تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۰۴/۲۰ ساعت ۰۹:۵۷
کد مطلب : ۸۳۸۴۲
حال ناخوش گونه‌های دریایی ایران
گروه جامعه: مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به وضعیت نامناسب گونه‌های دریایی، آخرین آمار گونه‌های گیاهی و جانوری موجود در لیست سرخ سازمان جهانی حفاظت محیط زیست را اعلام کرد.
داوود میرشکار با اشاره به تعداد گونه‌های جانوری و گیاهی موجود در کشور و لیست سرخ سازمان جهانی حفاظت محیط زیست در این زمینه گفت: بر اساس لیست سرخ جهانی سال 2012، تعداد 49 هزار و 237 گونه جانوری و 14 هزار و 582 گونه گیاهی در لیست مذکور قرار دارد. وی با بیان اینکه گونه‌های گیاهی و جانوری کشور در وضعیت مناسبی قرار ندارند، افزود: طبق لیست جهانی 2012، 15گونه گیاهی و جانوری به شدت در معرض خطر (CR) و 20 گونه در معرض خطر (EN) و همچنین 69گونه جانوری و یک گونه گیاهی نیز در مرحله آسیب‌پذیری (V) قرار دارند.
میرشکار در ادامه به گونه‌های مهم دریایی در خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: خلیج فارس و دریای عمان با حضور انواع پستانداران دریایی، لاک پشت‌های دریایی، انواع ماهی‌ها، میگوها، پرنده‌های آبزی و کنار آبزی، انواع پلانکتون‌ها، بنتوزها و ماکروبنتوزها، جلبک‌ها، علف‌های دریایی، آبسنگهای مرجانی زیستگاه مانگرو (حرا) با دو گونه حرا و چندل دارای زیست بوم‌های حساس ساحلی و دریایی غنی است. وی با اشاره به تعداد این گونه‌های دریایی ادامه داد: بیش از 1600 گونه ماهی، 15 گونه میگو، 10 گونه پستانداران دریایی، پنج گونه لاک پشت دریایی، بیش از 50 گونه آبسنگهای مرجانی و بیش از 60 گونه پرنده گزارش شده است.
مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، به گونه‌های دریایی در معرض خطر نیز اشاره کرد و گفت: پستانداران دریایی از جمله فک خزری و لاک پشت‌های دریایی، برخی ماهیان از جمله خاویاری و آزاد و کوسه ماهی‌ها در معرض خطر قرار دارند. وی با بیان اینکه با مشارکت مردم و سازمانهای مردم نهاد در پی حفظ گونه‌ها در دریای خزر هستیم گفت: فک‌ها در دریای خزر در فصول صیادی در تور صیادان گیر می‌افتند زیرا این گونه‌ها برای تغذیه از ماهی‌ها وارد تور می‌شوند و آنجا گیر می‌کنند که تلاش شده با مشارکت مردم محلی و سازمانهای مردم نهاد و جلب اعتماد صیادان، فک‌هایی که در تور گیر می‌کنند، توسط صیادان به این سازمانهای مردم‌نهاد تحویل و سپس به کلینیک فک خزری انتقال داده شود.
میرشکار ادامه داد: این کلینیک که با مشارکت مرکز تحقیقات فک هلندی در استان گلستان فعالیت دارد، فک‌های در تور افتاده را تحویل گرفته و مبلغی را به عنوان مژدگانی به صیادان می‌دهد. ضمناً این فک‌ها با چوب‌دستی توسط صیادان مصدوم یا کشته می شدند ولی در حال حاضر وضعیت سلامت فک‌ها در کلینیک کنترل و در صورت لزوم به مداوای آنها پرداخته می‌شود. وی در ادامه به پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: پستانداران دریایی شامل 10 گونه و اعم از دلفین‌ها و نهنگ ها می باشند و برای حفاظت این گونه‌ها اقدامات پایشی برای شناسایی گله ها آغاز شده و دو جلدکتاب در زمینه شناسایی پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان تالیف شده و دوره‌های متعدد آموزشی برای ساحل نشین برگزار شده است.
مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، همچنین با اشاره به تعداد کارگاه‌های آموزشی برگزار شده در استانهای مختلف ساحلی گفت: در بوشهر و شهرستان‌های اطراف آن طی 12کارگاه آموزشی، 500 نفر، در سیستان و بلوچستان طی 12کارگاه، 800 نفر، در هرمزگان طی 27 کارگاه در حدود 1000 نفر، در خوزستان طی هفت کارگاه 700 نفر در اداره کل و شهرستان‌های دریایی دوره‌های آموزشی امداد و نجات پستانداران را گذراندند. جامعه هدف این دوره‌ها مردم محلی، بومیان، صیادان، کارشناسان، معلمان، سازمانهای مردم نهاد، اصحاب رسانه و... بوده است. کتاب راهنمای امداد و نجات پستانداران دریایی نیز اخیرا چاپ شده است.
میرشکار، در بحث حفاظت از لاک پشت‌های دریایی نیز اظهار کرد: هر ساله پایش این گونه‌ها در سه استان جنوبی شامل هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان صورت می‌گیرد و برای اینکه درصد بقای تخم‌های این گونه‌ها را بالا ببریم در برخی نقاط که تهدیداتی برای آنها وجود دارد هچری سایت ایجاد می‌شود تا مراقبت و محافظت لازم از تهدیدهای موجود در منطقه از جمله شکارچیان طبیعی و آبگرفتی به عمل آید. همچنین بطور همزمان لاک پشت‌های دریایی که برای تخمگذاری به ساحل آمده یا در فرآیند امداد و نجات رهاسازی می شوند، تگ‌گذاری شده و مشخصات بیومتری، لانه‌ها و جوجه‌های آنها شامل تاریخ تخم گذاری، تعداد تخم گذاری‌ها، محل تخم گذاری آنها ثبت می شود.
به گفته وی، در سال گذشته در سواحل سیستان حدود 11 لاک پشت سبز تگ گذاری شده و حدود 22 لانه به ثبت رسید. در سال جاری نیز تاکنون در استان بوشهر در جزایر امالگرم، نخیلو، خارکو و نایبند بالغ بر 170 لاک پشت تگ گذاری شده و زیستگاه جدید در پارک ملی نایبند به ثبت رسیده است. این اقدامات به همراه 9 گام دیگر از جمله پاکسازی سواحل ماسه‌ای مستعد تخمگذاری استانهای مذکور در قالب پروژه احیاء و بازسازی زیستگاه‌های تخمگذاری لاک پشت‌های دریایی انجام شده است یا در دست اجراست.
وی با اشاره به اقدام حفاظتی در مورد لاک‌پشت‌های سبز در سواحل دریای عمان گفت: سال پیش ایستگاه‌های تخم گذاری این گونه‌ها شناسایی و بیش از 20 کارگاه آموزشی در مدارس، مساجد و روستاها برگزار شد تا شهروندان با این گونه آشنا شوند. مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان محیط زیست درباره برنامه سازمان برای حفاظت از آبسنگهای مرجانی نیز افزود: توتیای دریایی (از خارتنان) و آبسنگهای مرجانی در رقابت با هم هستند هر زمانی که شرایط زیست آبسنگهای مرجانی به دلیل کیفیت نامطلوب آب های ساحلی نامناسب می‌شود، تعداد توتیای دریایی افزایش می‌یابد در استان بوشهر در جزیره‌های خارک و خارکو با افزایش چشم گیر توتیا مواجه شدیم که در معاونت پروژه در ارتباط با اثرات افزایش جمعیت توتیا و برای یافتن دلایل ریشه‌ای افزایش بیش از حد این موجودات و ارائه راهکار مدیریتی کاهش اثرات آنها طراحی و در حال انجام است.
وی با اشاره به نحوه حفاظت از پرنده‌های آبزی و کنار آبزی و پلانکتون‌ها گفت: این پرندگان هر سال توسط معاونت محیط زیست طبیعی پایش می‌شوند. پلانکتون‌ها که جزء تولیدات اولیه در دریا هستند و پایه غذایی در دریاها را تشکیل می‌دهند نیز در برنامه پایش معاونت قرار دارند البته فیتوپلانکتون‌های دریایی به عنوان عامل احتمالی کشند سرخ (شکوفایی مضر جلبکی HABS) از لحاظ اکولوژیک دارای اهمیت ویژه در حفاظت از محیط زیست دریایی هستند. میرشکار، در پایان با اشاره به برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه گونه‌های دریایی گفت: به طور کلی اقدامات سازمان در چهار حوزه آموزش، پایش، حفاظت و احیای زیستگاه های حساس ساحلی و دریایی صورت می پذیرد که قطعاً همکاری مردم و دستگاه‌های ذیفع و بهره بردار از دریا ها برای حفظ تنوع زیستی ساحلی و دریایی می‌تواند باعث ایجاد بستری مناسب برای بالندگی کشور در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود.
میرشکار در ادامه به گونه‌های مهم دریایی در خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: خلیج فارس و دریای عمان با حضور انواع پستانداران دریایی، لاک پشت‌های دریایی، انواع ماهی‌ها، میگوها، پرنده‌های آبزی و کنار آبزی، انواع پلانکتون‌ها، بنتوزها و ماکروبنتوزها، جلبک‌ها، علف‌های دریایی، آبسنگهای مرجانی زیستگاه مانگرو (حرا) با دو گونه حرا و چندل دارای زیست بوم‌های حساس ساحلی و دریایی غنی است. وی با اشاره به تعداد این گونه‌های دریایی ادامه داد: بیش از 1600 گونه ماهی، 15 گونه میگو، 10 گونه پستانداران دریایی، پنج گونه لاک پشت دریایی، بیش از 50 گونه آبسنگهای مرجانی و بیش از 60 گونه پرنده گزارش شده است.
مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، به گونه‌های دریایی در معرض خطر نیز اشاره کرد و گفت: پستانداران دریایی از جمله فک خزری و لاک پشت‌های دریایی، برخی ماهیان از جمله خاویاری و آزاد و کوسه ماهی‌ها در معرض خطر قرار دارند. وی با بیان اینکه با مشارکت مردم و سازمانهای مردم نهاد در پی حفظ گونه‌ها در دریای خزر هستیم گفت: فک‌ها در دریای خزر در فصول صیادی در تور صیادان گیر می‌افتند زیرا این گونه‌ها برای تغذیه از ماهی‌ها وارد تور می‌شوند و آنجا گیر می‌کنند که تلاش شده با مشارکت مردم محلی و سازمانهای مردم نهاد و جلب اعتماد صیادان، فک‌هایی که در تور گیر می‌کنند، توسط صیادان به این سازمانهای مردم‌نهاد تحویل و سپس به کلینیک فک خزری انتقال داده شود.
میرشکار ادامه داد: این کلینیک که با مشارکت مرکز تحقیقات فک هلندی در استان گلستان فعالیت دارد، فک‌های در تور افتاده را تحویل گرفته و مبلغی را به عنوان مژدگانی به صیادان می‌دهد. ضمناً این فک‌ها با چوب‌دستی توسط صیادان مصدوم یا کشته می شدند ولی در حال حاضر وضعیت سلامت فک‌ها در کلینیک کنترل و در صورت لزوم به مداوای آنها پرداخته می‌شود. وی در ادامه به پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان اشاره کرد و گفت: پستانداران دریایی شامل 10 گونه و اعم از دلفین‌ها و نهنگ ها می باشند و برای حفاظت این گونه‌ها اقدامات پایشی برای شناسایی گله ها آغاز شده و دو جلدکتاب در زمینه شناسایی پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان تالیف شده و دوره‌های متعدد آموزشی برای ساحل نشین برگزار شده است.
مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، همچنین با اشاره به تعداد کارگاه‌های آموزشی برگزار شده در استانهای مختلف ساحلی گفت: در بوشهر و شهرستان‌های اطراف آن طی 12کارگاه آموزشی، 500 نفر، در سیستان و بلوچستان طی 12کارگاه، 800 نفر، در هرمزگان طی 27 کارگاه در حدود 1000 نفر، در خوزستان طی هفت کارگاه 700 نفر در اداره کل و شهرستان‌های دریایی دوره‌های آموزشی امداد و نجات پستانداران را گذراندند. جامعه هدف این دوره‌ها مردم محلی، بومیان، صیادان، کارشناسان، معلمان، سازمانهای مردم نهاد، اصحاب رسانه و... بوده است. کتاب راهنمای امداد و نجات پستانداران دریایی نیز اخیرا چاپ شده است.
میرشکار، در بحث حفاظت از لاک پشت‌های دریایی نیز اظهار کرد: هر ساله پایش این گونه‌ها در سه استان جنوبی شامل هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان صورت می‌گیرد و برای اینکه درصد بقای تخم‌های این گونه‌ها را بالا ببریم در برخی نقاط که تهدیداتی برای آنها وجود دارد هچری سایت ایجاد می‌شود تا مراقبت و محافظت لازم از تهدیدهای موجود در منطقه از جمله شکارچیان طبیعی و آبگرفتی به عمل آید. همچنین بطور همزمان لاک پشت‌های دریایی که برای تخمگذاری به ساحل آمده یا در فرآیند امداد و نجات رهاسازی می شوند، تگ‌گذاری شده و مشخصات بیومتری، لانه‌ها و جوجه‌های آنها شامل تاریخ تخم گذاری، تعداد تخم گذاری‌ها، محل تخم گذاری آنها ثبت می شود.
به گفته وی، در سال گذشته در سواحل سیستان حدود 11 لاک پشت سبز تگ گذاری شده و حدود 22 لانه به ثبت رسید. در سال جاری نیز تاکنون در استان بوشهر در جزایر امالگرم، نخیلو، خارکو و نایبند بالغ بر 170 لاک پشت تگ گذاری شده و زیستگاه جدید در پارک ملی نایبند به ثبت رسیده است. این اقدامات به همراه 9 گام دیگر از جمله پاکسازی سواحل ماسه‌ای مستعد تخمگذاری استانهای مذکور در قالب پروژه احیاء و بازسازی زیستگاه‌های تخمگذاری لاک پشت‌های دریایی انجام شده است یا در دست اجراست.
وی با اشاره به اقدام حفاظتی در مورد لاک‌پشت‌های سبز در سواحل دریای عمان گفت: سال پیش ایستگاه‌های تخم گذاری این گونه‌ها شناسایی و بیش از 20 کارگاه آموزشی در مدارس، مساجد و روستاها برگزار شد تا شهروندان با این گونه آشنا شوند. مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان محیط زیست درباره برنامه سازمان برای حفاظت از آبسنگهای مرجانی نیز افزود: توتیای دریایی (از خارتنان) و آبسنگهای مرجانی در رقابت با هم هستند هر زمانی که شرایط زیست آبسنگهای مرجانی به دلیل کیفیت نامطلوب آب های ساحلی نامناسب می‌شود، تعداد توتیای دریایی افزایش می‌یابد در استان بوشهر در جزیره‌های خارک و خارکو با افزایش چشم گیر توتیا مواجه شدیم که در معاونت پروژه در ارتباط با اثرات افزایش جمعیت توتیا و برای یافتن دلایل ریشه‌ای افزایش بیش از حد این موجودات و ارائه راهکار مدیریتی کاهش اثرات آنها طراحی و در حال انجام است.
وی با اشاره به نحوه حفاظت از پرنده‌های آبزی و کنار آبزی و پلانکتون‌ها گفت: این پرندگان هر سال توسط معاونت محیط زیست طبیعی پایش می‌شوند. پلانکتون‌ها که جزء تولیدات اولیه در دریا هستند و پایه غذایی در دریاها را تشکیل می‌دهند نیز در برنامه پایش معاونت قرار دارند البته فیتوپلانکتون‌های دریایی به عنوان عامل احتمالی کشند سرخ (شکوفایی مضر جلبکی HABS) از لحاظ اکولوژیک دارای اهمیت ویژه در حفاظت از محیط زیست دریایی هستند. میرشکار، در پایان با اشاره به برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه گونه‌های دریایی گفت: به طور کلی اقدامات سازمان در چهار حوزه آموزش، پایش، حفاظت و احیای زیستگاه های حساس ساحلی و دریایی صورت می پذیرد که قطعاً همکاری مردم و دستگاه‌های ذیفع و بهره بردار از دریا ها برای حفظ تنوع زیستی ساحلی و دریایی می‌تواند باعث ایجاد بستری مناسب برای بالندگی کشور در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود.
مرجع : ایسنا
