انگیزه استفاده ازشبكه‌هاي‌ماهواره فراوان‌است

به گزارش ایرنا ،مرکز پژوهش های مجلس در نخستین شماره از سلسله گزارش های خود تحت عنوان مطالعات ماهواره، دیدگاه ها و سیاست های مرتبط با شبکه های ماهواره‌ای در ایران را بررسی کرد. دفتر مطالعات فرهنگی مرکز در نتیجه گیری این گزارش آورده است: در سرگذشت دیدگاه‌ها و سیاست‌های ماهواره ای سه رویکرد بیش از دیگر رویکردها آشکار و به عمل نزدیک شده است. نخستین رویکرد ممنوعیت استفاده از برنامه های ماهواره است مهمترین دلیل این رویکرد جلوگیری از علنی شدن و رسمیت دادن به استفاده از برنامه‌های ماهواره بر می‌گردد.
 
بر اساس گزارش این مرکز، دومین رویکرد که از سال های نخست دهه 1380 و مجلس هفتم دیده می‌شود، بهره برداری مدیریت شده از ماهواره را مورد توجه قرار داده است. در ماده (104) قانون برنامه چهارم توسعه سازمان صدا و سیما موظف گردید مقدمات دریافت و پردازش شبکه‌های ماهواره را در قالب‌های شبکه‌های تلویزیونی فراهم آورد.

این در حالی است که در سومین رویکرد که قانون برنامه پنجم نقطه عطف آن به شمار می رود، دولت مکلف شده است تا از شبکه‌ها و برنامه‌های رسانه‌ای همسو حمایت کند. به عبارت دیگر، این رویکرد مشی رقابت را با شبکه های ماهواره ای تقریر کرده است. دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس با تاکید بر اینکه نمی توان درباره میزان اثربخشی هر یک از رویکردهای فوق اظهارنظر روشنی کرد،در گزارش خود آورده است: تبیین این رویکردها می تواند چگونگی مواجهه با این پدیده را نشان دهد ضمن اینکه بررسی انگیزه شهروندان در استفاده از برنامه های ماهواره می تواند شواهد دقیق تری از اثربخشی این سیاست ها را نشان دهد.
 
در این گزارش با اشاره به نسبت مستقیم میان استفاده از برنامه های ماهواره و نیازهای رسانه ای شهروندان، تاکید کرده است که برای تعیین سیاست های موثر باید این نیازها مورد توجه قرار گیرد و در سیاست های موجود می توان با رویکرد محتوایی و بر اساس شناخت نیازهای یاد شده از ظرفیت سیاست های سه گانه فوق استفاده بیشتری کرد.

این دفتر در ادامه گزارش خود آورده است:دو رویکرد استفاده مدیریت شده و حمایت از برنامه های همسو آنچنان که در قانون پیش بینی شده بود به اجرا درنیامد، برای مثال در راهبرد حمایت از برنامه های همسو که در قانون برنامه پنجم آمده، دولت می‌توانست با حمایت از تاسیس شبکه های ماهواره ای همسو بخشی از نیاز رسانه‌ای مردم را از این طریق تامین کند یا در رویکرد استفاده مدیریت شده نیز می توان با استفاده از الگوی شبکه های کابلی که در اغلب کشورها رایج است، شرایط استفاده مدیریت شده را برای مجتمع های مسکونی، شهرک ها و شهرهای کوچک فراهم کرد.
 
بر اساس این گزارش ایجاد شبکه های تلویزیونی از طرف سازمان صدا و سیما راه حل دیگری است که در قانون برنامه چهارم پیش بینی شده است. البته تاسیس شبکه های متعدد سرگرمی در سال های اخیر می‌تواند پاسخی به تحقق هدف این قانون تلقی شود. دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پزوهشای مجلس هر چند بر این باور است که هر یک از راهبردهای فوق بخشی از مسائل ناشی از استفاده از برنامه های ماهواره ای بیگانه را رفع می‌کند. در عین حال اذعان می‌کند که همچنان بخش قابل توجهی از نیاز رسانه‌ای از طریق ماهواره ها تامین می شود.

بر این اساس اگرچه تا نیمه دهه 1380 مطالعات حاکی از این بود که استفاده کنندگان ماهواره در پی تامین نیاز سرگرمی بودند در شرایط کنونی و با رفع نیاز از طریق شبکه های داخلی، نیازهای کسب خبر و تحلیل و تامین نیازهای فکری، باقی مانده از این رو انگیزه استفاده از برنامه‌های ماهواره همچنان وجود دارد. این مرکز تصریح می کند که راه حل هایی از جمله افزایش تعداد شبکه های مبتنی بر آرا و دیدگاه های مختلف سیاسی و فکری و همچنین استفاده از ظرفیت فضای دیجیتال برای تامین این نیازها می تواند مورد توجه قرار گیرد.

مرکز پژوهشهای مجلس با بیان اینکه عدم اتخاذ یک رویکرد ثابت و مشخص باعث شده است که کلیه اقدامات صورت گرفته در این حوزه به نتیجه مشخصی نرسد،بر این باور است که در حالی که قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره ای به باور بسیاری از کارشناسان کارآیی و اثربخشی خود را از دست داده است. تلاش های صورت گرفته برای تصویب قانون جدید به دلیل فقدان سیاست واحد به شکست انجامیده و در نتیجه اولین گام برای ساماندهی این حوزه اتخاذ رویکرد مشخص و ثابت است تا در ذیل آن قانون مدنی برای این عرصه تنظیم شود. اکنون به نظر می‌رسد قانونگذاری جدید در این عرصه مستلزم اجرای قوانین معطل مانده مانند قانون برنامه پنجم است و با ارزیابی اجرای قوانین موجود می توان به خلا قوانین جدید نائل شد.

بر این اساس اجرای قوانین معطل مانده مانند بند «ب» ماده (10) قانون برنامه پنجم، مستلزم تقویت هم اندیشی کمیسیون فرهنگی با دستگاه های اجرایی و اصحاب رسانه در خصوص یافتن راه حل منطقی و پسندیده است. همچنین باتوجه به اینکه شعار سال به موضوع فرهنگ اختصاص دارد، همکاری مجلس و دولت برای تهیه راهبرد مشخص به منظور برون رفت از وضعیت منفعل در قبال شبکه‌های ماهواره ای اهمیت مضاعف یافته که اقدام عاجل همه طرفین را نیاز دارد.