مُردن چقدر آب می‌خورد؟

این روزها حتی مرگ هم گران شده است گویا خانه ابدی آنقدرها هم که فکرش را می‌کنیم معنوی و بی‌پیرایه نیست. خرج و برج‌‌های زندگی دنیوی به جای خود، هزینه‌های آن دنیا را هم باید در نظر بگیریم. طبیعی است که از دست دادن عزیزی برای یک خانواده تلخ و جانسوز باشد و اصطلاحا اين شتری است که در خانه هر کسی می‌خوابد و راه گریزی از آن نیست. اما به تازگی آنچه که بار این مصیبت را افزایش داده،‌ هزینه‌های برگزاری یک مراسم آبرومندانه است.مراسمی که رفته رفته می‌رود تا تبدیل شود به بزرگداشتی برای بازماندگان متوفی و نه خود متوفی!  پر واضح است که این بازار با داشتن چنین ظرفیت‌های بالایی، تعداد زیادی از افراد سودجو را در خود جای داده است.  دلالانی که در لباسی قانونی تحت عنوان "مؤسسات برگزارکننده انواع مراسم‌ها فعالیت می‌کنند، با فاکتور کردن لیست‌های عجیب و غریبی از خدمات، تا جایی که بتوانند داغداران را سرکیسه می‌کنند.

با انجام یک حساب سرانگشتی و با در نظر گرفتن زندگی کارمندی به این نتیجه می‌رسیم که باید مدت‌ها پیش از فوت، مبلغی را برای "جهیزیه آخرت" کنار گذاشت و البته امیدوار بود که به مرگ ناگهانی از دنیا نرویم چون اینگونه ممکن است مخارج کفن و دفن اطرافیان‌مان را حسابی شگفت زده کند! اولین قدم برای رهسپار شدن به دیار باقی خرید خانه یا همان قبر است.  به تعبیر مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) قیمت قبر در بهشت زهرا همانند خرید خانه در تهران است که در هر محله‌ای قیمت بالا و پایین دارد.  البته هر قطعه عمومی قبرهایی به صورت رایگان در اختیار شهروندان کم‌بضاعت تهرانی قرار می گیرد، هر چند این افراد نیز ملزم به پرداخت هزینه‌های جانبی (تغسیل، انتقال جسد و ...) خواهند بود.

تفاوت قیمت در قطعات مختلف بهشت زهرا(س) باورنکردنی است. به طوری که قبور در قطعات قدیمی چیزی بین 20 تا 100 میلیون تومان و حتی بیشتر قیمت‌گذاری می‌شوند و اینگونه خرید خانه‌ آخرت مانند خرید خانه در دنیا مسئله‌ساز می‌شود.  قبرهای قدیمی به علت قرار گرفتن در قطعه‌های قدیمی و وجود درخت، فضای سبز و سایه در اطراف قبر به عنوان بهترین جای بهشت زهرا(س) رکوددار قیمت‌ها هستند؛ یعنی هر مترمربع حدود 50 میلیون تومان که شاید هزینه خرید خانه‌ای در اطراف بهشت زهرا باشد.  در این میان، باید مبلغی بیش از یک میلیون تومان نیز برای خدمات انتقال جسد از هر نقطه شهر تهران، شستشو، غسل دادن و کفن کردن، اقامه نماز میت، انتقال به قطعه موردنظر، تدفین، خدمات مراسم، پاگیری قبر و ایجاد فضای سبز پرداخت کرد.

برای خرید آرامگاه‌های خانوادگی نیز باید هزینه‌ای چند 100 میلیون تومانی در نظر گرفت.  سنگ قبر نیز دارای قیمت‌های متفاوتی است. ارزان‌ترین سنگ مزار حدود 200 هزار تومان قیمت دارد و جنس‌های مرغوب‌تر گرانیتی بسته به ظرافت و نوع کاری که بر روی سنگ شده،‌ تا میلیون‌ها تومان هم می‌تواند هزینه روی دستتان بگذارد.

بنابراین برای اینکه جنازه‌تان روی زمین نماند باید چیزی بین دو تا 100 میلیون تومان فقط برای هزینه‌های تغسیل و تدفین کنار بگذارید.  مکان برگزاری مراسم و نوع پذیرایی مهم‌ترین دغدغه برای خانواده متوفی به حساب می‌‌آید.  برگزاری مراسم سوگواری در مساجد تناسب بیشتری با آداب و رسوم ما دارد و هم مقرون به صرفه است اما این روزها برگزاری مراسم در تالارها مد شده است که این گزینه مدرن هزینه‌های بخصوصی را به خانواده‌های داغدار تحمیل می‌کند از جمله این هزینه‌ها می‌توان به هزینه ورودی افراد، تنوع غذا، صندلی و ... اشاره کرد.  نکته جالب اینجاست که تالارها در هنگام انعقاد قرارداد با خانواده صاحب عزا از پذیرایی میهمانان با خرما،‌ حلوا و ... به عنوان آپشن یاد می‌کنند و پول مجزایی را مطالبه می‌کنند.

هزینه برگزاری مراسم ترحیم در تالارها بسته به موقعیت اجتماعی جغرافیایی تالار، لیست خدمات و همچنین شرایط تقویمی (مناسبت‌ها) متفاوت است و باید حداقل مبلغی بین 10 تا 50 میلیون تومان هزینه کرد، یعنی هزینه‌ای معادل رهن یک آپارتمان.  در ورودی مساجد و تالارها جایی برای دسته‌های بزرگ گل در نظر گرفته شده که شرکت‌کنندگان در مجلس، تاج‌های گل را آنجا قرار می‌دهند که در پایان روز طبق‌های گل به همراه نوار تسلیت، فقط باغی از گل‌های پژمرده را به عزاداران تقدیم می‌کند. قیمت این دسته‌های گل از 50 هزار تومان شروع می‌شود و تا بی‌نهایت ادامه پیدا می‌کند.  موضوع بعدی پارچه نوشته‌ها و پلاکاردهای تسلیت است که در جملاتی مشابه و با عباراتی تکراری غم از دست دادن عزیز از دست رفته را تسلیت گفته‌اند این پلاکاردهای تسلیت گاهی تبدیل به معضلی برای همسایگان متوفی می‌شود بعضا تا ده‌ها متر دورتر از خانه صاحب عزا ادامه پیدا می‌کند. تهیه بنر یا پارچه نوشته‌ای برای عرض تسلیت، بسته به طراحی و کیفیت، بین 20 تا 70 هزار تومان هزینه دارد.

برای حق‌الزحمه سخنران و مداح نیز باید مبلغی بین 300 تا 500 هزار تومان کنار گذاشت البته میزان شهرت سخنران یا مداح می‌تواند این حد قیمتی را تغییر دهد در این بین به هزینه‌ چند میلیونی فیلمبرداری مراسم هم باید اشاره کرد که گاهی بی‌شباهت با فیلمبرداری یک پروژه سینمایی نیست.  پدیده‌های نوظهوری به نام مؤسسات برگزارکننده مجالس ترحیم و عزاداری، مشکل خانواده‌های کم‌جمعیت و یا کسانی که بستگانشان در خارج از کشور زندگی می‌کنند را با استخدام "ضجه‌زن‌های حرفه‌ای" حل کرده‌اند افرادی که نقش گریه‌کن را ایفا می‌کنند برای دو ساعت اشک تمساح ریختن، 30 هزار تومان ناقابل دریافت می‌کنند و در صورتی که حرفه‌ای‌تر باشند و بتوانند به خوبی غش کنند، 50 هزار تومان کاسب خواهند بود.

پولی که خانواده صاحب عزا برای استخدام "ضجه‌زن‌ها" می‌پردازند، عجیب‌ترین هزینه‌ای است که پرداخت می‌کنند تا مراسمی فاخر و آبرومند داشته باشند.  به نظر مي رسد كه برگزاري پرزرق و برق مراسم ترحيم مانند برگزاري مفصل جشن ازدواج تبديل به يكي از بايدها و نبايدهاي جامعه ايراني شده كه علاوه بر فرهنگ اجتماعي مردم،جيب آن ها را نيز نشانه رفته است.