کیفیت پایین یا نبود آب شرب و وضعیت بد آبخوان‌ها در خوزستان

گروه جامعه: خوزستان آب ندارد؛ این حکایت کوتاه، سالیانی است که از زبان مردمان این خاک زرخیز روایت می‌شود. دولت‌ها آمده‌اند و رفته‌اند اما اوضاع تغییر چندانی نکرده است. علی طهماسبی، فعال محیط زیست خوزستان، به «تجارت‌نیوز» می‌گوید این استان در حوزه آب آشامیدنی با سه چالش جدی مواجه است: کیفیت پایین، نبود آب شرب و وضعیت بد آبخوان‌ها.

به گزارش تجارت نیوز، «همان‌گونه که خوزستان نفت دارد اما با چالش جدی بیکاری و مهاجرت مواجه است، منابع گسترده آبی نیز دارد اما مردم آن از بی‌آبی و کیفیت پایین آب شرب رنج می‌برند»؛ این جمله را علی طهماسبی، فعال و دوستدار محیط زیست خوزستان، می‌گوید.

استان خوزستان رودخانه‌ها و تالاب‌های بسیاری دارد اما سال‌هاست هم در حوزه آشامیدنی و هم تامین حقابه محیط زیست دچار چالش تامین آب است. در مناطقی از استان، یا مردم آب ندارند یا کیفیت آن به حدی پایین است که نمی‌‌توان آن را نوشید. اهالی این استان به‌ویژه شهر اهواز در سال‌های اخیر با انتشار تصاویر بسیاری، از کیفیت آبی که از لوله‌ها خارج می‌شود اما رنگ آن مایل به قهوه‌ای است، گلایه کرده‌اند.   

کیفیت پایین و نبود آب شرب در شهرستان‌های خوزستان
چنان‌که طهماسبی می‌گوید، این استان در حوزه آب آشامیدنی با سه چالش جدی مواجه است: کیفیت پایین، نبود آب و وضعیت بد آبخوان‌ها.به گفته او، در شهر اهواز به عنوان مرکز استان، کیفیت آب شرب به حدی پایین است که در بسیاری مواقع حتی با استفاده از دستگاه‌های تصفیه خانگی نیز قابل آشامیدن نیست. ماجرا به اهواز نیز ختم نمی‌شوند. در شهرستان‌های دیگری چون رامهرمز، خرمشهر، آبادان و به طور کلی حوزه بهمن‌شیر نیز خرید و فروش آب شرب در مقاطعی جریان دارد؛ چراکه آب خروجی از لوله‌کشی شهر قابل مصرف نیست. 

این فعال محیط زیست خوزستان به کیفیت پایین آب در شهرستان شادگان نیز اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که علت آن، ورود فاضلاب از مراکز صنعتی مربوط به نیشکر به رودخانه کارون است.  طهماسبی همچنین از کمبود آب شرب در برخی از شهرستان‌های استان می‌گوید و می‌افزاید: «شهرهایی همچون ایذه و هندیجان در مقاطعی با جیره‌بندی و تنش آبی مواجه هستند. البته به‌تازگی پس از مدت‌ها مطالبه از سوی اهالی روستاهایی که در اطراف سد کارون۳ قرار دارند، طرح لوله‌کشی و انتقال آب از دریاچه سد برای تامین آب آنها آغاز شده است.»

تنش در حوزه‌های آبخوان استان
این فعال محیط زیست خوزستان، در ادامه به چالش دیگری در استان اشاره می‌کند: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و بروز تنش در حوزه‌های آبخوان. طهماسبی توضیح می‌دهد: «در برخی مناطق از جمله رامهرمز و باغملک، سطح آبخوان به‌شدت افت کرده و اکنون بیلان آن منفی است. این دو شهرستان از نظر کشاورزی اهمیت زیادی در خوزستان دارند اما حفر چاه‌های آب متعدد چالش‌هایی ایجاد کرده است.» 

او ادامه می‌دهد: «این در حالی است که آب شرب شهرستان باغملک کیفیت بالایی دارد؛ به گونه‌ای که تنها با کلرزنی تصفیه می‌شود و به دست مردم می‌رسد. اما در بعضی روستاها، برخی از چاه‌های آب شرب خشک شده‌اند و منطقه از این نظر در تنش به سر می‌برد.»

نقش کشاورزی ناپایدار در تنش آبی خوزستان
طهماسبی یکی از عوامل شرایط موجود در زمینه آب شرب را سدسازی‌های بی‌رویه و طرح‌های انتقال آب می‌داند. در عین حال، او به نقش کشاورزی ناپایدار در تنش آبی خوزستان اشاره می‌کند و می‌گوید: «جهاد کشاورزی باید با اصلاح الگوی کشت، کشاورزی را به سمت حذف محصولات آب‌بر و کشت محصولات جایگزین ببرد.»به گفته او، این اقدام به‌ویژه در مناطقی که با کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و تنش در حوزه‌های آبخوان مواجه هستند ضروری است.   

در چنین شرایطی، برخی از مسئولان استانی اخیراً به رفع تنش آبی در بیشتر نقاط خوزستان در طول تابستان امسال اشاره کرده‌اند. اما طهماسبی معتقد است سنجش چنین ادعاهایی به انتشار دقیق آمار و مستندات نیاز دارد و با شواهدی که در اهواز به عنوان مرکز استان خوزستان در مورد آب شرب دیده می‌شود، مشخص است که وضعیت اصلاً قابل قبول نیست. 

چندی پیش محمد درویش، فعال و کنشگر محیط زیست،گفته بود: «استان خوزستان یک‌سوم منابع آب کشور را در اختیار دارد اما اکنون در برخی از سکونتگاه‌ها مردم آب ندارند و در شادگان و آبادان کیفیت آب خوب نیست.» همین است که دولت‌ها با وعده اصلاح وضعیت آب این استان کار خود را آغاز می‌کنند اما جای خود را به رقیبان بعدی می‌دهند؛ بدون اینکه چاره‌ای اساسی برای این چالش اندیشیده باشند. «آب شرب پایدار و باکیفیت»، این روزها از جمله مطالبه‌های اصلی مردم خوزستان است؛ خواسته‌ای که تحققش، حق آنهاست.