بازي بنزيني در ماجراي آلودگي هوا

امروز، تا این‌جا، بازی به نفع منتقدان به تولید بنزین پتروشیمی که آن را سرطان‌زا می‌دانند، جلوست. تولید بنزین در پتروشیمی‌ها متوقف شده و این موضوع صدای معترضان به توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور و از سرگیری واردات را آن هم در روزهایی که هوا آلوده می‌شود، بلند کرده است.

هر بار که رنگ شاخص آلایندگی هوا، نارنجی می‌شود یعنی از هوای سالم فاصله گرفته و ناسالم شده برای گروه‌های حساس، صدای اعتراض‌ها به این‌که باز هوا آلوده شد و سازمان محیط‌زیست باید پاسخگو باشد، بالا می‌رود. مخالفان توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور، سازمان محیط‌زیست را مدافع اصلی توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌ها می‌دانند به همین دلیل این سازمان را مخاطب اعتراض‌های خود قرار می‌دهند. در همین خصوص محمداسماعیل سعیدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به فارس می‌گوید: «خانم ابتکار در این‌باره باید توضیح بدهد که چرا به‌رغم اظهارات خود با وجود متوقف کردن تولید بنزین در داخل کشور همچنان آلودگی هوا ادامه دارد و مردم با این مصیبت بزرگ روبه‌رو هستند. رئیس سازمان محیط‌زیست به جای کارهای سیاسی، در مقابل مسئولیتی که دارد پاسخگو باشد.»

این واکنش برخی نمایندگان مجلس و موافقان تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور، از سوی مخالفان این تولید و آلاینده بودن آن پاسخی با آمار و ارقام دارد. آنها می‌گویند، با توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور، میزان بنزن موجود در هوای کلانشهرها و سطح آروماتیک‌ها کاهش یافته است، حال آن‌که آلودگی هوا به عوامل دیگری همچون ذرات معلق بستگی دارد که این ذرات به مشکلی برای آلودگی هوا در پایتخت و سایر شهرها تبدیل شده‌اند.

شینا انصاری مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست، درباره آلودگی هوای پایتخت که در پاییز امسال تهران‌نشین‌ها آن را تجربه کردند و توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور، به «شهروند» می‌گوید: «در بحث سوخت، چیزی که ما گزارش کردیم این بوده که ترکیبات آلی فرار در اندازه‌گیری سال‌های ٨٩، ٩٠ و ٩١ هوای تهران، چند برابر استاندارد بوده است. به‌طور مثال بنزن بنزین سوپر ٦ برابر استانداردها بود یا آروماتیک‌ها روی ٧٠ بوده یعنی دو برابر استاندارد. ترکیبات آلی فرار هم ١١٠٠ بوده که بسیار زیاد است. ما می‌گوییم این بالا بودن ترکیبات آلی فرار در هوای تهران، به‌خاطر بنزین پتروشیمی بوده است. ما اصلا به نحوه توزیع سوخت و این‌که سوخت از کجا تأمین می‌شود، کاری نداریم. تنها پایش کرده و آنالیزها را اعلام می‌کنیم. این ترکیبات آلی فرار در پایش‌های بهمن‌ماه ٩٢ و سه ماه اول‌ سال ٩٣ نسبت به سال‌های ٨٩، ٩٠ و ٩١، کاهش پیدا کرده، بنزن موجود در بنزین توزیعی کشور به حدود یک‌درصد یعنی نزدیک به استانداردها رسیده و آروماتیک هم به ٣٥‌درصد نزدیک شده است.»

به گفته او، مشکلی که هوای تهران در حال حاضر دارد مشکل ذرات معلق است. ذرات ٢,٥میکرون و ١٠میکرون، آن هم وقتی هوا سرد می‌شود، زیرا در این شرایط با پایداری جوی مواجه هستیم و انباشت آلاینده‌ها را داریم که در این دوره افزایش آلاینده‌ها در هوا طبیعی است. کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، یکی از متهمان آلودگی هوای در کلانشهرهایی همچون تهران و اصفهان هستند. واحدهایی که با تولید ذرات معلق سهم چشمگیری در تولید آلاینده‌ها دارند، انصاری در این‌باره هم می‌گوید: «مشکل دیگر کارخانه‌هایی هستند که در غرب تهران و در مسیر باد غالب قرار دارند. این کارخانه‌ها وقتی با افت فشار گاز در فصل سرد ‌سال مواجه می‌شوند، سوخت مصرفی خود را تغییر می‌دهند و از مازوت استفاده می‌کنند که این باعث تشدید بار آلودگی می‌شود.» او با تأکید براین که در بحث آلودگی و تأثیر بنزین پتروشیمی، ما می‌گوییم میزان ترکیباتی که بسیار سرطان‌زا بوده‌اند، کاهش پیدا کرده و به حد استاندارد رسیده است، یادآوری می‌کند که «اگر می‌خواهیم آلودگی هوا را در ٨کلانشهر کشور کاهش دهیم باید تمام محورهای کاهش آلودگی را در کنار هم ببینیم. محورهایی همچون، زیرساخت‌های شهری، حمل‌ونقل عمومی، خودروهای فرسوده، معاینه فنی و... .

از زمانی که تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور متوقف شده، هرگاه که غلظت آلاینده‌ها در هوا افزایش پیدا می‌کند و به عبارتی هوا آلوده می‌شود، صحبت‌هایی به میان می‌آید مبنی بر این‌که آلودگی هوا ربطی به بنزین نداشت و سازمان محیط‌زیست فقط برای توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور سروصدا به راه انداخت و باعث واردات دوباره بنزین شد، در حالی ‌که با توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌ها هم آلودگی هوا در تهران ادامه دارد. برخی این موضع‌گیری‌ها را سیاسی و برخی دیگر آن را سوء‌برداشتی می‌دانند از گزارشات سازمان محیط‌زیست، چرا که در گزارشات سازمان صراحتا بر کاهش ترکیبات سرطان‌زا با توقف تولید بنزین در پتروشیمی‌های کشور تأکید شده است.

مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست، در این‌باره هم می‌گوید: «ما کاری به بنزین توزیع شده در کشور نداریم، نمونه‌برداری سوخت به محیط‌زیست تکلیف شده و سازمان باید پایش کیفی سوخت را در بازه‌های زمانی ٣ماهه انجام دهد. ما بنزین را در جایگاه‌های سوخت بررسی می‌کنیم و کاری نداریم که این بنزین تولید شده در پتروشیمی‌های کشور است یا وارداتی. ما تنها نمونه‌ای که گرفته‌ایم را می‌سنجیم. به موضوعات سیاسی که در این خصوص مطرح است، کاری نداریم. حال شاید در بحث‌های کلان این موضوع مطرح باشد، اما برای ما این موضوع مهم نیست. حرف ما این است آلاینده‌های آلی فراری که وجود داشته و این آلایندگی محرز است و مستندات آن را هم ارایه کردیم، کاهش پیدا کرده و به حد استاندارد نزدیک شده است.»

او ادامه می‌دهد: «در بحث آلودگی هوای پایتخت و میزان آلاینده‌ها، مسائل دیگری هم دخیل است، همچون صنایع، خودروهایی که در پایتخت تردد دارند، خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌های فرسوده. در چنین شرایطی حتی اگر سوخت کشور هم استاندارد شود، خودروهای فرسوده و حجم بالای خودروهایی که در کشور تردد می‌کنند در فعل و انفعالاتی که دارند تولید ذرات می‌کنند. صنایع هم در این آلودگی سهمی دارند، به‌خصوص زمانی که ما در شرایط انباشت و پایداری جوی هستیم این سهم بارزتر است. بارگذاری جمعیتی که در کلانشهرها شده هم در آلودگی آنها سهم دارد. این بارگذاری از توان اکولوژیک پایتخت بیشتر است و تهران دیگر توان این حجم آلایندگی که در آن تولید می‌شود را ندارد.» دیروز بار دیگر هوای پایتخت برای گروه‌های حساس ناسالم بود و افزایش بار آلودگی هوا در روزهای آینده، بازی بنزینی را ادامه خواهد داد. دیروز غلظت ذرات معلق ٢,٥ میکرون، روی عدد ١٢٤ قرار گرفت و آلودگی هوای پایتخت را به نمایش گذاشت. در این باره، محمد رستگاری معاون پایش و نظارت محیط‌زیست استان با اشاره به این‌که شاخص کیفیت هوا درباره آلاینده‌‌های منوکسیدکربن، ازن، دی‌اکسید نیتروژن و دی‌اکسید گوگرد روی اعداد ٥٨، ٢٦، ٧٤ و ٣١ قرار گرفته است، گفت: «شاخص کیفیت هوا درخصوص آلاینده‌های ذرات معلق با قطر کمتر از ١٠ میکرون و ٢.٥ میکرون به ترتیب روی اعداد ٦٦ و ١٢٤ قرار گرفته است و بر همین اساس هوای تهران برای گروه‌های حساس در شرایط ناسالم قرار گرفت.»