شبکه‌های اجتماعی اعتماد به نفس را کم می‌کنند

کلسی هیبرد به خاطر مي‌آورد که در سالهای اول دبیرستان همیشه احساس بدبختی مي‌کرد. او در فیسبوک دوستان بسیار اندکی داشت چون مي‌دانست که فقط همین عده معدود هستند که سر به سر او نخواهند گذاشت. او مي‌گوید: "از همان دوران کودکی قد من بلند بود و کمی هم چاق بودم. در مدرسه ابتدایی کسی به این نکته توجه نمی کرد. ولی به محض ورود به دبیرستان اکثر هم کلاسی ها و شاگردان مدرسه شروع کردند به حرف زدن و این باعث شد که به مرور من واقعا فکر کنم که زشتم و هیچ چیز خوبی ندارم." او در مورد تمام جزییات ظاهری خود حتی شکل ابروها و یا اندازه پیشانی‌اش وسواس پیدا کرد.

کلسی مي‌گوید: "اگر من روی شبکه‌هاي اجتماعی دوست و یا آشنای بیشتری مي‌داشتم مسلما بیشتر مورد آزار قرار مي‌گرفتم. آزار و رفتار زورگویانه و ناراحت کننده دیگران در سنین یازده تا شانزده سالگی واقعا وحشتناک بود و دلیل این آزارها هیکل و ظاهر من بود." کلسی چندین بار رنگ موی خود را تغییر داد و رژیم‌هاي غذایی سختی گرفت تا بلکه به خیال خودش هم شکل جماعت شود. تا اینکه بالاخره متوجه شد که مشکل رفتار غلط دیگران است و نه اندام و ظاهر او.

او اکنون ۲۰ ساله است و مسئول یک برنامه آموزشی و آگاهی بخش به نام "آموزش با صدای بلند" است. در این دوره ها که در مدارس برگزار مي‌شود به معلمان آموزش داده مي‌شود که چطور مشکل عدم اعتماد به نفس نوجوانان و عدم رضایت آنها از ظاهرشان را تشخیص داده و با آن برخورد کنند. در این دوره‌ها به سئوال‌های دانش‌آموزان و معلمان در مورد اقلیت‌های جنسی نیز پاسخ داده می‌شود.

به خاطرمجموعه این تجارب شخصی و حرفه ای، کلسی هیبرد به خوبی از تاثیرات شبکه‌هاي اجتماعی بر این موضوع اطلاع دارد و مي‌گوید نوجوانان روی شبکه‌هاي اجتماعی ممکن است صدها و هزاران "دوست و آشنا" داشته باشند و این همه ارتباط آنها را آسیب پذیر مي‌کند. کلسی مي‌افزاید: "همه سعی مي‌کنند بهترین تصویر ممکن از خود را روی شبکه‌هاي ارائه دهند و همواره در حال مقایسه خود با دیگران هستند."

برای بسیاری از نوجوانان امروزی شبکه‌هاي اجتماعی مثل فیسبوک و توییتر و ابزارهای ارسال پیامک مثل واتس‌اپ راه اصلی برقراری ارتباط با سایرین و دنیاست. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۳ بیش از ۷۰ درصد از نوجوانان به ابزار ویژه فیسبوک پیوستند که هر روزه به وسیله آن میلیونها تصویر از کاربران این شبکه منتشر و به گردش در مي‌آیند. هیچگاه تاکنون نوجوانان تا این حد در مورد زندگی دوستان خود اطلاع نداشتند و تا این حد در مورد ظاهر خود حساس نبوده اند.

در سال ۲۰۱۲ نمایندگان پارلمان بریتانیا با تصویب طرحی توصیه کردند که تمام نوجوانان برای داشتن درک بهتر از ظاهر خود و افزایش اعتماد به نفسشان باید در یک دوره آموزشی ویژه شرکت کنند. در بررسی هایی که یک کمیسیون پارلمانی در این زمینه انجام داد مشخص شد که در مواردی حتی دختر بچه‌هاي پنج ساله نیز در مورد اندام و ظاهر خود نگران هستند. افراد بالغ نیز از این تاثیرات منفی درامان نیستند و آمارهای موجود در بریتانیا نشان مي‌دهد که حدود ۶۰ درصد از افراد بالغ از ظاهر خود خجالت مي‌کشند. در گزارش کمیسیون پارلمانی قید شده بود که تحت تاثیر این وضعیت میزان جراحی‌هاي پلاستیک و زیبایی از سال ۲۰۰۸ حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.

کارولین ناکس یکی از اعضای این کمیسیون پارلمانی با کمک چند نهاد خیریه و حمایت چند شرکت تجاری یک کارزار تبلیغاتی و آموزشی به راه انداخته که به نام "واقع بین باش: همه در مورد ظاهرشان مي‌توانند اعتماد به نفس داشته باشند". او در مدارس مختلف برای دانش آموزان نوجوان جلسات توجیهی ترتیب داده و سعی مي‌کند به آنها توضیح دهد که در دنیای رسانه ها با استفاده از انواع و اقسام روشها ظاهر افراد را بهتر از آنچه که واقعا هست جلوه مي‌دهند. او مي‌گوید که دانش آموزان نوجوان به خوبی این نکته را درک مي‌کنند چون آنها هم موقع انتشار تصاویر خود روی شبکه‌هاي اجتماعی همین ترفندها را به کار مي‌گیرند.

کارولین ناکس مي‌افزاید: "من از آنها مي‌پرسم که کدامیک هنگام انتشار عکس خود روی فیسبوک آن را دستکاری کرده اند و همه در جواب مي‌گویند که این کار را کرده اند. یکی از دانش آموزان دختر گفت تمامی عکسهایی که او تاکنون منتشر کرده دستکاری و روتوش شده اند." اکثر تلفن‌هاي موبایل امروزی دوربین هایی دارند که به انواع و اقسام فیلترها و ابزارهای روتوش مجهز هستند و با کمک آنها مي‌توان حتی بدترین سلفی را هم دستکاری و بهتر کرد. کارولین ناکس مي‌گوید شبکه‌هاي اجتماعی روی زندگی نوجوانان و جوانان تاثیرات زیادی دارد چون نمی توانند به آن بی توجه باشند.

او مي‌افزاید: "نوجوانان مي‌توانند از تلویزیون و یا مجلات صرفنظر کنند، اما شبکه‌هاي اجتماعی روش اصلی ارتباط گیری و دریچه اصلی تماس آنها با جهان خارج است. اما آنها جهان خارجی را از پشت یک فیلتر مي‌بینند و این سالم نیست." هدف کارزار آموزشی کارولین ناکس این است که به نوجوانان نشان دهد که دنیای رسانه ها بیش از حد به ظاهر وابسته است و در یک چنین محیطی آنها باید در مورد ظاهر خود احساس مثبتی داشته باشند. او مي‌افزاید: "دادن این اعتماد به نفس به نوجوانان که آنان مي‌توانند واقعا خودشان باشند بسیار مهم است."

هدف او آموزش دادن نوجوانان است تا به تصاویری که در اطراف آنها منتشر مي‌شود با هوشیاری و نگاه انتقادی بنگرند. در عین حال او تلاش مي‌کند تولید کنندگان و فروشندگان کالاهای مصرفی و به خصوص تولید کنندگان لباس و وسایل آرایشی را قانع کند تا در شیوه‌هاي تبلیغات خود مسئولانه تر عمل کنند. دکتر فیلیپا دیتریش پژوهشگر ارشد دانشگاه غرب انگلستان در رشته مشخصات ظاهری مي‌گوید تحقیقات علمی ارتباط بین شبکه‌هاي اجتماعی و نگرانی ها در مورد اندام و ظاهر افراد را تایید مي‌کند.

او مي‌افزاید: "هر چه مدت زمانی که افراد روی شبکه فیسبوک صرف مي‌کنند بیشتر باشد حساسیت و وسواس آنها در مورد ظاهرشان بیشتر مي‌شود." او مي‌گوید که در شبکه‌هاي اجتماعی این گرایش منفی نیز وجود دارد که کاربران از دیگران مي‌خواهند که در مورد ظاهر آنها اظهار نظر کنند و این نوع رفتار و تماسها حتی ممکن است به اضطراب در مورد ظاهر افراد منجر شود. به گفته او افرادی که بیش از حد به شبکه‌هاي اجتماعی وابسته هستند ممکن است یک ظاهر و شخصیت ساختگی از خود بسازند و بر آن اساس روابط و دوستانی پیدا کنند که با واقعیت‌هاي زندگی آنان هیچ ارتباطی ندارد.

دکتر فیلیپا دیتریش معتقد است که بهترین راه مقابله با وسواس و اضطراب در مورد ظاهر افراد نشان دادن تصویر هر چه گسترده تری از ظاهر واقعی و متنوع انسانها در رسانه هاست چون در عالم واقعیت داشتن ظاهری ایده ال و جسمی سالم فقط در یک نوع نماد خلاصه نمی شود. کلسی هیبرد زن جوانی که در سالهای دبیرستان به خاطر ظاهر خود از آزار محیط رنج برده بود با این نظر موافق است. او با انجام کارهای داوطلبانه برای یک نهاد خیریه به نام "وای ام سی ان" از سن پانزده سالگی توانست اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازیابد.

در سالهای پایانی دبیرستان او به مرور واقعیت‌هاي ظاهر خود را پذیرفت و نسبت به اندام و ظاهر خود احساس خوبی پیدا کرد. او اکنون قصد دارد به دنیای آگهی‌هاي تجاری وارد شود. كلسی مي‌افزاید: "من مي‌خواهم به دنیای آگهی‌هاي تجاری بروم تا معیارهای مرسوم در آن تجارت را تغییر داده و تصور و درک رایج در آن را بهتر کنم. مردم به آگهی‌هاي تجاری معتادند پس بهتر است از آن طریق به مردم پیام هایی داد که مثبت باشد."