پارسیان، نماد عقل، تدبیر، سیاست و اعتدال بوده‌اند

حجت الاسلام حسن روحانی عصر چهارشنبه در جمع اساتید و دانشجویان مرکز آکادمی تاجیکستان افزود: با این نگاه، فرق نمی کند که یک فارسی زبان تبعه کدام دولت باشد، چه تاجیکستان، چه افغانستان، چه ایران و چه پارسی را هر چه بنامد و آن را زبان تاجیکی یا دری یا فارسی بخواند. وی تصریح کرد: ایرانیان چون در میان تاجیکان سخن می گویند، گویی در خانه خویش سخن می گویند؛ تاجیکستان به عنوان یک دولت مستقل، پاره تن تمدن و فرهنگ ایران است و ایران فرهنگی بسی فراخ تر از ایران سیاسی است.

رییس جمهوری گفت: هر آشنای زبان فارسی ، ایرانی است؛ هرچند که هر ایرانی ، فارسی زبان نیست و در جهان فرهنگ و تمدن ایرانی، زبان های گوناگونی از آذری و ترکی و کردی وجود دارد اما حتی آنان نیز به زیبایی و شیرینی زبان فارسی آگاهند؛ چنان که مولوی در قونیه قدیم و ترکیه جدید به پارسی شعر می گفت ولی در عین حال نفوذش در سیاست و زندگی ترکان مشهود است.

روحانی ادامه داد: همچنان که دربار گورکانیان هندوستان در دوره افول شعر فارسی در ایران، میزبان شاعران پارسی و حامیان سبک هندی بود و امروز نقش زبان پارسی در فرهنگ و زندگی اهالی شبه قاره از پاکستان تا مردمان هندوستان مشهود است. چه، سرود ملی پاکستان که به زبان فارسی است و چه، زبان رسمی آن که اردویی آکنده از کلمات فارسی است و چه پارسیان هند که در رشد و توسعه این کشور نقش مهمی داشته اند.

رییس جمهوری تاکید کرد: زبان فارسی فقط قصیده و غزل و ترانه و ترنم نیست بلکه یک عامل مهم حیات سیاسی و اجتماعی مردم ما در این منطقه از جهان است و سخنوران فارسی زبان هم فقط ناظم کلمات زیبا نبوده اند. گفته اند که شعر، حکمت است و سیاست هم اوج حکمت است چون سیاست نه به معنای فن اقتدارگرایی که به معنای علم تدبیر و نماد اعتدال و دولت عقل ، اتمام حکمت است. وی ادامه داد: این تعریف از سیاست در حکمت ایرانی و اسلامی بی سابقه نیست و حکمای ما از قدیم سیاست را علم تدبیر می دانستند و سیاستمدار را مردم حکیم. نهاد وزارت در ادب و فرهنگ پارسی، نهاد حکمت بوده نه زور و قهر ؛ حتی اگر سلاطین نماد قهر و غلبه بودند.

* پارسیان، نماد عقل، تدبیر، سیاست و اعتدال بوده‌اند
رییس جمهوری گفت: این تعریف از سیاست در حکمت ایرانی و اسلامی بی سابقه نیست و حکمای ما از قدیم سیاست را علم تدبیر می دانستند و سیاستمدار را مردم حکیم؛ نهاد وزارت در ادب و فرهنگ پارسی نهاد حکمت بوده نه زور و قهر حتی اگر سلاطین نماد قهر و غلبه بودند و به مدد علم و عقل و اعتدال آنان بوده که در سیاست کهن جایی برای عدالت مانده بود. روحانی افزود: در همین جهان اسلام گرچه خلافت به سلاطین اموی و عباسی رسید که به شمشیر سربازان و تدبیر پارسیان در کنار خلافت آنان استوار بود، پارسیان در آن دوران نماد عقل و تدبیر و سیاست بودند؛ آنان از هر نوع افراط و تفریط برحذر بودند و اگر با شاهان و خلفای وقت همکاری می کردند برای حفظ عقل و مصلحت بود. این چنین بود که تمدن اسلامی قرن ها دوام یافت، بر پایه عقل و خردی که اسلام توصیه کرده بود، نصیحت الملوکها نوشته و سیاست نامه ها تدوین شد.

* اصول سه گانه ادب پارسی
رییس جمهوری با طرح این سوال که این چه رازی در زبان پارسی بود که پارسیان را به جای سپه سالاری به سوی دیوان و دولت عقل رهنمون می شد؟، گفت: اصل اول ادب پارسی، ادب «رواداری» است، سال هاست که از زبان حافظ میخوانیم که «آسایش دوگیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت با دشمنان مدارا» و این سخن قبل از پدیدار شدن جان لاک و ژان ژاک روسو بیان شده است؛ این جوهر اندیشه سیاسی ایرانی – اسلامی است که در اوج استبداد حاکم بر فارس آن روز بیان شده است.

روحانی افزود: اصل دوم ادب پارسی، ادب نوع دوستی است، قرن هاست که از زبان سعدی می خوانیم که «بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» و این سخن قبل از پدیدار شدن تفکرات اومانیستی غرب بیان شده است؛ این جوهر اندیشه سیاسی، ایرانی و اسلامی است که در اوج تعصبات مذهبی و قومی زمانه بیان شده است. وی ادامه داد: اصل سوم، ادب پارسی، ادب معناگرایی است، هر لفظ را دارای معنایی و هر ظاهری را دارای باطنی می داند که مهمتر از ظاهر آن است و همه ما قصه موسی و شبان اثر مولوی را به یاد داریم که «هیچ آدابی و ترتیبی مجو/هر چه می خواهد دل تنگت بگو»؛ این جوهره عرفان فارسی است. عرفان اسلامی و ایرانی که زبان بیانش فارسی است در درجه اول بر نفی ظاهر گرایی و اصالت معناگرایی تاکید کرده است.

* علت ایرانی ستیزی داعش و طالبان
رییس جمهوری گفت: اکنون با این سه اصل و سه ضلع چگونه می توان پدیدار شدن افراط گرایی و بنیادگرایی دینی را توضیح داد؟ آنان که به نام جهاد دروغین، داعش و طالبان دم از احیای خلافت و امارت و دولت اسلامی می زنند در درجه اول با این فرهنگ اسلامی و انسانی می جنگند. اعتدال ستیزی و ایرانی ستیزی آنان – ایران فرهنگی نه ایران سیاسی – به علت فاصله گرفتن آنان با «رواداری و آزاداندیشی» حافظ ها، «انسان دوستی و نوع پروری» سعدی ها و «معناگرایی و سطحی ستیزی» مولوی ها است.

روحانی اظهارداشت: آنان این مفاهیم بلند را که از عمق فرهنگ و معارف اسلامی برخاسته اند، قبول ندارند؛ آنان فرهنگ اسلامی را قبول ندارند و به نام اسلام با اسلام می جنگند. آنان فکر می کنند باید با پیراستن اسلام از این فرهنگ به حقیقت اسلام برسند غافل از اینکه آنچه از تلاش آنان می ماند یک آیین خشک و جامد و راکد است که با روح دین محمد(ص) هیچ قرابتی ندارد و این ریشه افراطی گری است.

رییس جمهوری گفت: ما در پناه دین اسلام و فرهنگ اسلام در پناه حضرت محمد(ص) و به اشکالی چون مولوی ها و سعدی ها و حافظ ها و ابن عریی ها و ابن سیناها سال ها در کنار هم زندگی کرده ایم؛ شیعه و سنی، از مذهب اهل بیت و اهل سنت، از بخارا تا قرطبه، از لاهور تا استانبول، از قم تا قاهره، از مشهد تا طرابلس. روحانی افزود: هیچ کس نپرسیده مولوی یا سعدی یا حافظ یا فردوسی شیعه است یا سنی؟ اکنون سال ها و قرن هاست که در ایران شیعه از مولوی می خوانند و می آموزند و حتی فقیهان بزرگ ما مانند امام خمینی از او به نیکی یاد می کنند، همچنان که فردوسی شیعه در سرزمین سنی شما محبوب است.

وی ادامه داد: حال چه شده است که یک گروه افراطی در شرق و غرب ما به نام احیای خلافت اسلامی، شیعه کشی می کنند و علمای سنی را به جرم عدم بیعت می کشند. باید در عقل و در نیت اینگونه افراد شک کرد، آنان که دشمن فرهنگ اسلامی اند نمی توانند دوست شریعت اسلامی باشند، شریعت در بستر فرهنگ اسلامی شکل گرفته است و شریعت اسلامی یک الگوی صرفا آسمانی و لاهوتی نیست که به بکار زمین نیاید.

* از اسلام، تکفیر در نمی‌آید
رییس جمهوری گفت: خدا دین را برای اداره دنیا ساخته است نه برای نفی دنیا؛ فرهنگ اسلامی فرزند دین اسلامی است که بر طلب علم و حجیت عقل تاکید کرده است؛خود پیامبر بارها سنت های درست قبل از اسلام را امضا کرد و در مواردی آنان را اصلاح کرد و ارتقا داد. اسلام یک دین و دعوت جهانی با میراث های پارسی و عربی و ترکی و هندی و کردی است و یک ایدئولوژی بسته و مذهب افراطی و فرقه تکفیری نیست. از اسلام تکفیر در نمی آید، اسلام و قرآن حتی در حق کافرانی که اهل ظلم نباشند می گوید «لکم دینکم ولی الدین»؛ اسلامی که حقوق کافران را رعایت می کند چگونه می تواند کارخانه کافرسازی و کافرکشی راه بیاندازد؟ وی ادامه داد: آنان که بر جای مدارا تعصب می نشانند، آنان که برای انسان ارزشی قائل نیستند و فقط عقیده آدم ها برایشان مهم است، آنان که ظاهرگرایند و از باطن بی خبر و بلکه باطن را انکار می کنند، افراطی اند.

رییس جمهوری گفت: راه مبارزه با افراطی گری روشن است و آن، احیای فرهنگ اسلامی با همه ارزش ها و آثار ادبی و هنری و فلسفی و علمی آن است؛ این نه فقط یک دغدغه فرهنگی که یک برنامه سیاسی و اجتماعی است. البته نباید در گذشته بمانیم بلکه باید در آن اجتهاد و ابتکار و نوآوری کنیم اما به تکثر تاریخ خود بازگردیم و از تعصب و تکفیر و تحریم عقل و علم پرهیز کنیم. دشمنان اعتدال فرهنگ و تمدن ما را نشانه گرفته اند پس چاره کار روشن است و راه آن، احیای فرهنگ رواداری، فرهنگ نوع دوستی، فرهنگ معنا محوری و پرهیز از ظاهرگرایی، قبیله گرایی و عصبیت محوری است، همان فرهنگی که فرزند اسلام است و زبانش زبان من و شماست. زبان پارسی همچون عامل و اتحاد و آزادی سیاسی زبان صلح و دوستی است.

* امنیت همه ما به هم گره خورده است
رییس جمهوری با بیان اینکه امروز در منطقه ای زندگی می کنیم که باید فرهنگ، اقتصاد و مسایل مهم اجتماعی، سیاسی و امنیتی همه ما بهم گره بخورد، گفت: اگر ایران به فکر توسعه و امنیت خود باشد و تاجیکستان نیز در فکر توسعه و امنیت خود باشد، هیچکدام به اهداف خود نمی رسند. در دنیای امروز امنیت همه ما و توسعه اقتصادی ما بهم گره خورده است و برای پیشرفت در تمدن بلند اسلامی در این منطقه باید در کنار هم باشیم و به کمک هم بشتابیم.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران خوشحال و خرسند است که اولین کشور بود که استقلال مردم تاجیکستان را به رسمیت شناخت و از آن روز تا امروز هر روز بهتر از دیروز برای کمک به مردم عزیز و همزبان و هم دین و هم فرهنگ خود تلاش کرده و خواهد کرد. رییس جمهوری با تاکید بر اینکه ما در عرصه علم و فناوری و در تمام زمینه ها آماده توسعه همکاری ها هستیم، خاطرنشان کرد: شما می دانید در جمهوری اسلامی ایران نه تنها پیشرفت بلندی در علوم انسانی، اقتصاد، سیاست، حقوق و علوم اجتماعی تحقق یافته است بلکه در زمینه نانو، بیوتکنولوژی، آی تی،هوافضا و هسته ای نیز کشور ما در ردیف 17،18 و 19 جهانی و ردیف اول منطقه ای قرار دارد.

روحانی اظهارداشت: ایران با کمال سخاوت آماده است در همه زمینه های علمی و فناوری با دوستان و همسایگان به ویژه با کشور همزبان و هم تمدن، یار و دوست دیرین خود، تاجیکستان همکاری کند. ما بخش های یک ساختمان بلند تمدنی هستیم که بخشی از این ساختمان را ایران می نامیم و بخشی دیگر را تاجیکستان و افغانستان لقب می دهیم و حتی در بخش بزرگی از شبه قاره هند و در بخشی از آسیای مرکزی ما تمدن واحد را از گذشته می یابیم و می بینیم. روحانی تاکید کرد: امروز کاملا آماده ایم تا در همه زمینه های فرهنگی، اقتصادی، گردشگری،سیاسی و امنیتی در کنار ملت بزرگ و عزیز تاجیکستان باشیم و خواهیم بود.

لباس زرین آکادمی علوم بر تن رییس جمهور
گفتنی است که هیات عالی آکادمی علوم تاجیکستان شامگاه چهارشنبه حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی رییس جمهوری ایران را به عنوان عضو خارجی این آکادمی اعلام کرد. دکتر روحانی سومین ایرانی است که تاکنون به عنوان عضو خارجی این آکادمی انتخاب می شود. در این مراسم اساتید آکامی علوم تاجیکستان پس از اعلام نام دکتر روحانی به عنوان عضو خارجی این آکادمی ، یکصدا به تشویق رییس جمهوری ایران پرداختند.
آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی و رضا داوری اردکانی دو ایرانی هستند که پیش از این برای عضویت این آکادمی انتخاب شده اند. رییس آکادمی علوم تاجیکستان در این مراسم همچنین لباس زرین ویژه اعضای رسمی این آکادمی را به دکتر روحانی اهدا کرد.