۲۶ آبان: سالروز تولد ریاضیدان مجارستانی

17 نوامبر سال 1902 یوجین پاول ویگنر، ریاضیدان و فیزیکدان بزرگ مجارستانی در شهر بوداپست دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی را تا 9 سالگی زیر نظر معلم خصوصی در خانه گذراند و از سال سوم ابتدایی وارد مدرسه عمومی شد. از همان کودکی به معماهای ریاضی و بررسی نظریه‌های گوناگون علاقه داشت. ویگنر در دانشگاه فنی برلین به تحصیل در رشته مهندسی شیمی مشغول شد و همزمان در جلسات هفتگی جامعه فیزیکدانان آلمان شرکت می‌کرد. در این جلسات افراد بزرگی چون مکس پلانک، مکس فون لاوو، رودولف رادنبرگ، ورنر هایزنبرگ، والتر نرنست، ولفگانگ پاوولی و آلبرت انیشتین حضور داشتند.

سال 1926 ویگنر به مجارستان و زادگاهش بازگشت تا همراه پدر مشغول کار شود؛ اما علاقه وی به فعالیت‌های علمی موجب شد پیشنهاد دانشمند بزرگ، کارل وایزنبرگ را به عنوان دستیار در کار تحقیقاتی روی اشعه ایکس بپذیرد و مجددا به آلمان باز گردد. بعد از 6 ماه کار با وایزنبرگ به عنوان دستیار، ویگنر کار تحقیقاتی دیگری با ریچارد بکر آغاز کرد و در این مقطع زمانی در زمینه فیزیک کوانتومی دانش بسیاری کسب کرد و تمام کارهای اروین شرودینگر را در فیزیک کوانتوم مورد بررسی قرار داد. پس از آن دیوید هیلبرت به وی پیشنهاد کار داد و ویگنر در دانشگاه گوتینگن زیر نظر این استاد بزرگ مشغول کار شد.

دیوید هیلبرت یکی از مشهورترین ریاضیدان‌های قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم است. او یکی از تأثیرگذارترین دانشمندان در گسترش و پیدایش مکانیک کوانتومی و حتی نظریه نسبیت است. این ریاضیدان بزرگ در سال ۱۹۰۰ و در کنگره بین‌المللی ریاضیات، قرن تازه را با مطرح کردن فهرست مشهور ۲۳ مسئله‌ای خود، افتتاح کرد. مسائلی که از آن زمان تاکنون ریاضیدانان را به خود مشغول کرده است.

ویگنر علاوه بر کار با دیوید هیلبرت، بصورت مستقل روی ایده‌های خود کار می‌کرد و در سال 1927 توانست نظریه تقارن خود در مکانیک کوانتومی را مطرح کند. اواخر دهه 30 میلادی قرن بیستم ویگنر تمرکز تحقیقاتش را روی فیزیک اتمی معطوف کرد و دستاورد مهم وی در این دوران ارائه نظریه عمومی واکنش‌های اتمی بود.

دکتر پاول ویگنر سال 1963 بخاطر دستاوردهایش در خصوص مطالعات هسته اتم و همچنین ذرات بنیادی موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک شد. با این حال نباید دستاوردهای وی را در ریاضیات محض نادیده گرفت. دستاوردهای این دانشمند بزرگ در ریاضیات محض زیر بنای بسیاری از تحولات در فیزیک اتمی و سایر علوم مرتبط را به همراه داشته است. دکتر یوجین پاول ویگنر اول ژانویه 1995 در سن 92 سالگی در پرینستون آمریکا دیده از جهان فرو بست. وی تا آخرین سال‌های عمر مشغول به تحقیق و آموزش دانشجویان بود.