گروه بین الملل: به نظر میرسد سوئیس بیطرف با توجه به منافع اقتصادی و امنیتی خود به طور فزایندهای با غرب بر سر موضوع روسیه همسو شده است. نشانههای این همسویی را میتوان در نشست آتی صلح اوکراین برای میانجیگری در این درگیری بزرگ دید.
کسانی که از همکاری نزدیکتر سوئیس با قدرتهای غربی حمایت میکنند، معتقدند که این کشور با کنار گذاشتن سنت بیطرفی خود باید دامنه درگیریهای خارجی را محدود کند.
بیطرفی سوئیس یک اصل اساسی در سیاست خارجی این کشور است. این به معنای آن است که سوئیس در هیچ جنگی شرکت نمیکند و به هیچ یک از طرفهای درگیر در جنگ نیز کمک نمیکند.
با این حال، تحولات اخیر در اروپا، به ویژه جنگ در اوکراین، باعث شده است که برخی از شهروندان سوئیسی این سیاست را زیر سوال ببرند. آنها معتقدند که کشورشان باید در حمایت از اوکراین از بیطرفی خود دست بکشد.
این کشور اخیرا نشستی با هدف صلح در اوکراین در ۱۵ و ۱۶ ژوئن در یک استراحتگاه کنار دریاچهای در نزدیکی شهر لوسرن ترتیب داده است. سوئیس در ماه ژانویه اعلام کرد به درخواست ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، میزبان این نشست خواهد بود و روسیه را به این مذاکرات دعوت نکرد.
به گفته دیپلماتهای غربی و کارشناسان سیاست خارجی سوئیس، این اجلاس به جای پایان دادن به جنگ تلاش میکند خطرات ناشی از تهاجم مسکو به اوکراین را کاهش دهد و روسیه را منزوی کند.
دانیل ووکر، سفیر سابق سوئیس در استرالیا، سنگاپور و کویت میگوید: «هدف از این اجلاس تقویت اوکراین است به جای ایجاد پلی برای صلح فوری».
وزارت خارجه سوئیس در این خصوص به رویترز گفت که بیطرفی سوئیس «مستمر» است و در کنفرانس تغییر نخواهد کرد.
این وزارتخانه در بیانیهای نوشت: «اما بیطرف بودن به معنای بیتفاوت بودن نیست. سوئیس به شدت تجاوز روسیه به اوکراین را محکوم میکند. خارج از قلمرو نظامی، حق بیطرفی مانع همبستگی و حمایت از اوکراین و مردم آن نمیشود».در ادامه این بیانیه آمده است که سوئیس باید راه را برای «فرایند صلح آینده» هموار کند و این کنفرانس بر موضوعات مهم جهانی مانند ایمنی هستهای، آزادی کشتیرانی، امنیت غذایی و مسائل بشردوستانه تمرکز خواهد کرد.
هرچند سوئیس میگوید روسیه باید در این روند مشارکت داشته باشد، اما عدم دعوت این کشور در کنفرانس ماه میلادی آینده را اینطور توجیه کرد که مسکو بارها اعلام کرده بود که علاقهای به مشارکت ندارد.«برن» بیش از ۱۶۰ هیأت از کشورهای جهان را به این اجلاس دعوت کرده است از جمله متحدان روسیه همچون چین که گفته است در حال بررسی شرکت در این نشست است.
دیپلماتها میگویند اگر نشست سران بتواند با متحدان روسیه در زمینههای مشترک به توافق برسد، میتواند فشار بر مسکو را برای سازش افزایش دهد.
حمایت اروپا از این اجلاس در حال تقویت است و اولاف شولتش، صدراعظم آلمان، حضور خود را در کنار رهبران اسپانیا، لهستان و فنلاند و دیگران تایید کرده است.
توماس بورر، سفیر سابق سوئیس در آلمان، گفت که منافع تجاری و امنیتی سوئیس به اروپای غربی، آمریکای شمالی و متحدان آنها گره خورده است و از نظر استراتژیک ایستادن در کنار اوکراین ضروری است. او افزود که اعتراضات دولت به بیطرفی تغییری در آن ایجاد نمیکند. بورر همچنین گفت: «نه روسها و نه متحدانمان ما را بیطرف نمیدانند».
حدود دو سوم صادرات سوئیس به آمریکای شمالی، اتحادیه اروپا، بریتانیا، ژاپن و استرالیا و کمتر از ۱ درصد آن با روسیه است.
برخی از ناظران معتقدند که سوئیس تقریباً به طور کامل توسط کشورهای ناتو احاطه شده است که به عنوان یک حائل در برابر نفوذهای خارجی عمل میکنند.
فرانزیسکا راث، قانونگذار سوسیال دموکراتهای چپ میانه در پارلمان سوئیس، گفت: «سوئیس به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل موظف است قوانین بین المللی را که تهاجم روسیه آن را نقض کرده است، حفظ کند».او افزود که کمک به اوکراین برای بازیابی بر مفاهیم منسوخ شده بیطرفی ارجحیت دارد.
دانیل ووکر، سفیر سابق سوئیس، با اشاره موضوع بیطرفی سوئیس، میگوید: «کنار گذاشتن آن مانند لغو کردن سلطنت در بریتانیا است.»
مطالعهای که در ماه مارس توسط مرکز مطالعات امنیتی در «ETH» زوریخ منتشر شد، نشان داد که ۹۱ درصد سوئیسیها احساس میکنند که این کشور باید بیطرف بماند، اگرچه ۲۶ درصد نیز از اتخاذ «موضع روشن» به نفع یک طرف در درگیریهای نظامی خارجی حمایت میکنند. این رقم نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۸ درصد افزایش یافته است.
این مطالعه همچنین نشان داد که اکثریت طرفدار نزدیک شدن سوئیس به ناتو هستند. ووکر و سایر منتقدان معتقدند بیطرفی به عنوان بهانهای برای حفاظت از منافع اقتصادی و مالی سوئیس استفاده میشود و خطر انزوای این کشور را به دنبال دارد.اصل بیطرفی سوئیس به زمان امضای معاهده پاریس در سال ۱۸۱۵ باز میگردد. این اصل در سال ۱۹۰۷ تصویب و به رسمیت شناخته شد.
حزب راستگرای خلق سوئیس (SVP)، بزرگترین گروه در مجلس عوام این کشور، استدلال میکند که بیطرفی بخشی جدایی ناپذیر از رفاه سوئیس است و حمایت برن از اوکراین آن را تضعیف میکند.حزب SVP همه پرسی را در خصوص گنجاندن بیطرفی در قانون اساسی، آغاز کرده است که البته بعید است قبل از سال ۲۰۲۵ برگزار شود.
کریستوف بلوچر، یکی از اعضای سرشناس این حزب با انتقاد از نشست صلح، میگوید که عدم دعوت از روسیه برای سوئیس نشانه خوبی نیست. او گفت: «ما فقط اوکراینیها را دعوت کردیم و میگوییم که بیطرف هستیم».