چه چیزی را دور خواهند زد؟!

اواسط آبان ماه ۱۳۹۷، زمانی است که تحریم‌های بانکی و نفتی آغاز می‌شود و تنها دستاورد باقی مانده از توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ که همان فروش نفت است هم از بین خواهد رفت. دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی به دنبال راهی هستند تا این آخرین دستاورد باقی بماند. آنان از سیستم مالی مستقل از آمریکا سخن می‌گویند و معتقدند با این کار می‌توانند از تحریم‌های آمریکا عبور کرده و برجام را نجات دهند اما اوضاع به همین سادگی هم نیست! مقدمه این ایده به پذیرش شروط FATF  از سوی ایران باز می‌گردد. موضوعی که مخالفان قدرتمندی در کشور دارد و بعید است به سرانجامی که لازم است برسد.

از طرف دیگر دولت ایالات متحده نیز به دنبال آن است که نوع اجرای تحریم‌ها سخت‌گیرانه‌تر از دوران اوباما باشد، از همین رو به عنوان مثال هنوز مشخص نیست که آیا معدود کشورهایی همچون هند از تحریم نفتی ایران معاف خواهند شد یا خیر؟ حال در چنین شرایط ناامیدکننده‌ای دو راه بیشتر پیش روی ایران نیست. راه نخست پذیرش بازگشت به میز مذاکره و دست یافتن به توافقی جامع با دولت ترامپ است و راه دیگر بازگشت به همان سیاستی است که اصطلاحا دور زدن تحریم‌ها خوانده می‌شود.

بنابرآنچه تصمیم گیران در ایران اعلام کرده‌اند راه نخست کاملا مسدود شده است و امیدی به مذاکره و دست یافتن توافق با‌ترامپ نیست. معنای دیگر این سخن آن است که باید خود را برای افزایش فشارهای بین المللی، بی‌ثباتی بیشتر از امروز بازار ارز، کاهش منابع مالی و. . . آماده کنیم. در روزگار تحریم راه صحیح استفاده از میز مذاکره برای برطرف ساختن محدودیت‌های حاصل از تحریم است اما ظاهرا‌ترجیح بر آن است که به جای استفاده از ابزارهای مرتبط با دیپلماسی راه «دور زدن تحریم» را دوباره بیازماییم و این جا همان نقطه‌ای است که تمام آنان که به نوعی دلبستگی به ایران دارند می‌باید دلواپس شوند، دلواپسی واقعی همین جاست!

نیازی به بازگشت به سال‌های دور نیست و فقط کافی است همین پنج – شش سال پیش را به خاطر بیاوریم.  زمانی که مدعیان دور زدن تحریم بشکه‌های نفت را به بهانه فروش از ایران تحویل می‌گرفتند و ریالی را باز نمی‌گرداندند.  روزهایی که اقلام اساسی وارداتی را به دلیل آن که باید به دور زنندگان تحریم هم پولی اضافه‌تر پرداخت می‌کردیم ۳۰ تا ۷۰ درصد  گران‌تر وارد کشور می‌کردیم.

 به روزهایی که برخی نهادها به جای آنکه پول نفت را به خزانه واریز کنند ظاهرا خرج کارمندان خود کردند. (موضوعی که پرونده آن در قوه قضاییه همچنان در حال رسیدگی است)  این تصویری است که از دور زدن تحریم‌ها در ذهن همه باقی مانده است. آیا باز هم قرار است همان اتفاقات ناگوار تکرار شود و چوب حراج به منابع مالی کشور زده شود؟ بسیاری مدعی‌اند حفظ استقلال کشور سبب تحریم‌ها و فشارها شده است؛ پرسشی که می‌توان از این مدعیان پرسید آن است که آیا غارت اموال ملی به بهانه دور زدن تحریم به استقلال ایران خدشه‌ای وارد نمی‌کند؟!