تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۳/۱۲ ساعت ۱۶:۰۴
کد مطلب : ۴۳۹۱۲
سرخارگل، تقویت کننده سیستم ایمنی بدن
گروه سلامت: یک متخصص گیاهان دارویی گفت: از آنجا که سرخارگل خاصیت تقویت سیستم ایمنی بدن و ضد ویروس دارد، امروزه به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی در جهان مطرح بوده و کشت آن به صورت فزاینده‌ای در حال افزایش است.
دکتر شهرام امیرمرادی در خصوص گیاه سرخارگل اظهار کرد: این گیاه که نام علمی آن «Echinacea purpurea L» است از تیره «Compositae»، بومی آمریکای شمالی بوده و در ایران مشاهده نمی‌شود. وی در تشریح خصوصیات گیاه‌شناسی سرخارگل گفت: گیاهی علفی، پایا و دارای برگ‌های متناوب بوده که رنگ سبز تیره، فاقد کرک و دندانه دارد. این متخصص اکولو‍ژی گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: ساقه این گیاه منشعب و تقریبا در انتها فاقد برگ است. سرخارگل گیاهی علفی و چند ساله از تیره کاسنی است که ارتفاع آن حداکثر به یک تا یک و نیم متر می‌رسد؛ همچنین برگ‌های پایین ساقه، تخم مرغی یا نیزه‌ای شکل هستند که حداکثر ۳۰ سانتیمتر طول و ۲۰ سانتیمتر عرض دارند.
امیرمرادی تصریح کرد: ساقه این گیاه از انشعابات فراوانی برخوردار بوده و دارای پرزهای زبر و خشن است. گل‌های آن معمولا به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمز ارغوانی، زرد و نارنجی دیده می‌شوند و دیسک مرکز آن‌ها، گل‌های لوله‌ای، سبز تیره، قهوه‌ای تیره و سیاه رنگ است. وی افزود: تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی آن حاوی مواد ارزشمندی از قبیل ترکیبات «آلکیل آمیدی»، «ایزوبوتیل آمید»، «اسید شیکوریک» است؛ همچنین دارای اسانس بوده که مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن را «هومولن»، «کاریوفیلن» و «اکسید کاریوفیلن» تشکیل می‌دهد.
این متخصص گیاهان زراعی و دارویی گفت: بومیان آمریکا از اوایل قرن 17 میلادی از این گیاه برای درمان مار گزیدگی، بیماری‌های لثه و دهان و سرماخوردگی استفاده می‌کردند و از آنجا که این گیاه خاصیت تقویت کنندگی سیستم ایمنی بدن و ضد ویروس را دارد، در درمان بسیاری از بیماری‌های ویروسی می‌توان از آن استفاده کرد؛ این گیاه امروزه به عنوان کاندیدای درمان بیماری ایدز مطرح است. وی ادامه داد: این گیاه دارویی در مطالعات بالینی و آزمایشگاهی مختلف نیز کاربرد دارد؛ همچنین باعث افزایش فعالیت فاگوسیتوزی گرانولوسیت‌های انسانی، افزایش تعداد سلول‌های سفید خون، افزایش تعداد و فعالیت لکوسیت‌ها و افزایش تولید «IgM» و «اینترفرون بتا» می‌شود که این آثار را می‌توان در ایمنی‌زایی این گیاه دخیل دانست.
امیرمرادی اظهار کرد: در اروپا و آمریکا، فرآورده‌های دارویی حاصل از قسمت‌های مختلف سرخارگل اعم از ریشه و اندام‌های هوایی «اکیناسه پورپورا» به طور گسترده‌ای برای پیشگیری و درمان عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به ویژه سرماخوردگی و آنفلوانزا و نیز به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی و افزایش دهنده قدرت دفاعی بدن استفاده می‌شود. وی اضافه کرد: ویژگی‌های مذکور عمدتا به وجود آلکامیدها، گلیکوپروتئین‌ها، مشتقات کافئیک‌اسید «چیکوریک‌اسید» و پلی‌ساکاریدها در گیاه مربوط می‌شود. این متخصص گیاهان دارویی یادآور شد: مطالعات بالینی متعدد حاکی از آن است، مصرف فرآورده‌های دارویی حاوی اکیناسه می‌تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به نصف تقلیل دهد؛ همچنین مصرف این فرآورده‌ها به همراه ویتامین «C» خطر ابتلا به این بیماری را بیش از 80 درصد کاهش می‌دهد.
امیرمرادی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف فرآورده‌های حاوی اکیناسه در شروع نشانه‌های سرماخوردگی، نه تنها شدت علایم بیماری مانند سرفه و سردرد را بلکه تعداد روزهای علامت‌دار، یعنی دوره بیماری، را نیز به طور چشم‌گیری کاهش می‌دهد؛ این گیاه همچنین به عنوان درمان کمکی در عفونت‌های دستگاه ادراری موثر شناخته می‌شود. وی ادامه داد: استعمال موضعی فرآورده‌های حاوی اکیناسه به طور سنتی در تسریع التیام زخم‌ها و ترمیم بافت‌ها کاربرد داشته که این اثر مربوط به مهار فعالیت آنزیم «هیالورونیداز» بافتی و میکروبی توسط مواد موثره این گیاه است.
این متخصص با بیان اینکه سرخارگل به نور فراوان احتیاج دارد، افزود: این گیاه خاک‌های سبک «شنی» و متوسط «لومی» را تحمل می‌کند و قادر است خشکی را به خوبی تحمل کند؛ همچنین در مقابل سرما مقاوم بوده و تا دمای منفی 10 درجه سانتی‌گراد را به راحتی تحمل می‌کند. وی اضافه کرد: سرخارگل بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و حتی برخی نقاط ایران هم به طور انبوه کشت می‌شود؛ همچنین سرخارگل به صورت خودرو در جلگه‌های شمال شرقی تگزاس، میسوری و میشیگان یافت می‌شود؛ همچنین این گیاه به نور فراوان نیاز داشته و شرایط نیمه سایه و تنش خشکی را نیز تحمل می‌کند.
امیرمرادی توضیح داد: سرخارگل معمولا به دو طریق تکثیر می‌شود؛ تکثیر با بذر که در آن بذرها از نیمه دوم اسفند تا نیمه اول فروردین در خزانه یا گلخانه پاشیده شده و با خاک تا عمق حداکثر دو سانتیمتر پوشیده می‌شوند و تکثیر به وسیله تقسیم بوته انجام می‌شود. در این روش معمولا از گیاهان سه ساله استفاده می‌شود. در اواسط پاییز ابتدا شاخه و برگ‌های اضافی و مزاحم حذف شده و سپس بوته از خاک خارج می‌شود.
امیرمرادی تصریح کرد: ساقه این گیاه از انشعابات فراوانی برخوردار بوده و دارای پرزهای زبر و خشن است. گل‌های آن معمولا به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمز ارغوانی، زرد و نارنجی دیده می‌شوند و دیسک مرکز آن‌ها، گل‌های لوله‌ای، سبز تیره، قهوه‌ای تیره و سیاه رنگ است. وی افزود: تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی آن حاوی مواد ارزشمندی از قبیل ترکیبات «آلکیل آمیدی»، «ایزوبوتیل آمید»، «اسید شیکوریک» است؛ همچنین دارای اسانس بوده که مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن را «هومولن»، «کاریوفیلن» و «اکسید کاریوفیلن» تشکیل می‌دهد.
این متخصص گیاهان زراعی و دارویی گفت: بومیان آمریکا از اوایل قرن 17 میلادی از این گیاه برای درمان مار گزیدگی، بیماری‌های لثه و دهان و سرماخوردگی استفاده می‌کردند و از آنجا که این گیاه خاصیت تقویت کنندگی سیستم ایمنی بدن و ضد ویروس را دارد، در درمان بسیاری از بیماری‌های ویروسی می‌توان از آن استفاده کرد؛ این گیاه امروزه به عنوان کاندیدای درمان بیماری ایدز مطرح است. وی ادامه داد: این گیاه دارویی در مطالعات بالینی و آزمایشگاهی مختلف نیز کاربرد دارد؛ همچنین باعث افزایش فعالیت فاگوسیتوزی گرانولوسیت‌های انسانی، افزایش تعداد سلول‌های سفید خون، افزایش تعداد و فعالیت لکوسیت‌ها و افزایش تولید «IgM» و «اینترفرون بتا» می‌شود که این آثار را می‌توان در ایمنی‌زایی این گیاه دخیل دانست.
امیرمرادی اظهار کرد: در اروپا و آمریکا، فرآورده‌های دارویی حاصل از قسمت‌های مختلف سرخارگل اعم از ریشه و اندام‌های هوایی «اکیناسه پورپورا» به طور گسترده‌ای برای پیشگیری و درمان عفونت‌های باکتریایی و ویروسی به ویژه سرماخوردگی و آنفلوانزا و نیز به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی و افزایش دهنده قدرت دفاعی بدن استفاده می‌شود. وی اضافه کرد: ویژگی‌های مذکور عمدتا به وجود آلکامیدها، گلیکوپروتئین‌ها، مشتقات کافئیک‌اسید «چیکوریک‌اسید» و پلی‌ساکاریدها در گیاه مربوط می‌شود. این متخصص گیاهان دارویی یادآور شد: مطالعات بالینی متعدد حاکی از آن است، مصرف فرآورده‌های دارویی حاوی اکیناسه می‌تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به نصف تقلیل دهد؛ همچنین مصرف این فرآورده‌ها به همراه ویتامین «C» خطر ابتلا به این بیماری را بیش از 80 درصد کاهش می‌دهد.
امیرمرادی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف فرآورده‌های حاوی اکیناسه در شروع نشانه‌های سرماخوردگی، نه تنها شدت علایم بیماری مانند سرفه و سردرد را بلکه تعداد روزهای علامت‌دار، یعنی دوره بیماری، را نیز به طور چشم‌گیری کاهش می‌دهد؛ این گیاه همچنین به عنوان درمان کمکی در عفونت‌های دستگاه ادراری موثر شناخته می‌شود. وی ادامه داد: استعمال موضعی فرآورده‌های حاوی اکیناسه به طور سنتی در تسریع التیام زخم‌ها و ترمیم بافت‌ها کاربرد داشته که این اثر مربوط به مهار فعالیت آنزیم «هیالورونیداز» بافتی و میکروبی توسط مواد موثره این گیاه است.
این متخصص با بیان اینکه سرخارگل به نور فراوان احتیاج دارد، افزود: این گیاه خاک‌های سبک «شنی» و متوسط «لومی» را تحمل می‌کند و قادر است خشکی را به خوبی تحمل کند؛ همچنین در مقابل سرما مقاوم بوده و تا دمای منفی 10 درجه سانتی‌گراد را به راحتی تحمل می‌کند. وی اضافه کرد: سرخارگل بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و حتی برخی نقاط ایران هم به طور انبوه کشت می‌شود؛ همچنین سرخارگل به صورت خودرو در جلگه‌های شمال شرقی تگزاس، میسوری و میشیگان یافت می‌شود؛ همچنین این گیاه به نور فراوان نیاز داشته و شرایط نیمه سایه و تنش خشکی را نیز تحمل می‌کند.
امیرمرادی توضیح داد: سرخارگل معمولا به دو طریق تکثیر می‌شود؛ تکثیر با بذر که در آن بذرها از نیمه دوم اسفند تا نیمه اول فروردین در خزانه یا گلخانه پاشیده شده و با خاک تا عمق حداکثر دو سانتیمتر پوشیده می‌شوند و تکثیر به وسیله تقسیم بوته انجام می‌شود. در این روش معمولا از گیاهان سه ساله استفاده می‌شود. در اواسط پاییز ابتدا شاخه و برگ‌های اضافی و مزاحم حذف شده و سپس بوته از خاک خارج می‌شود.
مرجع : ايسنا
