آتشفشان‌های ماه ممکن‌است هنوز فعال باشند

به نقل از اسپیس، بر اساس دانه‌های شیشه‌ای ریز در خاک ماه که توسط ماموریت چانگ‌ای ۵ چین در ماه دسامبر سال ۲۰۲۰ به زمین بازگردانده شد، آتشفشان‌ها در یک بازه زمانی جدید از نظر زمین‌شناسی روی سطح ماه فوران کرده‌اند و ماه همچنان می‌تواند از نظر آتشفشانی فعال باشد. این کشف می‌تواند آنچه را که ما تصور می‌کردیم در مورد تکامل ماه می‌دانیم، تغییر دهد.

ما می‌دانیم که ماه در گذشته‌های دور دارای آتشفشان بوده است، زیرا می‌توانیم شواهد آن را به معنای واقعی کلمه در تمام چهره این نزدیکترین همسایه خود ببینیم. تصور می‌شد که ۳.۸ میلیارد سال پیش آخرین باری بوده است که ماه از نظر آتشفشانی فعال بوده است.

اما، به‌طور شگفت‌انگیزی، چانگ‌ای ۵ شواهدی را به همراه آورد که نشان می‌دهد ماه به تازگی یعنی تنها ۱۲۳ میلیون سال پیش با در نظر گرفتن ۱۵ میلیون سال ضریب خطا فوران‌های آتشفشانی را تجربه کرده است.

از نظر بشر این زمان هنوز به نظر خیلی دور می‌آید اما از نظر زمین‌شناسی فاصله کمی است. این بدان معناست که ماه ممکن است در تمام عمر خود از نظر آتشفشانی فعال بوده باشد و هنوز هم می‌تواند از نظر آتشفشانی فعال باشد.

شواهد آتشفشانی جدید از سه مهره شیشه‌ای کوچک به دست آمد. گروهی از موسسه زمین شناسی و ژئوفیزیک در آکادمی علوم چین در پکن با دقت، ۰.۶ اونس(۱.۷ گرم) خاک ماه را بررسی کردند. دانه‌های شیشه‌ای به اندازه ۲۰ تا ۴۰۰ میکرون می‌توانند در اثر برخورد یک سیارک، ذوب شدن و تحت فشار قرار گرفتن به شیشه تبدیل شوند. با توجه به تعداد ضربه‌های مشهود بر ماه به شکل دهانه، جای تعجب نیست اگر این دانه‌ها براثر برخورد شکل گرفته باشند. اما راه دیگری نیز برای تشکیل این مهره‌ها وجود دارد.

فواره‌های ماگما، شیشه‌های آتشفشانی تولید می‌کنند که پیش از این در نمونه‌هایی از سطح ماه یافت شده بود. اما همیشه فوران‌های ماگما به میلیاردها سال پیش برمی‌گشتند. با این حال، چانگ‌ای ۵ در محل فرود خود در نزدیکی منطقه‌ای غنی از گنبدهای آتشفشانی موفق شد سه مهره شیشه‌ای را پیدا کند که در واقع بسیار خاص هستند و آنها را در ماه دسامبر به زمین بازگرداند.
سنجش ‌سه مهره شیشه‌ای آتشفشانی با سرب اورانیوم نشان می‌دهد که آنها ۱۲۳ میلیون سال پیش با ضریب خطای ۱۵ میلیون سال، تشکیل شده‌اند.

به طور کلی، هرچه نسبت سرب به اورانیوم بیشتر باشد، نمونه باید قدیمی‌تر باشد تا زمان کافی برای تجزیه اورانیوم به سرب وجود داشته باشد. برعکس، هر چه فراوانی سرب نسبت به اورانیوم کمتر باشد، نمونه جوان‌تر است.

آنچه اکنون مسلم به نظر می‌رسد این است که ماه آن طور که ما فکر می‌کردیم غیرفعال نیست و در واقع ممکن است گهگاه از خواب خود بیدار شود. صد میلیون سال پیش، دایناسورهای دوره کرتاسه در زمین پرسه می‌زدند، در حالی که آنها نمی‌دانستند، لکه‌های درخشان گدازه ممکن است ماه را در بالای سر آنها روشن کرده باشد.یافته‌های جدید چانگ‌ای ۵ در روز پنجم سپتامبر در مجله Science منتشر شد.