اقتصاد دولتی خود‏به‏‌خود رانت ایجاد می‏‌کند

این فعال رسانه‌ای عنوان کرده از نوشتن آن توئیت قصد مچ‌گیری و دستگیری افراد را نداشته اما معتقد است باید برای مبارزه با فساد تصمیمات اساسی گرفته شود و البته به جز قوه قضائیه، سازمان‌های نظارتی دیگر که بر روی اقتصاد کار می‌کنند باید راهکار دهند تا جلوی فساد گرفته شود.

‌ریشه فسادی که برای مسئولان دولتی ایجاد می‌شود را در کجا می‌بینید؟
من هیچ تردیدی ندارم که مرحوم آقای رئیسی انسانی پاکدست بود و در طول سالیان گذشته که در سمت‌های مختلفی حضور داشت هرگز خدای ناکرده سخنی در گزارش‌های غیررسمی و نیمه‌رسمی و غیرعلنی در مورد مسائلی مانند تخلفات مالی در زندگی ایشان گزارش نشد. گاهی شاید اسم بسیاری از مسئولین حتی به صورت شایعه نیز مطرح بود اما در حد شایعه هم در مورد ایشان چیزی شنیده نمی‌شد بنابراین من ساحت شخص مرحوم آقای رئیسی را در این قضیه کاملاً پاک می‌دانم. اما فساد مقوله‌ای نیست که فقط به سلامت شخص آدم‌ها و سلامت نفسانی آنها ارتباط داشته باشد. فساد یک امر سازمانی است و یک پدیده کاملاً تشکیلاتی در سیستم اقتصادی ایران است، به این دلیل که متاسفانه اقتصاد تقریباً ۹۰ درصد دولتی که با آن مواجه هستیم خود‌به‌خود رانت ایجاد می‌کند و افرادی را هم که حتی سالم هستند نیز دچار این شبهه می‌کند که بعضی از این رانت‌ها به‌عنوان دستمزد آدم‌ها است و پاداشی است که باید به آنها تعلق بگیرد؛ پس از این جهت است که برخی افراد به چنین مسائلی آلوده می‌شوند.در حقیقت حرف من این است که همه کسانی که به‌عنوان مفسد اقتصادی از آنها نام می‌بریم لزوماً با هدف و قصد فساد، فساد نمی‌کنند بلکه ابتدا آن را مباح یا حلال می‌کنند و بعداً از آن استفاده می‌کنند.

‌چرا پیشنهاد بررسی بیشتر در خصوص عملکرد دولت قبل را دادید؟
معمولاً دولت‌هایی که به لحاظ نیروی انسانی و مدیریت ضعیف هستند، فساد در آنها بسیار ریشه‌دار و عمیق می‌شود. ممکن است افرادی در دولت با سمت‌های مدیریتی بالا داشته باشیم که انسان‌های سالمی باشند اما ساختار فسادبرانگیز که مانند یک سرطان عمل می‌کند به عمق آن دولت نفوذ می‌کند.

ببینید، الان متاسفانه چهار عضو اصلی دولت هستند که دچار این مشکل شده‌اند و می‌توان حدس زد که اگر بررسی‌های بیشتری صورت بگیرد این فساد باید در لایه‌های دیگر هم اتفاق افتاده باشد.
اینکه گفتم این موضوع را در حلقه‌های دیگر دولت سیزدهم بررسی شود و سازمان‌های نظارتی ورود کنند واقعاً با هدف مچ‌گیری مطرح نکردم که چند نفر دیگر نیز بازداشت شوند یا مسائلی در موردشان مطرح شود، قطعاً این موضوع از نگاه من بسیار ناراحت‌کننده است. آنچه که باعث شد این توئیت را بنویسم این است که در خصوص این سیستم مدیریت ناتوانی که باعث چنین مقولاتی شده آسیب‌شناسی شود. 

آن موضوعی که به مسئله چای دبش رسید واقعاً همه آن، تخلفات شخصی نبود و بخشی از آن به قوانین و تصمیماتی که در کشور وجود دارد برمی‌گشت. واقعاً موضوع ارز ۴۲۰۰ تومانی یا حذف ارز ترجیحی که ذاتاً می‌تواند ایجاد رانت کند باعث بعضی از این موضوعات شده است بنابراین اگر یک روزی با یک اقتصاد کاملاً غیردولتی مواجه شویم و بتوانیم ساختارهای فساد را جمع کنیم، خودبه‌خود می‌توان امیدوار بود که موضوع فساد از بین برود.امروز حتی در توتالیترترین حکومت‌های جهان مثل چین هم فساد مساوی با صفر نیست اما می‌بینیم که در اقتصادهای آزاد دنیا این میزان با اینکه وجود دارد اما خیلی کم است چون اولاً نظارت‌های عمومی بسیار گسترده است، ثانیاً وقتی که اقتصاد دولتی نباشد هیچ‌کس جیب خود را نمی‌زند.

‌فکر می‌کنید تسامحی که گفتید در قوه قضائیه نیز در خصوص مبارزه با فساد ایجاد شده است؟
من اصراری ندارم که قوه قضائیه وقتی به موضوعی رسیدگی کرد آن را جار بزند اما این انتظار را دارم که قوه قضائیه وقتی که به آسیب‌ها رسید دلایل پدیداری این آسیب‌ها را واقعاً مشخص کند. من فکر می‌کنم اکنون در مقطعی قرار گرفته‌ایم که برای مبارزه با فساد باید تصمیمات جدی بگیریم. تحریم واقعاً چه اندازه در فسادخیزی تاثیر داشته است؟ من احتمال زیاد می‌دهم که موضوعات مربوط به تحریم قطعاً می‌تواند یکی از عوامل فساد باشد چون تحریم باعث می‌شود که رانت برای افراد خاص یا تشکیلات و سازمان‌های خاص به وجود بیاید و همین آغاز یک فساد است.

بنابراین من فکر می‌کنم قوه قضائیه و یا سازمان‌های نظارتی دیگر مثل سازمان‌های مردم‌نهادی که کار علمی راجع به موضوعات اقتصادی و مبارزه با فساد می‌کنند، بیایند و به راهکارهایی برسند که بتوانند جلوی فساد را بگیرند. در واقع عرض من این است که دولت فقط بهانه است برای اینکه ما آسیب‌شناسی فساد را شروع کنیم و انشاالله در اقتصاد سال‌های آینده کشور از این پدیده مبرا باشیم.