کارنامه طالبان در سه سال سلطه بر افغانستان

گروه بین الملل: افغانستان پس از سلطه طالبان یکی از بدترین بحران‌های انسانی را در جهان تجربه می‌کند. در این مدت، کمک‌های مالی بین‌المللی برای امدادرسانی به مردم آسیب‌دیده به شدت کم ‌بود، هزاران افغان مجبور به ترک خاک پاکستان و بازگشت به افغانستان شده‌اند و هزاران نفر دیگر هنوز در انتظار مهاجرت به کشورهای غربی هستند.
دیده‌بان حقوق بشر  اعلام کرد که که طالبان از زمان به قدرت رسیدن در افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ (۲۴ مرداد ۱۴۰۰)، جدی‌ترین بحران حقوق زنان در جهان را ایجاد کرده‌اند.
افغانستان تنها کشوری است که از زمان روی کار آمدن طالبان، از تحصیل دختران در مقاطع بالاتر از صنف ششم ممانعت به عمل آمده است.
طالبان همچنین حق آزادی تردد زنان را نقض کرده‌اند، حق آن‌ها ازمشغول به کار شدن در بسیاری از حرفه‌ها را منع کرده، حمایت از زنان و دخترانی که خشونت جنسیتی را تجربه می‌کنند برداشته، موانعی برای دسترسی آن‌ها به مراقبت‌های بهداشتی ایجاد کرده و آن‌ها را از ورزش و حتی بازدید از پارک‌‌ها منع کرده‌اند.
اوضاع به گونه‌ای است که ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور افغانستان، این وضعیت را به عنوان «سیستم نهادینه شده تبعیض، تفکیک، بی‌احترامی به کرامت انسانی، و محرومیت زنان و دختران» توصیف کرده است.
طالبان از ماه ژانویه ۲۰۲۴ تا کنون، زنان و دختران را در کابل و سایر ولایات به دلیل آنچه «بد حجابی» می‌خوانند، بازداشت کرده‌اند. کارشناسان سازمان ملل گزارش داده‌اند که برخی از بازداشت‌شدگان برای روزها بدون ارتباط و تحت «خشونت فیزیکی، تهدید و ارعاب» قرار گرفته‌اند.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، ممنوعیت تحصیل دختران توسط طالبان تهدیدی برای کمبود کارکنان زن در آینده این کشور ایجاد می‌کند و از کشورهای کمک کننده خواست تا بدون حمایت ناخواسته از سیاست‌های سرکوبگرانه طالبان علیه زنان و دختران، راه‌هایی برای رسیدگی به بحران انسانی جاری بیابند.طالبان علاوه بر تشدید محدودیت‌ها بر حقوق زنان و دختران، آزادی بیان و رسانه‌ها را نیز به شدت محدود کرده و معترضان، منتقدان و خبرنگاران را بازداشت و شکنجه کرده است.
قطع کمک‌های توسعه‌ای نیز به طور قابل توجهی به دامن زدن به بحران انسانی در افغانستان کمک کرده است. دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل گزارش داده است که ۲۳ میلیون نفر در افغانستان یعنی بیش از نیمی از جمعیت این کشور، با ناامنی غذایی روبرو هستند. زنان و دختران از جمله افرادی هستند که از این بابت به شدت آسیب دیده‌اند.
علاوه بر این، بودجه برنامه واکنش بشردوستانه سازمان ملل متحد برای سال ۲۰۲۴ ناکافی است،‌ به حدی که کشورهای کمک کننده تا ماه اوت (ماه هشتم از سال میلادی)، تنها ۱۲ درصد از بودجه وعده داده شده را تامین کرده‌اند.لغو کمک‌های خارجی، ضربه سختی به نظام مراقبت‌های صحی (بهداشتی) افغانستان وارد کرده است، سوءتغذیه را بدتر کرده و بیماری‌های ناشی از مراقبت‌های پزشکی ناکافی را افزایش داده است.
مضافا اینکه محدودیت‌های اعمال‌شده توسط طالبان بر زنان و دختران، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را برای آن‌ها محدودتر کرده و سلامت آنها را به خطر می‌اندازد.
در جریان سرکوب مهاجران و پناهندگان خارجی توسط دولت پاکستان، بیش از ۶۶۵ هزار افغان از سپتامبر ۲۰۲۳ تا کنون به افغانستان عودت داده شده‌اند. بسیاری از آنها ده‌ها سال در پاکستان زندگی کرده بودند. این ارقام به میلیون‌ها نفری که در داخل افغانستان آواره شده‌اند، افزوده است و حمایت‌های بشردوستانه موجود را کم‌اثرتر می‌کند.کشور ایران نیز برخورد با مهاجران غیرقانونی و فاقد مدرک قانونی اقامت را آغاز کرده است.در حال حاضر، سرنوشت هزاران افغان که پس از تسلط طالبان از کشورشان فرار کردند و در کشورهایی مانند ایران، ترکیه، امارات متحده عربی و دیگر کشورها ساکن شدند، در هاله‌ای از ابهام قرار دارند.
روند اسکان مجدد در کشورهایی که وعده پذیرفتن افراد در معرض خطر را داده بودند - از جمله ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و کانادا - برای رفع نیازهای فوری این پناهندگان کند و ناکافی بوده است.
دولت طالبان پس از گذشت سه سال از حکومت خود بر افغانستان، با وجود تحکیم قدرت و اجرای نسخه سختگیرانه خود از قوانین اسلامی، به برخی دستاوردهای دیپلماتیک دست یافته است.
حاکمیت طالبان بر افغانستان عمدتاً به دلیل محدودیت‌های شدید آن‌ها بر زنان هنوز از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است. با این حال، نگرانی‌ها در مورد عمیق‌تر شدن بحران انسانی افغانستان، تهدید تروریسم و ملاحظات عملی، باعث شده تا برخی از تعاملات بین‌المللی با طالبان رقم بخورد.بارزترین نمونه، مشارکت دولت طالبان برای اولین بار در مذاکرات به میزبانی سازمان ملل در ماه ژوئن در قطر بود که با موضوع مسائل اقتصادی و تلاش‌های مبارزه با مواد مخدر بود.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی ارشد دولت طالبان که رهبری این هیئت را بر عهده داشت، گفت که این گردهمایی گواه دیگری است بر این که «افغانستان از انزوا خارج شده است.»
مجاهد با بیان اینکه در حال حاضر روابط بسیار خوبی با کشورهای همسایه، منطقه و مسلمان داریم، گفت: «حدود ۴۰ کشور در افغانستان سفارت یا کنسولگری دارند.»
در حالی که سه سال است سفارتخانه‌های کشورهای غربی در کابل بسته شده است؛ پاکستان، چین، روسیه، ایران و جمهوری‌های آسیای میانه در عمل روابط دیپلماتیک خود را با کابل برقرار کرده‌اند، هر چند که هنوز به لحاظ حقوقی برسمیت شناخته نمی‌شود.روسیه نیزدر حال آماده شدن برای حذف طالبان از فهرست سازمان‌های تروریستی خود است. پکن هم اولین سفیر خود را در کابل از زمان تصرف این سازمان تعیین کرده است.ترس از تهدید امنیتی فزاینده شاخه خراسان داعش نیز زمینه تعامل طالبان با سازمان ملل را فراهم آورده است. سازمان ملل هفته گذشته هشدار داد که داعش خراسان بزرگترین تهدید تروریستی خارجی برای اروپا است.
مقامات طالبان علیرغم اینکه افغانستان دیگر درگیر جنگ نیست و اقتصاد آن در وضعیت وخیمی قرار دارد، اما هنوز هم بخش بزرگی از بودجه ملی خود را به موضوع امنیت اختصاص می‌دهند.
در عین حال مجاهد معتقد است که نسبت به تهدید داعش بزرگنمایی شده است.