سازمان بهداشت جهانی چیست؟

گروه بین الملل: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، با امضای یک فرمان اجرایی، فرآیند خروج ایالات متحده از سازمان بهداشت جهانی را آغاز کرده است.
این دومین بار است که ترامپ دستور خروج آمریکا از این سازمان را صادر می‌کند. او در پایان دوره نخست ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۲۰ هم با متهم کردن این سازمان به «سوء مدیریت» در مقابله با همه‌گیری کووید-۱۹ فرمان خروج از آن را داد که در دوره جو بایدن لغو شد.
ترامپ این بار هم «ناتوانی در انجام اصلاحات ضروری و عدم استقلال در برابر نفوذ سیاسی نامناسب برخی کشورهای عضو» را از جمله دلایل فرمان خروج از این سازمان عنوان کرده است.
علاوه بر این، ترامپ می‌گوید سازمان بهداشت جهانی «خواهان پرداخت‌های سنگین و ناعادلانه‌ای از سوی آمریکا است که به‌مراتب بیشتر از سهم سایر کشورها است». رئیس جمهور آمریکا به طور مشخص چین را به نفوذ در این سازمان متهم کرده است.سازمان بهداشت جهانی که بخشی از سازمان ملل متحد است، وظیفه حفاظت از سلامت جسمی و روانی مردم جهان و مبارزه با بیماری‌ها را بر عهده دارد.هنگام بروز بحران‌های بهداشتی جهانی، دولت‌ها، متخصصان سلامت و بهداشت و مردم عادی برای دریافت راهنمایی و پشتیبانی به سازمان بهداشت جهانی مراجعه می‌کنند.
این سازمان ماموریت خود را بهبود سلامت برای همگان و تلاش برای ایجاد «فرصت برابر برای زندگی ایمن و سالم برای همه، در همه جا» عنوان می‌کند.
این نهاد بین‌المللی در سال ۱۹۴۸ تاسیس شده و دفتر اصلی آن در سوئیس است.
سازمان بهداشت جهانی با ۱۹۴ کشور عضو (از جمله ایالات متحده) در پروژه‌های مختلفی مانند کارزارهای واکسیناسیون، کمک به مردم در مواجهه با شرایط اضطراری بهداشتی و حمایت از کشورها در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی فعالیت می‌کند.این سازمان در تدوین دستورالعمل‌های جهانی مربوط به ایمنی مواد غذایی، روش‌های آزمایش دارو و استانداردسازی درمان‌ها نیز مشارکت دارد.منابع مالی این سازمان از کشورهای عضو و کمک‌های مردمی تامین می‌شود. بودجه این سازمان برای سال جاری میلادی ۶.۸۳ میلیارد بود.
از سال ۲۰۱۷، تدروس آدهانوم قبریسوس، دیپلمات و وزیر بهداشت پیشین اتیوپی، ریاست این سازمان را بر عهده دارد.
سازمان بهداشت جهانی با همکاری دولت‌ها، برای مقابله با شرایط اضطراری بهداشتی مانند بلایای طبیعی، بحران‌های انسانی و همه‌گیری‌ها تلاش می‌کند.
این سازمان معمولا در زمینه رساندن خدمات بهداشتی و درمانی به کسانی که در مناطق جنگی مانند غزه گرفتارشده‌اند فعالیت می‌کند.
در کشورهای در حال توسعه، سازمان بهداشت جهانی با آموزش افراد برای خدمت به عنوان پرستار یا خدمه بهداشت و درمان در کشور خود، به بهبود سلامت عمومی کمک می‌کند.
سازمان بهداشت جهانی با انتشار داده‌ها و اطلاعات مربوط به بیماری‌های مهم، در آگاهی‌رسانی و تاثیرگذاری بر سیاست‌های عمومی نیز نقش مهمی دارد.
سازمان بهداشت جهانی همچنین در زمینه نظارت، پیشگیری، تشخیص، درمان و مراقبت از بیماری‌های واگیر، غیرواگیر و مشکلات مربوط به سلامت روان فعالیت می‌کند.
این سازمان با هدایت برنامه‌های بهداشتی جهانی، برای ریشه‌کنی بیماری‌ها تلاش می‌کند. به عنوان نمونه در سال ۱۹۷۴ سازمان بهداشت جهانی «برنامه گسترش ایمن‌سازی» را آغاز کرد. در ابتدا هدف این برنامه واکسیناسیون کودکان سراسر جهان در برابر شش بیماری زیر بود:
دیفتری
سیاه‌سرفه
کزاز
فلج اطفال
سرخک
سل
این برنامه بعدها به ۱۳ واکسن توصیه‌شده جهانی و ۱۷ واکسن دیگر که برای شرایط خاص توصیه می‌شوند، گسترش یافت.
ریشه‌کنی آبله همچنان یکی از بزرگترین دستاوردهای سازمان بهداشت جهانی محسوب می‌شود.
آبله بیماری مرگباری بود که پیش از ریشه‌کنی، جان میلیون‌ها نفر را گرفته بود.
سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۶۷ تلاش گسترده‌ای را برای ریشه‌کنی آبله آغاز کرد که شامل یک برنامه وسیع ایمن‌سازی و نظارت جهانی به مدت چند سال بود.
پس از بیش از یک دهه تلاش، سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۸۰ اعلام کرد که آبله ریشه‌کن شده است. این تنها بیماری عفونی است که برنامه ریشه‌کنی آن به چنین موفقیتی دست یافته و به گفته سازمان بهداشت جهانی، «یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین موفقیت‌های بهداشت عمومی در تاریخ» محسوب می‌شود.
در نتیجه تلاش‌های جهانی، فلج اطفال در بیشتر کشورها ریشه‌کن شده است، اگرچه هنوز در پاکستان و افغانستان وجود دارد.
اما تلاش‌های اولیه برای ریشه‌کنی مالاریا که در سال ۱۹۵۵ آغاز شده بود، در سال ۱۹۶۹ متوقف شد و از آن زمان پیشرفت در این زمینه کند بوده است.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که قطعنامه‌های مختلف مجمع جهانی بهداشت - نهاد تصمیم‌گیرنده این سازمان که سالانه با حضور نمایندگان کشورهای عضو تشکیل می‌شود - از سال ۱۹۵۵، و به تازگی در سال ۲۰۱۵، بر این هدف تاکید مجدد داشته‌ است.
از سال ۲۰۱۵ تاکنون سازمان بهداشت جهانی ۱۲ کشور را عاری از مالاریا اعلام کرده است. یکی از اهداف اصلی برنامه «راهبرد فنی جهانی برای مالاریا ۲۰۳۰-۲۰۱۶»، ریشه‌کنی مالاریا در دست کم ۳۰ کشور تا سال ۲۰۳۰ است.
در سال ۲۰۲۱، سازمان جهانی بهداشت نخستین واکسن مالاریا را برای پیشگیری از این بیماری در کودکان توصیه کرد و در سال ۲۰۲۳ برنامه‌ای برای واکسیناسیون آغاز کرد که هدف آن ارائه ۱۸ میلیون دوز از این واکسن به ۱۲ کشور آفریقایی تا سال ۲۰۲۵ است.
این سازمان به دلیل شیوه واکنش به شیوع ابولا در غرب آفریقا در سال ۲۰۱۴، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. ارتباطات ضعیف و کارکنان ناکارآمد از دلایل اصلی ناتوانی این سازمان در واکنش سریع به این بحران عنوان شد.طرفداران این سازمان معتقدند برخی از انتقادهای مطرح شده در آن زمان ناعادلانه و انتظارات از این سازمان غیرواقع‌بینانه بود.
سازمان بهداشت جهانی می‌تواند داده‌ها و تحلیل‌ها را ارائه دهد، اما اختیار انجام اقدامات مستقل را ندارد. این سازمان تنها پس از درخواست کمک از سوی یک کشور عضو می‌تواند وارد عمل شود.
سازمان بهداشت جهانی به خاطر نحوه واکنش‌اش به همه‌گیری کووید نیز با انتقادات شدیدی روبرو شد.
در سال ۲۰۲۰ دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد که کشورش را از این نهاد جهانی خارج خواهد کرد. او مدعی شد که سازمان بهداشت جهانی برای جلوگیری از گسترش کووید-۱۹ به اندازه کافی تلاش نکرده و آن را متهم کرد که پس از شیوع همه‌گیری تحت کنترل چین قرار گرفته است.
ایالات متحده بزرگترین کمک‌کننده مالی سازمان بهداشت جهانی است، به همین دلیل این تصمیم ضربه سنگینی به این سازمان بود.
جو بایدن پس از رسیدن به ریاست جمهوری، بلافاصله تصمیم ترامپ را لغو کرد و به سازمان بهداشت جهانی اطمینان داد که از حمایت سیاسی و مالی آمریکا برخوردار خواهد بود.
هیئتی از کارشناسان مستقل که سازمان بهداشت جهانی تشکیل داده بود، به این نتیجه رسیدند که همه‌گیری قابل پیشگیری بوده و واکنش‌های این سازمان و دولت‌های جهانی به همراه هم تبدیل به یک «ترکیب سمی» شده است.
این هیئت گفت که کمیته اضطراری سازمان بهداشت جهانی می‌بایست یک هفته زودتر شیوع این بیماری در چین را یک وضعیت اضطراری بین‌المللی اعلام می‌کرد.
این هیئت برای مقابله با همه‌گیری‌های آینده، خواستار بهبود مدیریت وتصمیم‌گیری جهانی و افزایش بودجه سازمان بهداشت جهانی شد.