کنترل تورم اولویت نخست دولت باشد

گروه اقتصادی: دکتر محمدرضا واعظ مهدوی، نظریه پرداز اقتصاد سلامت و معاون پیشین سازمان برنامه و بودجه در گفت وگو با جماران، ضمن تشریح اولویت‌هایی که دولت چهاردهم باید در دستور کار خود قراردهد خاطرنشان کرد: ما در شرایط بسیار حساس و تعیین کننده‌ای در کشور قرار داریم، از یک سو با گذشت بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب دستاوردهای زیادی در کشور ایجاد شده، در بسیاری از عرصه‌ها به رشد و ظرفیت‌های بالایی رسیده‌ایم و شاید در بسیاری از محورها اهداف سند چشم انداز محقق شده است و از سوی دیگر مشکلات فراوانی هم داریم که به عنوان ابرچالش شناخته می‌شوند.
 
دستاوردهای منطقه ای و بین المللی ایران
به گزارش جماران، وی اضافه کرد: امروز از نظر تولید فولاد، در رتبه‌های اول منطقه قرار داریم. به لحاظ تولیدات پتروشیمی در شرایط بسیار خوبی در میان کشورهای منطقه هستیم. از نظر کشاورزی و تولید گندم پیش بینی می‌شود، امسال بیش از ۱۵ میلیون تن گندم برداشت شود. در حوزه محصولات باغی بیش از ۱۵۰ میلیون تن مجموعه تولیدات محصولات باغی ما است. در حوزه دام و محصولات دامی هم در شرایط بسیار خوبی قرار داریم.

در ارتباط با شیلات یکی از کشورهای برتر منطقه هستیم. از نظر صنایع، از جمله صنعت خودرو گفته می‌شود حدود یک و نیم میلیون خودرو در سال تولید می‌کنیم. صنایع مختلفی در کشور شکل گرفته و از نظر پزشکی و سطح امید به زندگی رشد بسیار زیادی داشته‌است. شبکه بهداشت و درمان کشور و صنعت دارو، رشد بسیار گسترده‌ای پیدا کرده و تجهیزات پزشکی ما اکنون به بسیاری از کشورهای اروپایی صادر می‌شود. از نظر دانشگاه و علم در رتبه‌های بالای تولید علم در جهان قرار گرفته‌ایم. بعضی از فرایندهای تکنولوژی مانند تکنولوژی نانو در سطوح بالای جهانی با کشورهای توسعه یافته کم و بیش رقابت می‌کند.
 
افتخار به ایرانی بودن که جز اهداف سند چشم انداز است تا حدود زیادی فراهم شده
مدیرعامل بنیاد «هاسب»، با بیان اینکه زیرساخت‌های بسیاری در کشور ما شکل گرفته و در زمینه‌های صنایع نظامی، قدرت منطقه‌ای و حمایت از فلسطین نفوذ ایران تا سطوح بسیار گسترده‌ای محقق شده، یادآورشد: امروزه جمهوری اسلامی ایران، یگانه کشور حامی مظلومان فلسطین است و همدردی گسترده‌ای در جهان نسبت به ظلم و استکبار جهانی ایجاد شده و افتخار به ایرانی بودن که جز اهداف سند چشم انداز است تا حدود زیادی فراهم شده.
 
در قانون برنامه ششم توسعه ۷ یا ۸ ابرچالش برشمرده شد
وی در عین حال اظهارداشت: البته ما مشکلات فراوانی را هم داریم، در قانون برنامه ششم توسعه ۷ یا ۸ ابرچالش برشمرده شده و ما هم در مطالعاتی که داشتیم لیست مشکلات کشور را استخراج کردیم؛ مشکلاتی از قبیل آب، آلودگی هوا، محیط زیست، هدر رفت انرژی و مسائلی از این قبیل در این چارچوب قابل توجه هستند.
 
نه در شرایط بحرانی و پرمشکلی هستیم و نه در وضعیت فاقد مشکل
واعظ مهدوی با بیان این توضیح که اگر بخواهیم تفسیر واقع گرایی از کشور ارائه کنیم، باید گفت کشور ما نه در شرایط بحرانی و پرمشکلی قرار دارد و نه در وضعیت فاقد مشکل؛ «کنترل و مهار تورم» و «افزایش سرمایه اجتماعی» در کشور را دوعاملی برشمرد که دولت آینده باید با تمرکز روی آنها، این مسائل را سامان دهد و ادامه داد: در این صورت خیز بزرگی در راستای شکل‌گیری افتخارات بزرگ ایران پشت سر خواهیم گذاشت.
 
کنترل تورم اولویت نخست دولت باشد
وی اضافه کرد: گرانی امروز یکی از مهم‌ترین آسیب هایی است که ما در کشورمان داریم. سفره مردم از این جهت محدود شده و قدرت خرید اقشار حقوق بگیر، بازنشستگان، کارگران، اساتید دانشگاه و معلمان کفایت گذران زندگی‌شان را نمی‌کند. اقتصاددانان، تورم را مالیات فقرا می‌دانند، بنابراین باید کنترل تورم اولویت نخست دولت باشد. همانطور که شاهد هستیم اغلب کاندیداها روی این موضوع تاکید می‌کنند، اما متاسفانه کمتر می‌بینیم که به علل شکل‌گیری افزایش قیمت‌ها و تورم توجهی شود.
 
بسته سیاست‌های نئولیبرالی عامل اصلی شکل گیری شوک های تورمی
دولت از تجارب گذشته پند بگیرد و دست از یکسان سازی نرخ ارز و بازارگرایی بردارد
دولت آینده روی صندلی ارزانی بنشیند
به گفته واعظ مهدوی؛ در حقیقت بسته سیاست‌های نئولیبرالی که متاسفانه در طول سال‌های اخیر فارغ از دولت‌هایی که روی کار بوده‌اند، عامل اصلی شکل‌گیری این شوک های تورمی است. امید داریم دولت آینده از تجارب گذشته پند بگیرد و دست از یکسان سازی نرخ ارز و واگذاری آن به بازار بردارد. دولت باید برای درآمدهای ارزی خود مانند درآمدهای ریالی بودجه تنظیم و آن را سهمیه‌بندی کند. کالاهای اساسی را با ارز ارزان تامین نماید، دارو و تجهیزات پزشکی را برای مردم با ارز ارزان تامین و بر آن نظارت کند تا خدمات مورد احتیاج مردم با ارز ارزانتری در اختیار آنها قرارگیرد.

دولت آینده باید روی صندلی ارزانی بنشیند و اهتمامش را برای کاهش هزینه خانوارها مبذول کند نه اینکه گران کند و سوبسید بدهد! این راهبرد «گران کن و سوبسید بده» همان راهبرد نئولیبرالیسم توصیه شده از سوی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است و آنها اکنون به پیامدهای منفی اجرای چنین سیاستهایی در کشورهای در حال توسعه اذعان کرده اند.
 
معاون پیشین در سازمان برنامه و بودجه، ضمن تاکید بر اینکه دولت باید تورم را مهار کند و بر قیمت‌ها نظارت داشته باشد، ادامه داد: سیاست‌هایی از قبیل آزادسازی تجاری، آزادسازی واردات و مطلق العنان کردن بانک‌های خصوصی به نحوی که با نقدینگی هرگونه که خواستند کار کنند از عوامل شکل‌گیری تورم فعلی است.
 
نسبت تسهیلات به سپرده‌ها کمتر از یک است
سپرده های مناطق محروم به استانهای برخوردار گسیل می شود
واعظ مهدوی با بیان اینکه متاسفانه در بعضی از استان‌های محروم، نسبت تسهیلات به سپرده‌ها کمتر از یک است، توضیح داد: به جای اینکه منابع مناطق برخوردار به مناطق محروم گسیل شود و سپرده گذاری مردم تهران، شیرا،ز مشهد و تبریز به سیستان بلوچستان، بوشهر و کرمان برود عکس سپرده‌های مردم این مناطق به تهران برای ساخت فروشگاه‌ها، ساختمان‌ها و مال‌ها تخصیص داده می‌شود. این بر اثر عدم نظارت بر سیاست‌های پولی و جهت دهی بانک‌های خصوصی است که این‌ها در یک بسته سیاست‌های بازار محور و سپردن نرخ و قیمت به بازار انجام می شود.دولت آینده باید در این سیاست‌ها تجدید و بر کنترل تورم، کاهش هزینه‌ها و حفظ قدرت خرید مردم تمرکز کند.
 
دولت آینده بر افزایش اعتماد عمومی سرمایه‌گذاری کند
گاه مطبوعات داخلی، اشخاص و حتی صداوسیما هم به روند کاهش اعتماد دامن می‌زنند
وی در بخش دیگری از این مصاحبه، بالاترین سرمایه‌ای که کشورها دارند را سرمایه اجتماعی دانست و یادآورشد: سرمایه اجتماعی، حتی جایگاه بالاتری نسبت به سرمایه مالی و مادی دارد. سرمایه اجتماعی، «اعتماد» است. دولت آینده بر افزایش اعتماد عمومی سرمایه‌گذاری کند و برای افزایش اعتماد و پاسخگویی به شبهات برنامه داشته باشد. ما اکنون ۲۵۰ کانال تلویزیونی خارجی، مطبوعات خارجی، شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های منافقین را داریم که همه برای کاهش اعتماد و کاهش سرمایه اجتماعی در ایران تلاش می‌کنند. بعضی از اقدامات مسئولین داخلی هم گاه در این راستا قرار می‌گیرد.

گاه مطبوعات داخلی یا اشخاص و حتی صدا و سیما هم به این روند کاهش اعتماد دامن می‌زنند. دولت آینده باید پاسخگویی را در دستور کار خود قرار دهد، به حرف مردم گوش دهد و شبهاتی که مطرح می‌شود را بلافاصله پاسخ دهد. دولت آینده باید توجه داشته باشد که تجارب جهانی نشان داده، شبکه‌های اجتماعی و قدرت ساختارهای تبلیغاتی به حدی قدرتمند شده‌اند که می‌تواند سیاه را سفید و بد را خوب و خوب را بد جلوه دهند. بنابراین باید دولت گامهای اساسی برای افزایش اعتمادی عمومی بردارد.
 
دولت به تولید کننده‌ها اجر و کرامت بگذارد
هیچ راه دیگری به جز تولید محوری نداریم
تولید باید صرفه اقتصادی پیدا کند
واعظ مهدوی با بیان اینکه دولت آینده هم باید خوب کار کند و هم مردم را قانع کند که احساس کنند دولت به تولید بها می‌دهد و برای کاهش قیمت‌ها تلاش می‌کند، تصریح کرد: دولت باید به تولید کننده‌ها اجر و کرامت بگذارد. هیچ کشوری از مسیری غیر از مسیر تولید توسعه پیدا نکرده، هیچ راه دیگری به جز تولید محوری نداریم. تولید باید صرفه اقتصادی پیدا کند؛ چرا که تولید را بخش خصوصی انجام می‌دهد. تولید را نمی‌شود با توصیه اخلاقی راه انداخت، تولید محوری یعنی فعالیت تولیدی بیش از سایر فعالیت‌ها سودآور باشد. دولت باید سازوکارهایی را فعال کند که سود تولید بیش از سایر قسمت‌ها باشد و موانع تولید را از پیش رو بردارد. باید به کسانی که تولید می‌کنند وجاهت اجتماعی بیشتری ببخشند، این همان بخش سرمایه اجتماعی است.
 
فرهنگ ما در راستای تولید و تکریم تولید کننده‌ها شکل نگرفته
به گفته مدیرعامل بنیاد «هاسب»؛ فرهنگ تولید با کرامت تولیدکنندگان حاصل می‌شود. امروز در کشورهای صنعتی توسعه یافته تولید کننده احترام دارد؛ اما در ایران اگر در یک مدرسه از دانش آموزان بپرسیم می‌خواهند در آینده چه کاره شوند، کمتر می‌گویند می‌خواهند کارخانه‌دار و تولید کننده باشند و حتی اکثرا می‌گویند می‌خواهند فوتبالیست یا سلبریتی باشد! فرهنگ ما در راستای تولید و تکریم تولید کننده‌ها نیز شکل نگرفته و سازوکارهای اقتصادی نیز در این راستا نیست. دولت آینده باید در این راستا اهتمام و تلاش زیادی داشته باشد
 
اغلب مسئولین ما دانش علمی اقتصاد را به صورت عمیق ندارند
امروزه دنیا نسبت به عوارض سیاست‌های آزادسازی و نئوکاپیتالیستی حساس و آگاه شده
واعظ مهدوی با بیان اینکه کاندیداها در سخن این موارد را مطرح می‌کنند اما در عمل سیاست‌ها به سمت سیاست‌های بازار محور چرخش می‌کند، سه عامل را باعث استمرار این سیاست‌های نابهینه برشمرد و اظهارداشت: «فقدان دانش اقتصادی» مسئله اول است؛ متاسفانه اغلب مسئولین ما دانش علمی اقتصاد را به صورت عمیق ندارند و از نظر تئوریک و علمی بر این مفاهیم مسلط نیستند. امروزه دنیا نسبت به عوارض سیاست‌های آزادسازی و نئوکاپیتالیستی، حساس و آگاه شده است. این به دلیل علمی است که ایجاد شده و سال‌هاست اساتید مختلفی در این زمینه مطالعات زیادی کرده‌اند. برندگان جایزه نوبل این سیاست‌ها را نقد می‌کنند و ساختارهایی که بر تصمیم گیری انسان‌ها تاثیر می‌گذارد را مورد بحث قرار می‌دهند. دانش بشر به چنین آگاهیهایی رسیده است.
 
گاه «تعارض منافع» مانع پیشبرد سیاستهای حمایت از تولید است
وی با بیان اینکه حضرت امام(ره) می‌فرمودند اگر ۱۲۴هزار پیغمبر ما در یک زمان ظهور کنند همه یک حرف می‌زنند چرا که علم آنها به واسطه اتصال به وحی گسترده و وسیع است و واقعیت را آنگونه که هست، می‌بینند، گفت: بنابراین اولین عامل، مسئله دانش است. دومین عامل «منافع» است.

گاه ممکن است اشخاص، علم داشته باشند اما منافعشان ایجاب می‌کند سمت و سوی دیگری بروند، مثلا می‌فهمد تولید دارو برای کشور بهتر است، اما چون شرکت دارویی وارداتی دارد، منافع‌اش ایجاب می‌کند دارو را وارد کند! متاسفانه گاه مسئولینی داشته‌ایم که گفته‌اند خودشان ۴ شرکت وارد کننده دارند! این همان تعارض منافع است.
 
خشک مغزی و وابستگی به جناح‌های سیاسی، عامل تداوم سیاستهای گذشته
واعظ مهدوی، سومین عامل را «خشک مغزی و وابستگی به جناح‌ها و جریان‌های سیاسی» عنوان کرد و ادامه داد: گاه ممکن است فردی علمش را داشته باشد منافع هم نداشته باشد، اما چون در جریان و جناحی قرار می‌گیرد که آن جریان می‌خواهد در این مسیر پیش رود، سیاست‌های همان جناح را تکرار می‌کند. بنابراین دولت آینده باید با غلبه بر این سه عامل، منافع مردم را تامین کند.
 
وی با بیان اینکه شور و نشاطی در جامعه در این روزهای انتخابات ایجاد شده و مردم امیدوار شده‌اند، حضور مردم در تشییع جنازه شهید رئیسی را در راستای تکریم و بزرگداشت ایشان دانست و گفت: باید منافع مردم را حفظ کرد و منافع چند سرمایه‌گذار و آنها که بیشتر به تجارت خارجی واردات وابسته‌اند را محترم نشمرد. باید منافع کارگران و توده‌های مردم را تثبیت کنند نه اینکه سالی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از حقوق بخور و نمیر آنها به واسطه تورم از بین برود.
 
واعظ مهدوی در پایان افزود: در مجموعه کاندیداهایی که اکنون هستند محورهایی که آقای دکتر پزشکیان دنبال می‌کنند بیش از دیگران به این موارد نزدیک است. ایشان پاسخگویی در مقابل مردم و ثبات سیاست‌ها را مطرح کرده‌اند و تاکید دارند که مسائل را کارشناسانه پیش ببرند و به علم و دانش احترام بگذارند و بسته و سیاست‌های ضد تورمی را پیش ببرند. ساده زیستی و تجمل گریزی در ویژگی شخصی ایشان وجود دارد و در مدیریت‌های گذشته ایشان هم چنین شیوه ای را نشان داده‌اند. امید داریم که ایشان بتوانند در این راستا موفق باشند.