اسامه بن لادن در این مدرسه قهرمان است!

عبدالعزیز قاضی، روحانی بحث‌برانگیز مسجد "لال" (سرخ) اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان، می‌گوید که ”ما اهداف مشترکی با طالبان داریم ولی به کسی آموزش نظامی نمی‌دهیم. کار ما آموزش ذهن است. طالبان بیشتر اهل عمل است. ما اصول کلی جهاد را آموزش می‌دهیم. این‌که دانش‌آموزان ما بخواهند در آینده آموزش نظامی ببینند یا نه، تصمیمی است که خودشان باید بگیرند. ما جلوی آن‌ها را نمی‌گیریم.“ قاضی اداره هشت مدرسه مذهبی را بر عهده دارد. اولین آن‌ها بعد از این‌که پدرش برای دیدار با اسامه بن لادن به افغانستان رفت، تاسیس شد.

به گفته این روحانی پاکستانی ”اسامه بن لادن برای همه ما یک قهرمان است. او در برابر آمریکا ایستاد و پیروز شد. او الهام‌بخش ماموریت این مدرسه‌ها بود.“ امروز نام بن لادن که در سال ۲۰۱۱ به دست یگان ویژه نیروی دریایی آمریکا در پاکستان کشته شد بر سر در کتابخانه‌ یکی از این مدرسه‌ها دیده می‌شود. از سال ۲۰۰۷ که ارتش پاکستان این مسجد افراطی را محاصره و سپس اشغال کرد زمان زیادی می‌گذرد. شرایط برای قاضی، مسجدش و مدرسه‌هایش عوض شده است. در جریان آن حمله ۱۰۰ نفر کشته شدند که شامل تعداد زیادی پیکارجو بودند. برادر کوچک‌تر قاضی، مادرش و پسرش هم در میان کشته‌شده‌ها بودند. قاضی هم که می‌خواست با پوشیدن روبنده و چادر زنانه (برقع) از مهلکه فرار کند که به دام افتاد و به همین خاطر به «ملای برقع‌پوش» معروف شد.

اما حالا ۳۰۰۰ دختر و ۲۰۰۰ پسر در مدرسه‌های او درس می‌خوانند. مواد درسی ترکیبی است از روخوانی قرآن، عربی و الهیات. از علوم طبیعی، ریاضی و هنر به دلیل «دنیوی بودن» آنها تقریبا هیچ خبری نیست. بسیاری از متون درسی مدرسه‌ها به دست خود قاضی نوشته شده‌اند و در چاپخانه همان مدرسه‌ها به چاپ رسیده‌اند. کوتاه‌ترین دوره درسی ۱۲ ماه است ولی دانش‌آموزان می‌توانند در دوره‌های هشت ساله هم ثبت نام کنند تا به عنوان یک روحانی فارق‌التحصیل شوند.

عبدالله که ۲۴ سال دارد و قرار است سال آینده با مدرک روحانیت از مدرسه فارق‌التحصیل شود می‌گوید: ”طالبان افغانستان را خیلی خوب اداره می‌کرد. عدالت بر جامعه افغانستان حاکم بود و دنیا به آن غبطه می‌خورد.“ او هم اسامه بن لادن را الگوی خود می‌داند. مجازات سنگسار، اعدام در ملأ عام و محدودیت آموزشی برای زنان با قرائت او از اسلام توافق کامل دارند.

او می‌گوید: ”هدف همه ما یک چیز است. می‌خواهیم جامعه‌ای خالی از فساد بسازیم. می‌خواهیم عدالت را برای همه جاری کنیم. تنها راه رسیدن به این هدف اجرای شریعت اسلامی و تشکیل یک حکومت اسلامی است.“ عبدالله یکی از ۱۸ روحانی‌ است که در سال ۲۰۱۵ فارق التحصیل خواهند شد تا این عقاید را به میان مردم نواحی مختلف پاکستان ببرند.

- مسجد لال توسط مولانا قاری عبدالله، پدر عبدالعزیز قاضی، تاسیس شد. او از طالبان که در آن زمان با روس‌ها می‌جنگید حمایت می‌کرد. او فریاد مخالفت با اقلیت‌های مذهبی و تکثرگرایی سر داد.
- ژنرال ضیاءالحق، دیکتاتور نظامی پاکستان، به شکل مرتب در برنامه‌های مسجد لال حاضر می‌شد.
- اسنادی که در جریان حمله سال ۲۰۰۷ به مسجد لال به دست آمد نشان می‌داد که این مسجد با رهبران القاعده، از جمله شخص اسامه بن لادن، در ارتباط بوده است.
- تعداد دانش‌آموزان کنونی مدرسه مسجد لال از هر زمان دیگری بیشتر است و قرار است با اتمام کارهای ساختمانی در سال ۲۰۱۵، ۱۰۰۰ نفر به ظرفیت تحصیلی آن اضافه شود.
در مدرسه خوابگاه، خوراک و خدمات پزشکی برای دانش‌آموزان رایگان است. به همین دلیل بیشتر دانش‌آموزان از خانواده‌های کم‌درآمد مناطق قبایلی شمال‌غرب پاکستان هستند. بعضی از خانواده‌ها محتاج رسیدگی تمام‌وقت این مدرسه‌ها به فرزندانشان هستند.

در قسمت دختران، معلم‌های مرد از داخل اطاقک‌های بتونی دربسته و با استفاده از سیستم صوتی تدریس می‌کنند. معلم‌ها ممکن است ۵ سال به یک دانش‌آموز درس بدهند ولی یک بار هم با او روبه‌رو نشوند و صحبت نکنند. قاضی مخالف کمک‌های مالی هنگفت است و فقط هدایای کوچک را می‌پذیرد. او می گوید: ”مردم از سراسر پاکستان برای کمک با من تماس می‌گیرند. اخیرا شخصی یک خانه اهدا کرد. دیگران چند هزار روپیه می‌دهند یا یک ماشین اهدا می‌کنند. آن‌ها به ما کمک می‌کنند چون با کاری که می‌کنیم هم‌دلی دارند.“

دولت پاکستان بر طبق قانون موظف است امکان تحصیل رایگان را برای تمام کودکانی که در سن تحصیل هستند، فراهم کند. اما براساس آمار سازمان ملل متحد بیش از ۵ میلیون کودک پاکستانی از حق تحصیل رسمی برخوردار نیستند. در چنین شرایطی، جذب دانش‌آموز برای ۱۴۰۰۰ مدرسه مذهبی پاکستان که توسط مساجد و خیریه‌ها اداره می‌شوند، خیلی راحت است. عبدالصمد ساکن روستای گورزانی در شمال کشور است و برادرش به خاطر نپیوستن به طالبان به دست این گروه کشته شده است. با این حال او دختر ۱۲ ساله‌اش را برای تحصیل به مدرسه مسجد لال فرستاده.

عبدالصمد که بعد از کشته شدن برادرش برای حفظ جان خود به اسلام‌آباد آمده می‌گوید: ”این روز‌ها اگر بخواهید بچه‌تان را به مدرسه بفرستید باید ۵۰۰۰ روپیه (۴۹ دلار) در ماه درآمد داشته باشید. اگر بیشتر از یک بچه داشته باشید خرجش خیلی بیشتر می‌شود. آدمی مثل من چگونه ممکن است این همه پول داشته باشد؟ من کار یدی می‌کنم و درآمد ثابتی ندارم.“ دخترش در مدرسه مذهبی روزانه سه وعده غذا می‌خورد و در صورت نیاز، از مراقبت پزشکی هم برخوردار است. او می‌گوید: ”مدرسه را متهم می‌کنند که با طالبان رابطه دارد ولی فکر می‌کنم این حرف‌ها بازی سیاسی است. هیچ‌کدام از مدرسه‌های مذهبی با طالبان رابطه ندارند. فقط و فقط محلی برای آموزش هستند.“

بلیغ الرحمان، وزیر آموزش، هم استدلال مشابهی دارد. به عقیده او مدرسه‌های مذهبی جایگزین مهمی برای آموزش دولتی فراهم می‌کنند و ”طرفداری بعضی از دانش‌آموزان از اسامه بن لادن مدرکی دال بر آموزش عقاید افراطی نیست.“ او می‌گوید دولت هیچ برنامه‌ای برای دخالت در کار مدرسه‌های قاضی ندارد. طالبان در پاکستان محل اختلاف نظر است. عقاید محافظه‌کارانه در پاکستان رو به رشد است و راست مذهبی قدرت زیادی دارد. درگیر شدن با این مدرسه‌ها از نظر خیلی‌ها برابر با درگیر شدن با اسلام خواهد بود.

در عین حال، بسیاری از مردم عادی پاکستان در مواجهه با اتفاقاتی نظیر حمله ناموفق پیکارجویان به فرودگاه کراچی در ماه ژوئن مجبور شده‌اند بپذیرند که طالبان عامل بی‌ثباتی است. دولت در ابتدای سال جاری علیه طالبان در نواحی قبایلی اطراف مرز افغانستان در منطقه قبیله‌ای وزیرستان عملیات نظامی انجام داد ولی تلاشی برای بستن راه‌های نفوذ طالبان در جامعه پاکستان نکرده است.

پرویز مشرف که در زمان حمله سال ۲۰۰۷ به مسجد لال رئیس‌جمهور پاکستان بود فکر می‌کند این کار اشتباه است. او که در رابطه با آن حمله به دادگاه کیفری فراخوانده شده در دفاع از عمل‌کرد خود می‌گوید: ”ما زمان زیادی برای مذاکره با برادران قاضی گذاشتیم ولی آن‌ها می‌خواستند به اسلام‌آباد و دولت فشار بیاورند. ما باید وارد عمل می‌شدیم. دولت فعلی وظیفه دارد که تروریسم و عقاید افراطی را سرکوب کند. باید مقتدرانه با آن‌ها برخورد کرد. دعوا بر سر اذهان عمومی است و ما باید جلوی نفوذ آن‌ها به اذهان را بگیریم.“