مصائب اين روزهاي نتانیاهو

اشکان بنکدارجهرمی

---

نتانیاهو که نطق خود را در آخرین روز این اجلاس با حملات بسیار تندی نسبت به جمهوری اسلامی ایران و روحانی ایراد نمود نتوانست استقبال دیگر کشورهای عموماً حامی خود را در همراهی با سیاستهای خویش جلب کند. ژنرال سابق ارتش اسرائیل که حتی به گفته مخالفان داخلیش ارجحیت همیشگی را به جنگ در مقابل دیپلماسی داده است نوعاً در واکنش به عملکردهای معتدل، ضعیف مي‌نماید. شاید به همین خاطر بود که گفته مي‌شود سخنان احمدی‌نژاد، توانسته بود راه پیشبرد اهداف خصومت‌جویانه او علیه ایران را هموارتر نماید و نظر جامعه جهانی در این مورد را جلب کند.

اکنون اما با وجود شخصی معتدل در جایگاه ریاست‌جمهوری ایران که با پشتوانه مردمی بالا و حمایت دیگر مراکز قدرت توانسته است با لحنی ملایم و آشتی جویانه و کاربرد ادبیاتی متناسب با فضای دیپلماتیک در برقراری ارتباط با جهان غرب، چهره ای میانه رو و متعهد از ایران آینده را در عرصه بین‌الملل به نمایش گذارد، کاری سخت پیش روی دولت راستگرای اسرائیل قرار دارد.

مصائب نتانیاهو اما به همین مورد خلاصه نمي‌شود. وی گرچه همانند چند دوره گذشته نتوانست به سبب فضای آشتی‌جویانه فعلی به صراحت از جنگ سخن بگوید اما در سخنانی به شدت متوقعانه گفت که ایران باید دست از غنی سازی اورانیوم بردارد، ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به خارج بفرستد، تأسیسات زیرزمینی خود را از میان ببرد و پروژه آب سنگین اراک را متوقف کند. مسلم است که چنین انتظارات افسانه ای مورد نظر هیچ یک از کشورهای بزرگ غربی قرار نخواهد گرفت و شاید تنها توجیه وی در بیان آنها نگرانی از این باشد که اروپا و آمریکا در آینده‌ای نزدیک بخش مهمی از تحریم‌ها علیه ایران را ملغی کنند.

نتانیاهو گرچه پیش از نطقش در مجمع، سفری به واشنگتن جهت دیدار با اوباما داشت و رئیس جمهور ایالات متحده نیز در این ملاقات بر وجود گزینه نظامی علیه ایران اشاره کرد ولی به نظر مي‌رسد این سخنان بیش از این که نمایانگر سیاستهای کنونی آمریکا باشد تنها به جهت دلخوش کردن مهمان اسرائیلی ابراز شده است. در این رابطه حتی روزنامه راست‌گرای معاریو هشدار داده که دولتمردان اسرائیل نباید به لبخندهای اوباما دلخوش باشند چرا که سیاست‌های این دو همراه قدیمی در مواجهه با ایران دارای اختلاف است.

اوباما که حمایت نتانیاهو از میت رامنی رقیب جمهوریخواه خود را به یاد دارد و با دستی بازتر در دور دوم ریاست‌جمهوری خود قرار دارد، لزومی نمي‌بیند که دربست تابع سیاستهای نخست وزیر افراط گرا باشد. به همین لحاظ است که دولت اوباما مذاکره را در مقابله با برنامه اتمی ایران در دستور کار خود قرار داده و نتانیاهو چون همیشه بر طبل جنگ مي‌کوبد.

همچنین مجلس سنای آمریکا بررسی طرح مصوب کنگره برای تحریم‌های بیشتر علیه ایران را به بعد از مذاکرات با کشورهای ۱+۵ در ژنو موکول کرده است. این اقدام سنای آمریکا که یک روز پس از سخنان نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل صورت مي‌پذیرد در کنار دیگر تصمیمات چندی پیش اتحادیه اروپا در همین راستا نشان مي‌دهد که ایالات متحده و همپیمانان اروپاییش راهی جدا از اسرائیل را در برابر ایران برگزیده اند. راهی که نشان‌دهنده محاسبات متفاوت آنها مي‌باشد.

و نشان مي‌دهد اکنون در سیاست غرب دست بالاتر با طرفداران برخورد نظامی نمي‌باشد. تحلیلگران سیاسی هرگونه تلاش برای مختل کردن تعاملات آمریکا و ایران از طرف اسرائیل، آن هم در حالی که طرفین حدود دو هفته دیگر در ژنو پای میز مذاکره خواهند نشست بی‌فایده مي‌دانند. به نظر مي‌رسد که حملات لفظی تند نتانیاهو به ایران و حسن روحانی بر روند تعاملات این دو کشور بی‌تاثیر باشد.

مشکل نخست وزیر اسرائیل تنها در همراه کردن دولت آمریکا و اروپا نیست که خود را نشان مي‌دهد. بلکه به نظر مي‌رسد این روزها توجه نمایندگان کنگره بر بحران بودجه و تعطیلی ادارات دولت فدرال بیشتر معطوف است تا برنامه اتمی ایران. عاملی که مي‌تواند نتانیاهو را در جلب نظر دوستانش در مجلس نمایندگان جهت لابی علیه برنامه اتمی ایران و تنگ تر کردن تحرم‌ها علیه این کشور را ناکام گذارد.

از دیگر مشکلاتی که ذهن رئیس دولت افراطی اسرائیل را به خود مشغول کرده روندی است که چندی پیش به ابتکار روسیه موفق گشت آتش جنگ بین آمریکا و متحدانش از یک طرف و سوریه از طرف دیگر را در نطفه خفه کند. اکنون ژنرال پیر فکر مي‌کند که در چنین فضایی که متقاضیان برخورد نظامی این چنین جای خود را دیپلماسی‌گرایان مي‌دهند، درخواست جنگ علیه ایران کاری بس بیهوده به نظر مي‌رسد.

در مجموع باید گفت قطار دیپلماسی ایران و غرب هر چند با احتیاط و آرام به راه افتاده است و هیچکدام از طرفین حاضر نیستند چنین فرصتی را از دست داده و منافع خویش را فدای زیاده خواهی‌هاي افراطیون کنند. دولت اسرائیل نیز در این بین چاره ای جز پذیرفتن ایرانی اتمی در چارچوب NPT پیش روی خود نخواهد داشت.