرنگ‌تر کرده و حتی قیمت‌ها را کاهش دهد. اگر این خبر تأیید شود شاید در دو سه روز اول کاهش قابل توجهی بین پنج تا شش دلار در هر بشکه را ببینیم.
پربينندهترين مطالب و خبرها
