اظهارات ترامپ متناقض است یا مکمل هم؟

محمد توکلی
برخی تحلیلگران و رسانه‌های داخلی با کنار هم قرار دادن اظهارنظرهای دونالد ترامپ پس از سرنگونی پهپاد آمریکا توسط سپاه پاسداران معتقد هستند که رییس‌جمهور آمریکا رفتار و گفتاری متناقض را در پیش گرفته است که نشان از سردرگمی هیات حاکمه ایالات متحده دارد.

ترامپ ابتدا اقدام ایران در هدف قرار دادن پهپاد جاسوسی آمریکا را اشتباه بزرگ این کشور خواند اما سپس اعلام کرد که چنین رخدادی ممکن است تنها خطای یک فرد باشد! او در مرحله بعد و بنا بر آنچه مدعی شده است با اجرای طرح حمله به سه مکان مشخص در ایران تنها یک گام فاصله داشت که دقایقی پیش از شروع حمله، آن را متوقف کرد و ساعاتی بعد هم در گفت‌وگویی تلویزیونی بر اعلام آمادگی آمریکا برای مذاکره بدون پیش شرط با مقامات ارشد جمهوری اسلامی تاکید کرد.

هنگامی که این موارد را کنار هم قرار می‌دهیم با پازلی در ظاهر ناهمگون مواجه می‌شویم که تصمیمات و گفتار متناقض در آن مشهود و هویداست اما به نظر می‌آید شاید بتوان با توجه به تصویر بزرگتر قطعات این پازل را مکمل یکدیگر دانست. تصویر بزرگتری که ترامپ و مشاوران او در سیاست خارجی و امنیت ملی در پی ترسیم آن هستند عبارت است از تصویری که در آن ایالات متحده به دنبال مذاکره است و جمهوری اسلامی مخالف استفاده از ابزار دیپلماسی؛ هدف از ترسیم این تصویر بزرگتر آن است که یک بار دیگر اجماع جهانی که به واسطه مذاکرات هسته‌ای و برجام شکسته شده بود بازگردد.

تاکید چند باره مقامات آمریکایی بر آمادگی برای مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران، آن هم دقیقا در روزهایی که شاهد افزایش کم سابقه تنش‌های میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی هستیم را می‌توان بر همین اساس تحلیل کرد. آنچه در این میان از اهمیت بسیاری برخوردار خواهد بود نوع مواجهه تصمیم‌گیران سیاست خارجی در ایران با چنین موقعیت پیچیده و چند بعدی است.

به نظر می‌آید منع مطلق استفاده از ابزارهای دیپلماتیک همچون مذاکره سبب آن خواهد شد که طرف آمریکایی در دست یافتن به اهداف خود در اجماع‌سازی مجدد علیه ایران به توفیق بیشتری دست پیدا کند. شاید بتوان تاکید بر شروطی همچون بازگشت آمریکا به برجام و یا تعلیق تحریم‌ها در زمان مذاکره را مسیری دانست که هم منافع ملی را حفظ می‌کند و هم امکان بهره‌برداری طرف مقابل و ایجاد دوباره اجماع جهانی را می‌کاهد.