حبس ابد برای مدافع حقوق مسلمانان چین

در یک محاکمه غیرعادی، دولت چین اين کنشگر مسلمان مدنی را به حبس ابد محکوم کرد. این استاد ۴۴ ساله دانشگاه پکن، متهم شده به این که سیاست دولت مرکزی در قبال اقلیت‌ها، مذاهب، طرح‌های اقتصادی و سیاست خانواده را زیر سوال برده است. توهتی به عنوان یک مدافع میانه‌روی اقلیت ترک و مسلمان اویغور در شمال غربی چین شناخته می‌شود. او سال‌ها در باره وضعیت اقلیت مسلمان اویغور تحقیق کرده در مقاله‌های خود به اسکان سیستماتیک اقلیت چینی «هان» در سرزمین‌های متعلق به اویغورها و تبعیض‌های اقتصادی علیه ترک‌ها پرداخته است.

منطقه خودگردان اویغور سین‌کیانگ در شمال غربی چین قرار دارد و از ‌آن به عنوان «ترکستان چین» نیز یاد می‌شود. اویغورها در سال‌های اخیر اعتراضاتی علیه دولت مرکزی چین انجام داده‌اند که گاهی به خشونت انجامیده است. توهتی تا ژانویه سال ۲۰۱۴ که دستگیر شد، در دانشگاه مینزو در پکن علوم اقتصادی تدریس می‌کرد. او با کمک هفت نفر از دانشجویانش، وبسایتی به نام «اویغور آنلاین» به راه انداخته بود. این دانشجویان نیز با او دستگیر شدند. دستگیری او پس انتقاد به شیوه برخورد دولت چین با انفجار انتحاری در میدان تیان‌آنمن پکن (میدان صلح آسمانی) صورت گرفت. ماموران امنیتی چین این انفجار را به جدایی‌طلبان اویغور نسبت دادند. قبل از محاکمه توهتی، برخی دیپلمات‌های اروپایی و کانادایی به چین رفته بودند، اما مقامات چینی اجازه دیدار آن‌ها با توهتی را ندادند.

حکم صادره علیه توهتی با واکنش اعتراضی بسیاری از گروه‌های حقوق بشری و اویغورهای تبعیدی روبرو شده است. اتحادیه اروپا این حکم را «غیرقابل توجیه» خواند. توهتی در اروپا به عنوان مبتکر ایجاد دیالوگ میان اویغورها و مقامات چینی شناخته می‌شود. یک سخنگوی اتحادیه اروپا در پکن با محکوم کردن حکم صادره علیه توهتی، خواستار آزادی هر چه سریعتر او و حامیانش شده است. این سخنگو تاکید کرده که چین باید حقوق کلیه اقلیت‌ها را بپذیرد و به عقاید گوناگون احترام بگذارد.

در حکم دادگاه آمده که توهتی در وبسایت خود اویغورها را به خشونت ترغیب کرده و گروه‌های جدایی‌طلب را شکل داده است. توهتی در زمان صدور حکم فریاد کشید که رای صادره را نمی‌پذیرد. ماموران پلیس او را پس از اعتراض از سالن دادگاه بیرون بردند. نخستین جلسه دادگاه او در ۱۷ سپتامبر تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار شده بود. همسر او گفته که در زندان به پای شوهرش زنجیر بسته بودند. وکیل توهتی تاکید کرده که این حکم پذیرفتنی نیست و علیه آن فرجام‌خواهی خواهد شد: «آنچه او انجام داده، در چارچوب آزادی عقیده و بیان ادا شده است.» دادگاه توهتی در چارچوب کارزاری برگزار شده که دولت چین پس از سلسله‌ای حملات خونبار در سین‌کیانگ علیه «تروریسم و جدایی‌طلبی» به راه انداخت. سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید محاکمه توهتی و رای صادره، انگیزه سیاسی دارد.