گروه علمی: در صورت ادامه روند افزایش پرتاب ماهوارهها، ممکن است در آینده شاهد آسیب دیدن یا حتی کشته شدن انسانها در اثر سقوط بقایای ماهواره ها باشیم!بر اساس اطلاعات جدید منتشر شده از سوی مرکز پرواز فدرال آمریکا (FAA) ممکن است بهزودی انسانها در خطر کشته شدن یا آسیب دیدن در اثر سقوط بقایای ماهواره ها باشند! بر اساس این گزارشات، در صورتی که SpaceX پرتاب ماهوارههایش را مطابق برنامهریزیهای کنونی ادامه دهد، تا سال ۲۰۳۵، هر سال حدود ۲۸ هزار قطعه مختلف از قطعات باقیمانده ماهوارهها وارد جو زمین خواهد شد.
در این میان، ریسک از بین نرفتن این قطعات پسماند در اثر حرارت بسیار بالا در حین برخورد به جو زمین هم افزایش خواهد یافت و در نتیجه، احتمال اصابت این ذرات به انسانهای ساکن روی سطح زمین بالاتر خواهد رفت. بر این اساس، این احتمال وجود خواهد داشت که هر دو سال یکبار، یک نفر توسط این ذرات باقیمانده مورد اصابت قرار گیرد!این خطر بزرگ به دلیل افزایش پرتاب ماهوارهها با مقصد مدار بزرگ نزدیک به زمین (LEO) به وجود خواهد آمد!
این گزارش همچنین از افزایش خطر آسیب دیدن هواپیماها در اثر برخورد بقایای ماهوارهها هم سخن گفته است. بر اساس آمار منتشر شده، تا سال 2035، احتمال اصابت این پسماندها به هواپیماها برابر با 0.0007 خواهد شد. در کنار مطرح کردن این نگرانیها، گزارش جدید FAA به تحلیل بیشتر این دادهها و ارائه راهکارهایی برای مدیریت این خطرات نیز پرداخته است.
بقایای ماهواره ها؛ خطر جدیدی که باید نگرانش باشیم!
گزارش اخیر FAA نگرانکننده، اما ضروری است! در سالهای اخیر برندهای مختلفی مانند اسپیس اکس ماهوارههای متعددی را روانه مدار زمین کردهاند و همین مساله نگرانیهایی جدی را در خصوص افزایش احتمال برخورد پرتابهها با هم یا آسیب رساندن مستقیم آنها به انسانهای روی سطح زمین را افزایش داده است.
این گزارشها البته روشهایی را نیز برای مدیریت کردن این ریسک پیشنهاد کرده و به این مساله اشاره کرده که همانند بسیاری مسائل دیگر مرتبط با فضا و ماجراجویی در کهکشان، هنوز هیچ قانون جامع و کلی برای مدیریت زبالههای فضایی و بقایای ماهواره ها وجود ندارد. این نبود قانون میتواند در آینده ضررهای جبرانناپذیری به جامعه بشری وارد کند!
کمپانی SpaceX ایلان ماسک، بهتنهایی تا کنون حدود 5000 ماهواره مختلف را به فضا فرستاده و قصد دارد تعداد ماهوارههایش را در آینده بهطور قابل ملاحظهای افزایش دهد. این کمپانی بهتنهایی باعث افزایش چشمگیر ریسک خطرات و تصادفات فضایی شده؛ بهطوری که بر اساس گزارش FAA بیش از 85 درصد از ریسک آسیب های فضایی در آینده به دلیل افزایش پرتاب ماهواره از سوی اسپیس ایکس است!
از سوی دیگر، مسئولان اسپیس ایکس نیز محاسبات انجام شده توسط FAA را اشتباه توصیف میکنند و معتقدند احتمال از بین رفتن ذرات ماهوارههای این کمپانی در اثر برخورد به جو زمین بسیار بالاتر از محاسبات مرکز پرواز فدرال آمریکاست.
سقوط ماهوارهها چه خطرات مستقیمی برای انسانهای روی کره زمین دارد؟
گزارشات FAA حاکی از این است که سقوط ماهوارههایی که روی مدار نزدیک به سطح زمین قرار دارند، میتوانند هر دو سال به آسیب دیدن یا از بین رفتن یک انسان در کره زمین منجر شوند. البته این تخمینها بر این اساس محاسبه شده که پرتاب ماهوارهها همچنان با همین شدت ادامه یابد.بر اساس این گزارش، تا سال ۲۰۳۵، تعداد پسماندهایی که قادرند از فضا وارد جو زمین شوند به حدود ۲۸ هزار عدد خواهد رسید. این تعداد پرتابه، احتمال آسیب رسیدن یا از بین بردن یک انسان در هر سال را به ۰.۶ خواهند رساند. به این ترتیب، میتوان انتظار داشت که هر دو سال، یک نفر روی سطح زمین توسط این پرتابهها مصدوم شده یا از بین برود.
عوامل افزایش ریسک آسیب دیدن انسانها چه مواردی هستند؟
همانطور که اشاره شد، FAA افزایش خطر آسیب دیدن انسانهای روی سطح زمین از بقایای ماهواره ها را افزایش تعداد پرتابهها با هدف قرار گرفتن در مدار نزدیک به زمین عنوان کرده است. پس از پرتاب موشکهای مخصوص حمل ماهواره، معمولا قسمت بالایی موشک که وزن بسیار بیشتری در مقایسه با ماهواره دارد، در فضا باقی میماند. این بقایای سنگینتر در برگشت به زمین، با احتمال بالاتری دمای بسیار بالای برخورد به جو را تحمل کرده و قادرند وارد اتمسفر شوند!FAA بیش از هرچیز انگشت اتهام را سمت اسپیس لینک و شبکه ماهوارهای استارلینک گرفته است. این موسسه معتقد است که ادامه این روند میتواند خطر آسیبهای فضایی به انسانها را بهطور قابل ملاحظهای افزایش دهد.
راهکار مقابله با خطر باقیمانده های ماهواره ها چیست؟
FAA همچنین چندین راهکار احتمالی را هم برای مقابله با خطر سقوط بقایای ماهواره ها از فضا ارائه میکند. یکی از این راهها، طراحی بهینه راکتهای ماهوارهبر با هدف به حداقل رساندن پسماندهای فضایی است. از این طریق میتوان مطمئن شد که اجزای پسماند راکت در بازگشت به زمین بهطور کامل ذوب میشوند.
علاوه بر این، تدوین برنامههایی برای از بین بردن پسماند ماهواره ها پس از طی شدن طول عمر آنها توسط کمپانی متولی پرتاب این ماهوارهها نیز راهکار دیگری است که میتواند تاثیر زیادی در کاهش خطرات فضایی داشته باشد.در کنار این موارد، مهمترین پیشنهاد FAA، همکاری سازندگان راکتها و ماهوارهها با این موسسه در راستای تنظیم یک استاندارد برای طراحی و عملکرد ماهوارههاست. هدف از این همکاری، طراحی بهینه ادوات فضایی و تولید حداقل پسماندهاست.
جمع بندی؛ چقدر باید نگران آسیب دیدن توسط بقایای ماهواره ها باشیم؟
مرکز پرواز فدرال آمریکا بهطور واضح در خصوص خطرات ناشی از سقوط ماهوارهها در صورت ادامه روند پرتاب موشکهای ماهوارهبر در آینده هشدار میدهد. به این ترتیب، در صورت ادامه روند کنونی، ممکن است هر دو سال یکبار، یک نفر در اثر سقوط پسماندهای فضایی آسیب دیده یا حتی کشته شود!
این موسسه البته راهکارهایی را نیز برای مدیریت این خطرات پیشنهاد میکند که از میان آنها میتوان به طراحی بهینه راکتهای ماهواره بر و تدوین برنامههایی برای جمعآوری زبالههای فضایی اشاره کرد.علاوه بر این، تنظیم یک استاندارد جامع برای طراحی و عملکرد موشکها و پرتابههای ماهوارهبر که بتوانند ضمن ارائه عملکرد مناسب، حداقل تولید زباله و پسماند را داشته باشند نیز دیگر هدف مهمی است که توسط FAA ارائه شده و میتواند آسیبهای فضایی را به حداقل برساند.