دنیای مدرن، ما و تلگرام

داستان ارتباط و برخورد ما با تلگرام، تنها واکنشی به ابزارهای نوین و جدید در حوزه اطلاع‌رسانی و اینترنت باز نمی‌گردد، حتی واکنشی به خبرهای منفی، سیاسی و کانال‌های غیراخلاقی هم نیست، بلکه بازتابی از اندیشه ناقص و نادرست ما در مواجهه با دنیای توسعه به صورت شکلی و غرب از منظر محتوایی است. جهانی که هم آن را دوست داریم،‌ و هم سعی می‌کنیم با برخوردهای گزینشی خوب‌ها را از بدها جدا کنیم. زایش اندیشه توسعه در کشور ما، با نگاه خیره کننده و حیران شدگی در برابر غرب آغاز شد، شروعی که هنوز پایانی بر آن متصور نیست. غرب به عنوان مکانی توسعه یافته و اندیشه توسعه به عنوان دستاوردی جدا نشدنی از تفکر غربی؛ همچنان برای ما غریب است، مانند تلگرام و یا هر کدام از دستاوردهای حوزه تکنولوژی.

وقتی اولین دیدار ما با غرب-لندن با «حیرت‌نامه» ابوالحسن خان ایلچی شکل گرفت، می‌توان آن حیرت را هنوز هم در زندگی ما ایرانیان ردیابی کرد. هنوز از غرب و دستاوردهای آن خوشمان  می‌آید، ابزارهای تولید غرب را بعضا تا مرز ستایش بالا می‌بریم، علاقه‌ داریم حتی به صورت چکی و قسطی به کشورهای اروپایی سفر کنیم،‌ ولی به بازخوردها و تغییراتی که این ابزارها در حوزه زندگی روزمره ما می‌گذارد دقت نمی‌کنیم. به بیانی دیگر، برخورد ما در این حوزه همیشه همراه با شیفتگی و چشم فروبستن بر زاویایی دیگر دستاوردهای نوین بوده و هست. همزمان با این شیفتگی و دوست‌داری غرب در میان شهروندان و حکمرانان، عده‌ای همیشه به غرب با عنوان «ینگه دنیا»، «بلاد کفر» و... عبارت‌های مشابه نام می‌برند.

مکانی که چیزی به غیر از شرک، فساد، توطئه، ترویج رفتار بی‌اخلاقی و... در آن یافت نمی‌شود. اینان نیز با تمام انکاری که در برخورد با غرب پیش گرفته‌اند، نمی‌توانند چشمانشان را مقابل گیرایی خودروهای لوکس غربی، تجهیزات نوین، طراحی ساختمان، لباس پوشیدن و بستر اینترنت ببندند. در اینجا ما با دو گروه و طیف روبرو هستیم،‌ کسانی که با علاقه و شیدایی خاصی با غرب همراه می‌شوند،‌ و اشخاص و جریانی که هر آنچه را از غرب برسد، نکبت می‌دانند.

جدال شکل گرفته درباره فیلتر شدن و نشدن تلگرام -اگر بحث‌های بروز یافته اهل قدرت را کنار بگذاریم- جدلی است که ریشه در تاریخ و دوران زیست دوگانه ما دارد. ستیز میان جریانی که دستاوردهای غرب را با آغوش باز پذیرا شده و طیف مقابل که نه تنها تلگرام بلکه اگر امکانش فراهم می‌بود و قدرت اجرایی چنین کاری را داشتند، کلیت فناوری‌های جدید را به گمانشان به گورستان حوالت می‌دادند!

 تلگرام و یا هر کدام از ابزارهای نوین ارتباطی، خدماتی، فن‌آوری‌های جدید چنانچه به بنیان‌ها و زمینه شکل‌گیری و نیاز تعریف شده آن دقت نکنیم، لاجرم روزی بدون در نظر گرفتن بسیاری از مسائل با آغوش باز به سوی تلگرام می‌رویم و مدتی بعد با ساخت صدها و بلکه هزاران ساعت برنامه تلویزیونی در مذمت تلگرام و ابزارهای مشابه سخنرانی می‌کنیم! ارایه اینترنت با سرعت بالا و موضع‌گیری‌هایی که اتفاق افتاد، بخش دیگری از همین کنش‌ها و واکنش‌ها است. آنچه تجربه سال‌های اخیر و سیاست‌های اتخاذ شده نشان داد این است، داستان تلگرام و سایر ابزارها، از جمله ویدیو و دیش‌های ماهواره با جمع‌آوری و فیلترینگ به پایان نمی‌رسد، چرا که دو طیف فکری با برداشت‌های کاملا متفاوت و بعضا بسیار متضاد به امر توسعه و دستاوردهای دنیای غرب نظر دارد و براساس همان دیدگاه اقدام می‌کنند.