مهاجرت پرستاران در اوج سابقه و کارایی

گروه جامعه: پرستاران همچنان معترض هستند؛ هنوز هم صدای اعتراض آن‌ها هر چند وقت یکبار از بیمارستان‌های مختلف در استان‌های مختلف به گوش می‌رسد. این در حالیست که مسئولان تلویحا اعلام کرده‌اند که صدای اعتراض پرستاران را شنیده‌اند. آن‌ها جذب ۱۱ هزار پرستار برای جبران کمبود نیرو و افزایش رقم اضافه‌کار را به عنوان دو راه حل مشکلات پرستاران در دستور کار خود قرار داده‌اند. اما آیا این اقدامات می‌تواند صدای اعتراض پرستاران را خاموش کند؟  فارغ‌التحصیلان پرستاری تمایلی به کار در بیمارستان‌ها ندارند
به گزارش ایلنا،محمد شریفی‌مقدم (دبیرکل خانه پرستار) در رابطه با مشکلات پرستاران به ایلنا گفت: مشکلات پرستاری در کشور ما ناشی از انباشت مشکلات و کم‌توجهی مسئولان در حوزه نظام سلامت، به ویژه در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته است. این وضعیت به مرحله‌ای رسیده که بیمارستان‌ها با کمبود پرستار مواجه هستند و آمار مهاجرت پرستاران بالا است. جالب اینجاست که در حالی که ما شاهد بیکاری برخی پرستاران فارغ‌التحصیل هستیم، بسیاری از آن‌ها به رغم آگهی‌های استخدام، به سراغ کار پرستاری نمی‌روند.  وی ادامه داد: این وضعیت بحرانی به وضوح نشان‌دهنده چالش‌های جدی در حرفه پرستاری است. پرستاران با وجود اینکه به طور میانگین ۱۵ میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کنند، به دلیل شرایط سخت و پرخطر این شغل، تمایل کمتری به ادامه فعالیت در این حوزه دارند. بحران‌های ناشی از بیماری‌هایی نظیر کووید-۱۹ و سایر بیماری‌ها، فشار مضاعفی بر پرستاران وارد کرده است. بسیاری از آنان در آن دوران جان خود را از دست دادند و برخی دیگر هنوز تحت تأثیر عوارض جسمی و روانی ناشی از این بیماری قرار دارند. 

شریفی‌مقدم افزود: علاوه بر این، پرستاران با مشکلاتی همچون برخوردهای نامناسب و خشونت در محیط کار مواجه‌اند. این قشر که در خط مقدم ارائه خدمات به بیماران قرار دارند، اغلب مورد هدف حملات کلامی و جسمی قرار می‌گیرند، در حالی که مسئولیت‌های مربوط به سیستم‌های مدیریتی و عملکردی بر عهده آنان نیست. 

وی تأکید کرد: به طور کلی، حرفه پرستاری به دلیل شرایط دشوار و پُراسترس خود، جذابیت کمتری برای نیروی کار جوان دارد. در بسیاری از کشورها، مشاغلی که به این شکل هستند، با ارائه مشوق‌های انگیزشی و حقوق بالا، سعی در جذب نیروی کار دارند اما در اینجا برعکس است؛ به دلیلِ نیروی کار کم دراین حوزه، هم کار سخت‌تر است و هم حقوق و مزایا بسیار ناچیز است. لذا، برای بهبود وضعیت پرستاری و جذب نیروی انسانی، نیاز به اصلاحات اساسی در شرایط کار و ارتقای شأن اجتماعی این حرفه وجود دارد. 

استخدام ۱۱ هزار پرستار مشکل را حل نمی‌کند
شریفی مقدم تأکید کرد: با توجه به نرخ کنونی دلار و حقوق پرستاران در ایران، این شغل به هیچ وجه جذاب نیست. در مقایسه با کشورهای اروپایی که پرستاران می‌توانند بین ۴۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دلار حقوق بگیرند، پرستاران ایرانی تنها ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان (حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار) دریافت می‌کنند. این تفاوت قابل توجه باعث می‌شود که بسیاری از پرستاران به فکر مهاجرت بیفتند یا شغل‌های دیگر را انتخاب کنند. 

وی گفت: مسئله استخدام ۱۱ هزار پرستار که اخیراً مطرح شده، نیز به نظر نمی‌رسد که مشکل کمبود پرستار را حل کند. بسیاری از آگهی‌های استخدام پرستاری در بیمارستان‌ها نتیجه‌ای نداشته و پرستاران به این شغل روی نمی‌آورند. همچنین، شرایط استخدام و تعهدات پس از استخدام نیز برای پرستاران جذابیت چندانی ندارد.  شریفی مقدم تاکید کرد: به این موضوع توجه داشته باشید که بیمارستان‌های ما در حال حاضر با کمبود شدید پرستار مواجه است. در این شرایط، سیستم به دنبال استخدام ۱۱ هزار پرستار است، اما واقعیت این است که در بیمارستان‌ها، به ویژه در علوم پزشکی تهران و بیمارستان مهدی، بارها آگهی استخدام منتشر شده است و متأسفانه پرستاری برای استخدام حاضر نشده است. 

دبیر کل خانه پرستار بیان کرد: این نشان می‌دهد که سهمیه‌های آزمون استخدامی به اندازه کافی داوطلب ندارد. به عنوان مثال، اگر ۵۰۰ دانشگاه نیاز به پرستار داشته باشند، شاید فقط ۱۰۰ نفر ثبت‌نام کنند و از این تعداد، بیشتر پرستاران از شهرستان‌ها هستند که به امید استخدام در تهران به اینجا می‌آیند و پس از استخدام، تعهد پنج ساله‌ای برای ماندن در تهران دارند. با این حال، بسیاری از آن‌ها پس از استخدام به شهرستان خود برمی‌گردند، زیرا مراکز استان‌ها دیگر جذابیت لازم را ندارند. بنابراین، تعداد پرستارانی که استخدام می‌شوند، بسیار کم است و این مشکل همچنان باقی خواهد ماند. 

پرستاران در اوج سابقه و کارایی، مهاجرت می‌کنند
شریفی مقدم بیان کرد: با توجه به اینکه پرستاران در اوج کارایی و بازدهی خود، به دلیل شرایط بهتر در کشورهای دیگر، به راحتی جذب می‌شوند، باید بستر مناسبی برای ماندن آن‌ها در کشور ایجاد کرد. استخدام بدون فراهم کردن این بستر، راه‌حل مناسبی نخواهد بود. برای حل این مسائل، نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب و ایجاد انگیزه برای ماندگاری پرستاران در شغل خود داریم. این شامل بهبود شرایط کاری، افزایش حقوق و مزایا، و ایجاد فرصت‌های ارتقای شغلی است. به عنوان مثال، می‌توان برای ماندگاری پرستاران در مناطق محروم، مشوق‌های مالی در نظر گرفت. 
وی ادامه داد: در حال حاضر، بسیاری از پرستاران با ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه کار، یعنی در اوج بازدهی خود، به دلیل شرایط نامناسب، به مهاجرت فکر می‌کنند. برای جذب و نگهداشت پرستاران، باید اقداماتی صورت گیرد. به عنوان مثال، می‌توان بسته‌های تشویقی برای ماندگاری ارائه کرد، مشابه برنامه‌هایی که برای پزشکان در مناطق محروم وجود دارد. این اقدام می‌تواند به حفظ پرستاران در کشور کمک کند. به طور کلی، استخدام پرستاران بدون فراهم کردن بستر مناسب و شرایط کار مطلوب، به تنهایی نمی‌تواند راه‌حلی برای حل مشکلات این حوزه باشد. 
فوق‌العاده خاص و تعرفه‌گذاری؛ دو راه حل برای افزایش حقوق پرستاران
دبیر کل خانه پرستار همچنین گفت: ضرورت پرداختن به علت‌ها و آسیب‌شناسی وضعیت حقوق پرستاران احساس می‌شود. خواسته اصلی جامعه پرستاری کشور افزایش حقوق است، که این امر می‌تواند از طریق دو راهکار ساده محقق شود. نخست، پرستاران باید دریافتی ثابت خود را تحت عنوان حقوق افزایش دهند. اجرای فوق‌العاده خاص با ضریب مناسب، یکی از ابزارهای اصلی در این زمینه است. در حال حاضر، دولت قانونی دارد که می‌تواند برای مشاغل خاص، ضریب فوق‌العاده خاص تا سه برابر تعیین کند. در حال حاضر، ضریب فوق‌العاده خاص با رقم پایینی اجرا می‌شود و این به معنای تأثیر ناچیز آن بر حقوق پرستاران است.  شریفی مقدم گفت: دومین موضوع، تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است که قانونی از سال ۸۶ دارد ولی به درستی اجرا نشده است. وزارت بهداشت ادعا می‌کند که این تعرفه‌ها اجرا شده‌اند، اما نحوه اجرای آن مورد اعتراض است. به عنوان مثال، کارانه پرستاران در اورژانس‌ها به طور متوسط ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است، در حالی که این مبلغ به هیچ وجه با خطرات و چالش‌هایی که پرستاران با آن مواجه هستند، تناسب ندارد. 
دبیرکل خانه پرستار گفت: به نظر می‌رسد که این دو خواسته اصلی باید مورد توجه قرار گیرد. در حال حاضر، زمان مناسبی برای پیگیری این مسائل است، زیرا فصل بودجه‌ریزی در حال حاضر در جریان است و بنیاد بودجه به مجلس ارائه می‌شود. وزارت بهداشت و سازمان مدیریت باید این موارد را پیش‌بینی کنند. البته جلسات متعددی با وزارت بهداشت برگزار شده و به نظر می‌رسد که این وزارتخانه تمایل به شنیدن نظرات و پیشنهادات دارد. برای مثال، در بحث اضافه‌کاری، توافقاتی صورت گرفته است که نشان‌دهنده پذیرش منطقی مشکلات موجود است. امیدواریم که این روند ادامه یابد و در عمل به نتیجه مطلوبی منجر شود. 
شریفی مقدم بیان کرد: موضوع اضافه‌کاری پرستاران به یک چالش جدی تبدیل شده است. در حال حاضر، مبلغ ۲۵ هزار تومان به ازای هر ساعت اضافه‌کاری بسیار پایین است و با توجه به نیازهای واقعی پرستاران، این مبلغ باید به حداقل ۱۰۰ هزار تومان افزایش یابد که البته به رقم ۶۰ تا ۸۰هزار تومان کاهش دادند. ما به این نتیجه رسیدیم که با توجه به حقوق‌های متفاوت پرستاران (که بین ۱۲ تا ۲۰ میلیون تومان متغیر است) و به لحاظ بهره‌وری، مبلغ ساعت اضافه‌کاری باید به صورت جدی مورد بازنگری قرار گیرد. 
وی تأکید کرد: در جلسات مختلفی که با نمایندگان مجلس و سازمان برنامه و بودجه داشته‌ایم، شاهد بهانه‌تراشی‌ها وعدم توجه کافی به مشکل بوده‌ایم. نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که نگاه سیاست‌گذاران و دولتمردان به پرستاری باید تغییر کند. باید به‌جای نگریستن به پرستاری به عنوان یک هزینه، آن را به عنوان یک سرمایه‌گذاری در سلامت جامعه تلقی کنند. زیرا تأمین سلامت مردم وظیفه حاکمیت است و این موضوع به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی کشور تأثیر می‌گذارد. 
دبیرکل خانه پرستار گفت: در نهایت، با وجود اینکه افزایش حقوق و اضافه‌کاری پرستاران به‌عنوان یک گام اولیه در نظر گرفته شده، هنوز نیاز به اقداماتی اساسی و مؤثر وجود دارد تا وضعیت فعلی بهبود یابد و پرستاران بتوانند با انگیزه و آرامش بیشتری به ارائه خدمات بپردازند. 
هنوز هیچ اتفاقی برای پرستاران نیفتاده است وی گفت: البته نرخ کنونی اضافه‌کاری، که بین ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان تعیین شده، هنوز به درستی اجرا نشده و نمی‌تواند پاسخگوی نیازها باشد. این افزایش به دلیل کمبود پرستار و نیاز به کار اجباری برای پرستاران، به‌ویژه در شرایطی که تعداد نیروها کافی نیست، به‌طور مؤثری عمل نمی‌کند. 
شریفی مقدم اظهار کرد: همچنین درباره تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، علی‌رغم وعده‌های داده‌شده، هیچ اقدام عملی به وقوع نپیوسته است. این بی‌اعتمادی در جامعه پرستاری به شدت افزایش یافته و پرستاران به وعده‌ها و وعده‌های مسئولین بی‌اعتماد شده‌اند. آنچه که در رسانه‌ها درباره افزایش حقوق‌ها و موفقیت‌های تعرفه‌گذاری مطرح می‌شود، در واقعیت با چالش‌های جدی مواجه است و تغییرات ملموسی را در وضعیت پرستاران ایجاد نکرده است. 
دبیرکل خانه پرستار در پایان گفت: باید تأکید کنم که برای جذب و نگهداشت پرستاران، نیاز به یک سیستم پرداخت منصفانه داریم. به‌ویژه، فوق‌العاده خاص باید با ضریب مناسب اعمال شود تا بتواند به‌عنوان یک انگیزه برای پرستاران عمل کند. علاوه بر این، لازم است که نگاه سیاست‌گذاران به پرستاری تغییر کند و به‌جای دیدگاه هزینه‌ای، به آن به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری در سلامت جامعه نگاه کنند. در نهایت، ما به هر دو موضوع تعرفه‌گذاری و فوق‌العاده خاص تأکید داریم و معتقدیم که اجرای این دو می‌تواند به بهبود وضعیت پرستاران و نگهداشت نیروی کار در این حوزه منجر شود.