کشف پروتئین مؤثر در سکته مغزی

پیتر کارلسون، پروفسور ژنتیک در دانشگاه گوتنبرگ، به همراه تیم تحقیقاتی‌اش نشان داده‌اند چگونه یک مانع مغزی خون، رشد می‌کند و چه مؤلفه‌ای مویرگ‌های موجود در مغز را متفاوت از رگ‌های خونی کوچک در اندام‌های دیگر می‌کند. کوچک‌ترین رگ‌های خونی مغز متفاوت از رگ‌های خونی اندام‌های دیگر بدن هستند زیرا دیواره‌های مویرگ‌های مغز بسیار فشرده‌تر هستند. سلول‌های عصبی موجود در مغز، مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق مولکول‌هایی دریافت می‌کنند که به جای نشت‌کردن منفعلانه از رگ‌های خونی، توسط خون به آن‌ها می‌رسد.

مانع خونی مغز در این میان نقش اساسی ایفا می‌کند؛ زیرا امکان کنترل سختگیرانه بر روی موادی که سلول‌های عصبی مغز با آن‌ها در تماس قرار می‌گیرند را فراهم می‌کند. این مانع دارای نقشی حفاظتی است و چنانچه در انجام این عمل ناکام بماند، امکان بروز خطر سکته و مشکلات دیگر وجود دارد. کوچک‌ترین رگ‌های خونی یا مویرگ‌ها دارای نوعی سلول موسوم به pericytei‌ هستند. این سلول‌ها برای رشد مانع مغزی خون حیاتی هستند.

سلول‌های pericyte در اندام‌های دیگر نیز یافت می‌شوند و محققان پیش‌تر نتوانسته بودند دریابند چه چیز این توانایی منحصر‌به‌فرد را به سلول‌های pericytes موجود در مغز می‌دهد. تیم تحقیقاتی دانشگاه گوتنبرگ با همکاری ریاحی، موسوی نیک و قیامی، دریافت سلول‌های pericyte موجود در مغز حاوی پروتئینی به نام FoxF2 هستند که در سلول‌های pericyte اندام‌های دیگر موجود نیست؛ این پروتئین، تغییرات فشرده کننده رگ‌های خونی را تنظیم می‌کند.

پروتئین FoxF2 در شکل‌گیری مانع مغزی خون در طول رشد جنین نقش حیاتی ایفا می‌کند و در این تحقیق، موش‌هایی که دارای میران بسیار کمی از این پروتئین بودند، نارسایی‌هایی را در ر‌گ‌های خونی مغزشان بروز دادند. دانشمندان پیش‌تر دریافته‌ بودند در انسان‌ها تغییرات عمده در ناحیه کروموزوم 6 با افزایش خطر سکته مرتبط است اما هنوز مشخص نبود کدام یک از ژن‌های این ناحیه مسؤول این خطر هستند.

پروتئین FoxF2 بی‌نهایت جالب است زیرا درست در وسط این ناحیه است و دانشمندان به دنبال بررسی این نکته هستند که متغیرهای این پروتئین تا چه میزان بر خطر بروز سکته اثر می‌گذارند. جزئیات این تحقیق در مجله Developmental Cell ارائه شده است.